Του Στέλιου Κάνδια
“Aυτή η ψηλή και κοκαλιάρα πυραμίδα από σιδερένιες σκάλες, αυτός ο γιγαντιαίος άχαρος σκελετός πάνω σε μια βάση που φαίνεται σα να κτίστηκε για να μεταφέρει ένα κολοσσιαίο μνημείο ενός Κύκλωπα, αλλά απλώς ξεφτίζει σε μια γελοία αδύνατη μορφή που μοιάζει με καμινάδα εργοστασίου”
Γκυ ντε Μωπασσάν
Ο γάλλος συγγραφές Γκυ ντε Μωπασσάν δεν... αγαπούσε τον πύργο του Άιφελ στο Παρίσι του 1888, και τού άρεσε να μην κρύβει αυτή του την απέχθεια. Λέγεται μάλιστα ότι έτρωγε καθημερινά το μεσημεριανό του στο εστιατόριο του πύργου. Κι όταν τον ρώτησαν γιατί, απάντησε ότι ήταν το μοναδικό μέρος στο Παρίσι, από όπου κάποιος δεν μπορούσε να τον δει! Και δεν ήταν ο μόνος που θεωρούσε τερατούργημα το δημιούργημα του Γουστάβου Άιφελ, παρότι το εμβληματικό μνημείο κατασκευάστηκε για τη διεθνή έκθεση Universell και προοριζόταν να αφαιρεθεί μετά το πέρας της.
Κι από τον Μωπασσάν του 19ου αιώνα και τον Άιφελ, κάνουμε ένα άλμα στο χρόνο και πάμε στα "ντάλαρς" του θείου Σαμ, ή μάλλον τα δολάρια των Μοϊκανών του 21ου αιώνα και τις... νέες Καρυάτιδες.
Οφείλουμε να επαναλάβουμε το κλισέ: “Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις”. Στην Ψωροκώσταινα 10 εκατομμύρια άνθρωποι δηλώνουν πρωθυπουργοί, οικονομολόγοι, προπονητές, επιστήμονες ου μην και πανεπιστήμονες. Μετά το 2004 και τον Καλατράβα, που ομολογουμένως τράβηξε πολλά με όσα τού είχαμε σούρει, κάποιοι ξεσκόνισαν τους διαβήτες τους και τα κλιμακόμετρα και έπιασαν ξανά το επάγγελμα του... αρχιτέκτονα με αφορμή τους ουρανοξύστες για το καζίνο του Ελληνικού. Μάθε τέχνη και άστηνε. Εδώ κοτζάμ Μωπασσάν και Βερλαίν είχαν άποψη για τον πύργο του Άιφελ δε θα έχει άποψη η Σούλα απέναντι για τις νέες, made USA, Καρυάτιδες; “Έπιασαν φωτιά” λοιπόν τα κινητά και τα κοινωνικά δίκτυα για το μακέτο. Kάποιος λέει ότι οι “Καρυάτιδες” του Ελληνικού έχουν σκολίωση. Άλλος λέει ότι δεν υπάρχει “διάλογος” με την Ακρόπολη (μια βεντέτα σαν την Ακρόπολη δε διαλέγεται με τον πάσα ένα, ίσως και θα πρέπει να ξεμουδιάσει πρώτα τόσες χιλιάδες χρόνια στην ίδια θέση). Ένας τρίτος σχολιάζει ότι οι ουρανοξύστες είναι κιτς. “Και δε ενδιαφέρει εμένα Τάκη ότι θυμίζουν λίγο 'Ζάχο' Χαντίντ, δε πα να θυμίζουν και Ζάχο Χατζηφωτίου, μετανάστης ακούγεται έτσι κι αλλιώς. Μπέλα και Τζίτζι γνωρίζω μόνο από Χαντινταίους”. Έτσι οι Μοϊκανοί της αμερικανικής κοινοπραξίας (Mohegan Gaming) βρήκαν τον μπελά τους. Από τους αποίκους του Νέου Κόσμου στον παντογνώστη Πίκο Απίκο που μένει στο Νέο Κόσμο. "Να φύγετε να πάτε αλλού" τούς λένε μερικοι. Έξω τα πούλια του θανάτου και ο τελευταίος των Μοϊκανών να κλείσει την πόρτα.
Ακόμη και αν οι “ειδικοί” εκδίδουν περισπούδαστα πόρισμα με βάση ένα δίλεπτο βίντεο και κάτι σκόρπιες εικόνες, έστω κι έτσι, με αυτό τον στρεβλό και επιδερμικό τρόπο, είναι καλό που μπαίνει η αρχιτεκτονική στη ζωή μας θα έλεγε κάποιος που βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο. Στην τσιμεντούπολη Αθήνα (πρώην χαρά της γης και της αυγής κουλουπού) η συζήτηση για τους ουρανοξύστες του Ελληνικού στρώνει το έδαφος για άλλες αναζητήσεις και αναζωπυρώνει το διάλογο για μια νέα σύγχρονη εξωστρεφή μητροπολιτική πρωτεύουσα. Μαζί με το υπό ανακαίνιση Εθνική Πινακοθήκη ή το πανέμορφο νέο Μουσείο Γουλανδρή στο Παγκράτι, μαζί με το ΚΠΣΝ και το ΕΜΣΤ η αρχιτεκτονική μας φέρνει πιο κοντά στο “αδελφάκι” της τον πολιτισμό. “Και στον τζόγο;” θα ρωτούσε κάποιος κυνικός. “Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα” θα απαντούσε κάποιος κυνικότερος υπενθυμίζοντας τον αμερικανόφερτο πολιτισμό του... χρήματος.
Δεν γνωρίζω εάν τελικά θα κατασκευαστούν οι “νέες Καρυάτιδες” (είναι άραγε αυτό το προσωνύμιο με το οποίο θα μείνουν στην ιστορία οι ουρανοξύστες;). Δεν ξέρω εάν το εντυπωσιακό συγκρότημα θα ενταχθεί οργανικά στην περιοχή και αν εντέλει θα “δικαιωθεί” όπως ο σιδερένιος πύργος των Παρισιών. Αυτό που γνωρίζω ότι απ' όλη αυτή την ιστορία, τη συζήτηση, τη σάτιρα τα χαζά έστω σχόλια, τις αντεγκλίσεις κάτι καλό βγαίνει. Με όχημα τις “νέες Καρυάτιδες” η συζήτηση για το δημόσιο χώρο που επιθυμούμε φουντώνει.
Ο “προσωρινός” πύργος του Άιφελ στέκεται πεισματικά και αγέροχα στη θέση του επί 130 χρόνια, έχοντας αναδειχθεί σε τοπόσημο παγκόσμιας εμβέλειας και τουριστική ατραξιόν της γαλλικής πρωτεύουσας. Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού δηλαδή. Λέτε το ρηθέν να φορά και τις Καρυάτιδες του Ελληνικού; Sacré bleu, mon dieu et zut alors θα 'λεγε ο Γκυ ντε Μωπασσάν αν ζούσε. Δεν θέλω να ξέρω τι λένε ορισμένοι Έλληνες Μωπασσάν.
