Η μεγάλη αλλαγή: Από τους παπαράτσι στα… social media

Μεγάλωσε σε μια εποχή που η μητέρα του έτρεχε – κυριολεκτικά – για να κρυφτεί από τους παπαράτσι. Οι ελεύθεροι σκοπευτές του είδους καιροφυλακτούσαν για 15 δευτερόλεπτα κλεμμένης διασημότητας, ώστε να τυπώσουν το επόμενο αποκλειστικό. Ο Χάρι και ο αδερφός του Γουίλιαμ ήταν μέλη μιας πανίσχυρης βασιλείας, αλλά ζούσαν στη σκιά μιας εξίσου ισχυρής αυτοκρατορίας: του βρετανικού ταμπλόιντ Τύπου, οι ρίζες του οποίου απλώνονται από τις αρχές του 20ού αιώνα, με την ίδρυση της «Daily Mail» (1896). Καθόλου αδιάφορο, λοιπόν, ότι στο «πρακτορείο» των μέσων ενημέρωσης που διανέμει στα υπόλοιπα τις βασιλικές φωτογραφίες (Royal Rota System) οι τέσσερις στις επτά εκδόσεις είναι ταμπλόιντ.

Κι όμως, όταν ο δούκας του Εσεξ και η Μέγκαν Μαρκλ ανακοίνωσαν την αποχώρησή τους από το Μπάκιγχαμ, δεν χρησιμοποίησαν τον Τύπο – ούτε καν ένα ανακοινωθέν με το εθνόσημο του χρυσού λιονταριού και του ασημένιου μονόκερου. Ηταν μια ανάρτηση στο Instagram προς τους 10,7 εκατομμύρια followers, με την οποία επέτρεπαν μια πρώτη ματιά στα μελλοντικά τους σχέδια. Σχεδόν παράλληλα ανακοίνωναν μέσω του sussexroyal.com ότι ως την άνοιξη θα έχουν διακόψει τη συνεργασία με τον βρετανικό Τύπο και «προσβλέπουν στη χρήση των social media», ώστε «να μοιράζονται περισσότερα και απευθείας» με το ακροατήριό τους.

Είναι το τελευταίο παράδειγμα όπου ο πρώην «κυνηγημένος» των παπαράτσι μεταμορφώνεται σε influencer καταφεύγοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διαχειριστεί την εικόνα του. Μια περίπτωση σαφώς διακριτή, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ενταγμένη ωστόσο στην εποχή της. Ο Χάρι και η Μέγκαν Μαρκλ ρίχνουν το ζάρι στο παιχνίδι που παίζεται απ’ όλους τους γαλαζοαίματους της φήμης. Αν η περασμένη δεκαετία σήμαινε την αμετάφραστη παντοκρατορία του gossip, στην αυγή της νεότερης οι διάσημοι πρωταγωνιστές γίνονται οι παπαράτσι του εαυτού τους.

Το 2004 η Γκουίνεθ Πάλτροου απειλούσε έως και με μηνύσεις τους φωτογράφους που την καταδίωκαν στα στενά του Λονδίνου για ένα χρυσοφόρο στιγμιότυπο με την κόρη της Απλ. Τον Αύγουστο του 2011 η Μπιγιόνσε ερμηνεύει το «Love on Top» στα Μουσικά Βραβεία MTV, στο τέλος του σόου ξεκουμπώνει το τζάκετ, στέκεται στην άκρη και χαϊδεύει την κοιλιά της. Το σινιάλο για το κοινό της είναι και μία από τις ιδρυτικές πράξεις της νέας εποχής: με τον τρόπο αυτό ανακοινώνει την εγκυμοσύνη της και προκαλεί ρεκόρ tweets – ανά δευτερόλεπτο – στον πλανήτη. Δύο ημέρες μετά τη γέννηση της Blue Ivy Carter σταματάει οποιαδήποτε ροή πληροφορίας, εκτός από πέντε φωτογραφίες που δημοσιοποιούνται μέσω του Tumblr. Το μέγα πλήθος μένει διψασμένο, αλλά δεν γνωρίζει ότι η Μπιγιόνσε και ο Jay-Z μόλις ξεδιπλώνουν μια προσχεδιασμένη στρατηγική, η οποία φτάνει ως τις μέρες μας μέσα από τα κανάλια του Twitter και του Facebook, ντοκιμαντέρ που προωθεί η ίδια η ερμηνεύτρια ή ελεγχόμενες συνεντεύξεις σε περιοδικά.

Οι παπαράτσι

Οι κανόνες του παιχνιδιού αλλάζουν ειδικά με την είσοδο του Instagram στο αλμανάκ της ποπ κουλτούρας. Οι παπαράτσι μένουν στο πεζοδρόμιο και οι ακόλουθοι των λαμπερών σταρ μπαίνουν στο σαλόνι, στην κουζίνα, στο γυμναστήριο, στην πισίνα τους. Σε μία από τις πολλαπλές ψευδαισθήσεις που προσφέρει ο πολιτισμός της αφής και της εικόνας, μπορούν πλέον να περιηγηθούν τα παρασκήνια του βασιλείου. Φτάνουν πιο κοντά στα ινδάλματα, ενώ η απόσταση δεν μειώνεται καθόλου. Φωτογραφίζονται με τον τρόπο των σταρ και ανεβάζουν στο δικό τους Instagram τις πόζες της μιμητικής επιθυμίας.

Η πραγματική μετατόπιση στον συσχετισμό δυνάμεων δεν αφορά καν το «τέλος των παπαράτσι», αλλά τον τρόπο που η σόουμπιζνες δημιουργεί τα νέα προσωπεία της και ανατροφοδοτείται. Σήμερα είναι οι αναρτήσεις των σταρ που γίνονται τίτλος στις σελίδες του ταμπλόιντ Τύπου. Και οι φωτογραφίες του Instagram που τυπώνονται σε ιλουστρασιόν εκδοχή. Ο πλήρης έλεγχος της εικόνας, πάντως, δεν παύει να αποτελεί σισύφειο αγώνα. Το ότι τελειώνει το «ανθρωποκυνηγητό» των φωτογράφων δεν σημαίνει ότι σταματά το κυνήγι της επόμενης φωτογραφίας στα social media. Για όποιον συμμετέχει στο παιχνίδι, μόνο ένας κανόνας έχει μείνει απαράβατος από την εποχή των χολιγουντιανών σταρ του 1950 ως τα εξώφυλλα στο «Vanity Fair» και τις αναρτήσεις του 2020: περισσότερο περιεχόμενο, περισσότερες εξομολογήσεις, περισσότερο δράμα. Ο σταρ που ενηλικιώθηκε στη δεκαετία του 2000 και του 2010 γνωρίζει πόσο επώδυνη είναι η συνεχής απόκρουση «ενός ακόμη ενσταντανέ την ώρα που βγαίνει από το σπίτι του». Πόσο επώδυνη είναι η συνεχής επιτήρηση της καθημερινότητάς του. Ο σταρ που επιβιώνει στη δεκαετία του 2020 αρχίζει να συνειδητοποιεί πόσο επώδυνη μπορεί να γίνει η αυτοεπιτήρηση.