Γράφει ο Πρωτοπρ. Ανδρέας Καππές Θεολόγος ΜSc

Με τις μεγαλύτερες τιμές και ευφημίες, γιορτάζουμε την Κοίμηση και την Μετάσταση της Παναχράντου Δεσποίνης Θεοτόκου.

Και τούτο, διότι αν τιμούμε τους αγίους μας, πόσο μάλλον την Παναγία μας, η οποία κατέστει ασυγκρίτως μεγαλυτέρα κάθε τιμής και απ` τους Αγγέλους και απ' όλες τις ανθρώπινες υπάρξεις!

Ποιος άνθρωπος μπορεί να εκφράσει την προσωπικότητα της. Η κάθε προσέγγιση τυγχάνει ανεπαρκής.

Βλέποντας την δική μου ανεπάρκεια αγαπητοί αναγνώστες, κρίνω ωφέλιμο και σκόπιμο να συμπορευθούμε (για μια μικρή περιήγηση), μαζί με τους Προφήτες και τους Ιερούς Πατέρες της Εκκλησίας μας, για να μας δείξουν εκείνοι, ως έμπειροι και κατάλληλοι, την ασύγκριτο αγνότητα και σωφροσύνη της πάναγνου Θεοτόκου.

Α) Οι Προφήται για την Θεοτόκο.

Ο Προφήτης Σολομώντας είχε προφητεύσει για το κάλος, την σύνεση και τις αρετές, τα οποία αυτά στολίδια κοσμούν την Μητέρα του φωτός, μολονότι και πρίν απ` αυτήν και παλαιότερες θυγατέρες απέκτησαν: πλούτο, δύναμη, αρετές, κοσμική επιφάνεια, καθώς και άλλα αξιοθαύμαστα προτερήματα, όπως: η Σάρρα, η Ρεβέκκα, η Λεία, η Ραχήλ, η Μαριάμ, η Εσθήρ, η Ιουδίθ, η προφήτιδα Άννα, η Σουσάννα, Ιαήλ.

Κι όμως καμία δεν μπορεί να συγκριθεί με την Παναγία μας. Γιατί; Επιδή αφενός μεν, σε εκείνες υπήρχε η ψευδή κολακεία, δηλαδή διάφορα εξωτερικά στολίσματα (ενδύματα, στολισμοί, αρώματα κ.α.), όσα απαιτεί το «μάταιον κάλλος»), αφετέρου, διότι η Θεοτόκος, τίποτε από αυτά δεν επινοήθηκε ποτέ , δεν είχε ουδεμία ανάγκη απ` αυτά.

Η λαμπρότητα και όλο το κάλλος της ήταν εσωτερικό, φυσικό, ευπρεπισμένο με άγιες αρετές. Αναφέρεται εις το ιερό Άσμα, ότι: έφριξαν οι αγγελικές δυνάμεις, βλέποντας τον Κύριο τους να κρατάει την ψυχή της γυναικός και να καλεί την Μητέρα Του, Πάναγνη δοξασμένη να είσαι μαζί με τον Υιό και Θεό σου.

Ο Πατριάρχης Ιακώβ, προτύπωσε την Παναγία, ως «κλίμακα» όταν την είδε σε όραμα, ξεκινώντας από την γη, κορυφώνοντας να φθάνει εις τον ουρανό αντικρίζοντας τον Κύριο, μαζί με τους Αγγέλους Του Θεού, να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν.

Έτσι με αυτό το όραμα, φανέρωσε μυστικά ο Κύριος την Θεοτόκο, δια της οποίας, ευδόκησε ο φιλάνθρωπος, να κατέβει από τα ύψη της δόξης Του στον κόσμο, για την σωτηρία μας.

Ο Προφήτης Μωυσής, διδάχθηκε το μυστήριο περί του προσώπου της Θεοτόκου, με ένα παραστατικό τρόπο, κατά τον οποίο απεικονίζονταν η Δέσποινα των Αγγέλων ως σαν βάτο, η οποία ενώ ήταν φλεγόμενη δεν καίγονταν.

Η Βάτος, ερμηνεύεται ως το φυτό εκείνο όπου είναι αδύναμο και γεμάτο μικρά κλαριά, αποτελούμενο από πολλά παρακλάδια, τυγχάνει δε εύθραυστο και αδύναμο.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον Χριστό μας, δηλαδή, η φωτιά εκείνη η οποία έκαιγε, εκπροσωπεί την Θεότητα του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος του Δεσπότη Χριστού, όπως πολύ ζωντανά μας παραγγέλνει ο θείος Απόστολος Παύλος.

Το όραμα αυτό επίσης, δηλώνει την αγάπη Του Θεού και Πατρός την οποία εκδηλώνει εις όλη την ανθρωπότητααπό την άπειρο αγάπη Του (μία αγάπη, όπου ανθρώπινος νους δεν είναι εις θέση να κατανοήσει), δηλαδή, συγκαταβαίνει με την ενανθρώπιση του Λόγου Του στον άνθρωπο.

Όλο αυτό το μυστήριο, διακονεί η Κυρία Θεοτόκος, αφού εγκαταστάθηκε ο Λόγος Του Θεού εις την άχραντον κοιλία της, χωρίς να την κατάκαιει, απεναντίας διατηρώντας την άφθαρτη!

Περί της καθαρότητας αυτής της Θεοτόκου, εγκωμιάζει και ο προφήτης Δανιήλ, ονομάζοντας την «Όρος πίον», δηλαδή, δεν υπάρχει έτερο Όρος (παρομοιάζοντας την Παναγία μας με Όρος), εκτός απ` αυτήν την νεαρά Κόρη!

Γι` αυτό και έτυχε σκεύος εκλογής, ώστε να κατοικήσει ο ίδιο ο Θεός εις την κοιλία της.

Γι` αυτόν τον λόγο, έρχεται o άγιος Μάξιμος (Ο Γραικός 1470-1556 μ. Χ.), για να επιπλήξει κάθε αιρετικό στόμα, κάθε στόμα βλάσφημο και ασεβές και να φωνάξει: «Αισχύνθειτε λοιπόν μαζί με τον αισχρό Κοπρώνυμο για την πίστη σας, επειδή ισχυρίζεσθε ότι αυτή στερήθηκε της αειπάρθενης δόξας και της τιμής, όταν γέννησε τον απροσκύνητό Εμμανουήλ».

Ένας άλλος μεγάλος Προφήτης, ο Προφήτης Ησαΐας, θέλοντας να τονίσει το μεγαλείο της, την αποκαλεί «Ράβδο του Ιεσσαί» και «Άνθος», και αυτό το εγκώμιο, διότι, Ο Υιός της και Θεός, όπου γεννήθηκε απ` Αυτή: «…συνέτριψε όλες τις κεφαλές των φαρμακερών όφεων, τις διάφορες δηλαδή δαιμονικές πλάνες σε όλη την οικουμένη, διά των οποίων αυτοί οι ασεβείς, υποδούλωναν και απομάκρυναν από το Θεό, το άσωτο γένος των ανθρώπων. Για τον λόγο αυτόν και ο γεννηθείς, ασπόρως από αυτήν ονομάζεται άνθος, εξ` αιτίας της αγνότητας και της ευωδίας Του Θεού-Λόγου».

Aκόμη σε άλλο σημείο της Παλαιάς Διαθήκης, πάλι συναντάμε την προτύπωση, της Θεοτόκου και παρθένου Μαρίας, ως βλάστημα του Ααρών, αξία αυτής της θείας κλίσεως.

Γι' αυτό και η Βάτος συμβολίζει με την εικόνα της, αυτή την φλόγα την Θεία, η οποία είναι η Θεότης, όπου κατέρχεται εις την κοιλία της Θεοτόκου για να ενανθρωπίσει.

Β) Οι Πατέρες και η υμνολογία περί Αυτής.

Ακούγεται, μέσα από τον Ιερό πλούτο της υμνολογίας της Εκκλησίας μας, αλλά και μέσα από συγκράματά θεολογικότατα, η δόξα της και το σπουδαίο έργο της, για την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους, τα οποία έγιναν αιτία, να φρίξουν πάσαι αι Αγγελικαί δυνάμεις, όταν είδαν τον Υιόν της, να έχει εις τα άχραντα χέρια Του, την ψυχή της!

Η περιβολή δε αυτής της Κυρίας Θεοτόκου, ήτο περιβεβλημένη, πεποικιλμένη, Θεία δόξα, Θεία μεγαλοπρέπεια και Θεία πανιερότητα! Όλα τα ανωτέρω χαρακτηριστικά, αποτελούν το Θείο και άρρητο μυστήριο.

Αυτό το Μυστήριο, το οποίο προτυπώθηκε, προεικονίσθηκε αλλά και προαναγγέλθηκε, από του Ιερούς Πατέρες και Διδασκάλους της Εκκλησίας μας, τόσο από τους Αποστόλους, όσο και από τους Αποστολικούς Πατέρες, καθώς επίσης και τους Νηπτικούς.

Σπουδαία παράληψη, στην φτωχή αυτή παρουσίαση, θα ήταν, να μην αναφερθούμε στον δογματικό θεμελιωτή, περί της αγιότητάς της Θεοτόκου, εις τον Άγιο Νικόλαο τον Καβάσιλα (1322-1392 μ. Χ.).

Τονίζει λοιπόν, ο Ιερός Πατήρ το ύψος εις το οποίον έφθασε η Παναγία μας και τούτο, διότι: «…είχε συμμορφώσει το δικό της θέλημα, με το θέλημα του Θεού, δεν υιοθέτησε την ίδια νοοτροπία, ούτε παρασύρθηκε από την συνήθεια και τη ροπή προς το κακό».

Είναι ηχηρό το μήνυμα των Πατέρων, για την εποχή μας, μια εποχή κατά την οποία η έννοια της «ελευθερίας», έχει μετατραπεί σε ασυδοσία, υποβίβαση και ευτελισμό του ανθρωπίνου σώματος, της απαξίωσης των ηθικών αρετών, και της πλήρης απομακρύνσεως, από τον Λόγο του Ευαγγελίου και των Πατερικών διδασκαλιών.

Αυτές οι παρακαταθήκες, ίσως επι τη ευκαιρία της αναφοράς μας, εις το πρόσωπο της Θεοτόκου, να γίνουν αιτία, ώστε, πολλά να ανακαλέσουμε και να τακτοποιήσουμε εις το καλύτερο.

Πολύ χαρακτηριστική, τυγχάνει και η τοποθέτηση του Ιερού Πατρός (Αγ. Ν. Καβάσιλα), όπου υπογραμμίζει και το ακόλουθο δογματικό στοιχείο, ότι δηλαδή: «…η έλευσις του Αγίου Πνεύματος στην Παναγία δεν σημαίνει κάθαρση, αλλά, προσθήκη χαρισμάτων, όπως συμβαίνει και με τους Αγγέλους που δεν έχουν καμία σχέση με την αμαρτία».

Αυτήν την τοποθέτηση, έρχεται να υποστηρίξει και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς (1296-1359 μ. Χ.), ο οποίος υπερασπίζεται τον υπερτονισμό περί της καθαρότητας και της αγιότητας της Θεοτόκου.

Γι' αυτά τα δύο χαρακτηριστικά στοιχεία, γίνεται λόγος και εις τις Θεόπνευστες Γραφές!

Αποκαλύπτοντας και σ` εμάς σήμερα με ιστορική σοβαρότητα, την προσωπικότητα της Μίας Κυρίας των Αγγέλων!

Επίσης, ένας άλλος χαρακτηριστικός σταθμός, εις το Πάνσεπτο πρόσωπο της Θεοτόκου, τυγχάνει, η αγιογραφική έμφαση, στην απεικόνιση του Ευαγγελισμού της, εις τον οποίο η Κυρία Θεοτόκος, επισκιάσθηκε από το Άγιο Πνεύμα!

Και δεν καταφλέχθηκε από το πυρ της Θεότητας, λόγω του ότι, ήτο: Αγνή, Καθαρή, Άμωμος, αυτό μαρτυρεί και θαυμάζει και ο προ αναφερθείς Άγιος Συμεών ο Ν. Θεολόγος, υπενθυμίζοντας συνάμα και σε εμάς, ότι πρέπει να προσπαθούμε να κρατηθούμε καθαροί και ας θελήσουμε να μοιάσουμε στις διαχρονικές αρετές Της.

Τότε θα έχουμε τις πρεσβείες Της και την προστασία Της. Ο ίδιος ο Ιερός Πατήρ μας αναφέρει ότι: «όλοι οι άγιοι, είναι συγγενείς προς την Παναγία Μητέρα του Θεού κατά τρείς τρόπους:

Πρώτον, επειδή προέρχονται από τον ίδιο πηλό μ` Αυτήν και την ίδια πνοή, δηλαδή την ψυχή.

Δεύτερον, επειδή έχουν κοινωνία και μετ' ουσία με Αυτήν, διά της προσλήψεως της σαρκός της από τον Χριστό.

Και Τρίτον, επειδή, λόγω της εν Πνεύματι αγιοσύνης που ενυπάρχει σε Αυτούς, καθ` ένας συλλαμβάνει εντός της.

Δηλαδή παρ` όλο που η Θεοτόκος τον γέννησε τον Χριστό σωματικώς, όμως, πάντοτε τον είχε όλον και πνευματικώς μέσα της και εξακολουθεί να τον έχει και τώρα και πάντοτε αχώριστο απ` Αυτήν».

Θα αναφέρουμε στο σημείο αυτό, μία εκ των τοποθετήσεων του Αγίου Κυρίλλου (378-444 μ. Χ.), Πατριάρχου Αλεξανδρείας, περί της Θεοτόκου, ότι δηλαδή: η Θεοτόκος δεν ονομάζεται Θεά, αλλά Παναγία και εμφανίζεται πάνω από τους Αγίους της Εκκλησίας μας! Και αυτήν την θέση κατέχει, διότι είναι «υπουργός», του Μυστηρίου της Θείας Οικονομίας».

Έτσι, η Παναγία μας, «κατόρθωσε με την μετοχή της στη Χάρη του Αγίου Πνεύματος να καταστεί άξια υπουργός του Μυστηρίου της Θείας οικονομίας και δέχθηκε από τον αρχάγγελο το χαρούμενο Ευαγγελισμό «Χαίρε», σε αντίθεση με την παλαιά φωνή, την οποία η Εύα άκουσε, το «εν λύπαις τέξει τέκνα». Συνέχεια …ήταν το «χαίρετε», ως αντίδοτο του «εν λύπαις», που ο Σωτήρας απηύθυνε στις γυναίκες- μυροφόρες, μετά την Ανάσταση του».

Τα ανωτέρω, προλέγει και επισφραγίζει ο Προφήτης Ησαΐας, σε ομιλία του και συγκεκριμένα εις την Υπαπαντή του Χριστού μας, αφού η εορτή αυτή φέρει και τον Θεομητορικό χαρακτήρα.

Λέγει λοιπόν ο Ησαΐας: «ότι ο δίκαιος Συμεών ευλογεί την Παναγία επειδή υπηρέτησε την Θεία Βουλή»! Φοβερό και να το σκεπτόμαστε το ύψος της τιμής αυτής.

Τελειώνοντας την λακωνική μας αυτή αναφορά, εις το πρόσωπο της Θεομήτωρ και με το βλέμμα μας στραμμένο εις Εκείνη, αντιλαμβανόμαστε το ύψος εις το οποίο βρίσκεται και την άμετρη Αγιότητα Της.

Παράλληλα δε, φέρουμε κατά νου, ότι, πολλά χρωστάμε πρωτίστως εις τον Υιό Της, αλλά και εις Εκείνη και τούτο, διότι, ως «Νέα Εύα», μας βοήθησε για την προσωπική μας σωτηρία.

Η προσωπική μας σωτηρία, δεν είναι ένα θέμα αόριστο και φευγαλέο, αλλά είναι το «πάν» ζήτημα για τον ερχομό μας, εις αυτόν τον πρόχειρο-προσωρινό κόσμο.

Έτσι, στη ζωή μας έχουμε οδηγό, έχουμε το δοχείο της καθαρότητας, όπως χαρακτηριστικά μας υπενθυμίζει κι ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, περί των Θείων αρετών, οι οποίες στολίζουν την Θεοτόκο και μητέρα του φωτός.

Αποτέλεσμα όλων των αρετών, των οποίων κοσμούν την Μία Κυρία των Αγγέλων, οι νόμοι της φύσεως κατά την πανσεβάσμιο Κοίμηση Της, να υποχωρήσουν και να νικηθούν.

Ας θελήσουμε να την πλησιάσουμε, με τον προσωπικό μας αγιασμό, ώστε πάσας τας ημέρας της επιγείου ζωής μας, να είναι θερμός προστάτης, φύλακας, οδηγός, παρηγορητής, μέσα στο θολωμένο τοπίο της σημερινής κοινωνίας, η οποία τόσο έχει απαρνηθεί τον Δημιουργό και τόσο έχει θεοποιήσει τα γήινα.

Να της αναφωνήσουμε, μέσα από την προσευχή του Μεγάλου Θεολόγου της Εκκλησίας μας, Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά: «Παρθένε Δέσποινα Θεοτόκε…Μην παραβλέψεις τα δάκρυα μου, μην αηδιάσεις τον στεναγμό μου, μην αποστραφείς τον πόνο της καρδιάς μου, μην ντροπιάσεις την προσδοκία μου, αλλά με τις μητρικές Σου παρακλήσεις, απόσπασε για μένα την ευσπλαχνία Του αγαθού Υιού Σου και Θεού και αξίωσέ με τον ταλαίπωρο και ανάξιο δούλο σου να ξαναβρώ το αρχαίο προσωπικό κάλλος της ψυχής, να αποβάλω την ασχήμια των παθών, να απελευθερωθώ από τα δεσμά της αμαρτίας και να γίνω υπηρέτης της δικαιοσύνης, να εκδυθώ το μόλυσμα της σαρκικής ηδονής και να ενδυθώ τον αγιασμό της ψυχικής καθαρότητας, να νεκρωθώ για τον κόσμο και να ζήσω μέσα στην αρετή…Ναι Υπεραγία μου Δέσποινα Θεοτόκε, επάκουσε την οικτρή δέησή μου…Διαπαιδαγώγησε τη γλώσσα μου…Ενίσχυε τα πόδια μου για να βαδίζουν την μακαρία οδό των εντολών Του Θεού…Άνοιξε τα αυτιά μου, για να ακούω, καταλαβαίνω και εφαρμόζω τα λόγια των Αγίων Γραφών…Δώσε μου καιρό μετανοίας…φύλαξέ με από αιφνίδιο θάνατο. Απάλλαξέ με από την κατάκριση…Παραστάσου κοντά μου κατά το χωρισμό της ψυχής μου…».

Ταπεινά εύχομαι η Θεοτόκος, να πρεσβεύει για όλους μας και για τον καθ` ένα προσωπικά.