Ο.. χείμαρρος σχεδόν 100χιλ που διασχίζει τη Λευκωσία κι εκβάλλει στην Αμμ/στο

Αναμφισβήτητα οι τελευταίες δυο χρονιές μπορούν να χαρακτηριστούν ως οι πλουσιότερες ως προς την εισροή νερού στα φράγματα, αφού βλέπουμε να καταγράφονται ιστορικά ρεκόρ πληρότητας σχεδόν όλων των φραγμάτων ανά το παγκύπριο.

Για τους Λευκωσιάτες, μοναδικό θέαμα αποτελεί ο ποταμός Πεδιαίος, ο οποίος σε μια έκταση 98 χιλιομέτρων διασχίζει τη Λευκωσία και εκβάλλει στον κόλπο της επαρχίας Αμμοχώστου. Ο Πεδιαίος ή αλλιώς Πηθκιάς ή Πηδιάς, οφείλει την ονομασία του στην αρχαία ελληνική γλώσσα και τις λέξεις ιδείν και Έως (ανατολή ή αυγή, αυτός που βλέπει την ανατολή), καθώς η πορεία του συμπίπτει με τη διαδρομή της Ηούς, θεάς της Ανατολής.

Όπως γράφει η ιστορικός Άννα Μαραγκού, με σημερινά δεδομένα γνωρίζουμε ότι ο ποταμός από το γεφύρι της Γρίβα Διγενή, περνούσε κατά μήκος της οδού Βύρωνος, μπροστά από το Μουσείο και το Δημοτικό Θέατρο και μέσα από την Πύλη Πάφου, κατά μήκος της οδού Ερμού, διέσχιζε την πόλη με κατεύθυνση την Παλλουριώτισσα περνώντας μέσα από την μετέπειτα Πύλη Αμμοχώστου. Αν και χείμαρρος, αποτελούσε σημαντικό στοιχείο της μεσαιωνικής πόλης, ονομαζόμενος flumen publicum.

Συνεχίζοντας, η κ.Μαραγκού γράφει: Η Λευκωσία επιλέγεται ως πρωτεύουσα και διοικητικό κέντρο από τους Βυζαντινούς ακριβώς για τα πλούσια νερά του Πεδιαίου (γεγονός παράδοξο ένα νησί να έχει πρωτεύουσα στην ενδοχώρα αντί στα παράλια)!

Η Λευκωσία, όπως γράφει η κ.Μαραγκού, άλλαξε θεαματικά και ουσιαστικά έχασε τον ποταμό της. Ήταν η εποχή που οι Βενετσιάνοι, κάτω από την απειλή της Οθωμανικής επέκτασης, κατεδαφίζουν το 1567 τα παλιά οχυρωματικά έργα των Λουζινιάν και επιβάλλουν τη «νέα» οχύρωση σύμφωνα με τα δεδομένα της Αναγέννησης και της ιδανικής πόλης. Το νερό του Πεδιαίου ποταμού έπρεπε να γεμίσει τη νεοσκαμμένη τάφρο.

Δεν είναι και λίγες οι φορές μάλιστα που κατά το παρελθόν, καταγράφηκαν και θάνατοι από τα ορμητικά νερά του ποταμού λόγω πλημμυρών. Το μέγιστο βάθος του ποταμού φτάνει τα 10 μέτρα.

Οι Βενετοί προχώρησαν στην εκτροπή του ποταμού, τον οποίο οδηγούν με τεχνική παράκαμψη από το σημείο του Ανεμόμυλου γύρω και έξω από την πόλη. «Ο ποταμός έπαψε να τροφοδοτεί τους κήπους και τα περβόλια, παρόλα αυτά όμως σε δυο περιπτώσεις το 1859 και το 1865 επιβεβαιώθηκε η γνωστή παροιμία “του ποταμού μεν του κλέψεις” αφού ο ποταμός ακολουθώντας την παλιά του κοίτη πέρασε μέσα από την πόλη πνίγοντας και στις δυο περιπτώσεις πολλούς κατοίκους της Λευκωσίας», λέει η ιστορικός.

Ο ορμητικός Πεδιαίος στην περιοχή του Στροβόλου, στο γεφύρι πίσω απ' το θέατρο Στροβόλου στην οδό Αλεξανδρουπόλεως