Παρότι ανήκει στη γενιά του ’30, έχει με διαφορετικούς τρόπους εμπνεύσει - κι εμμέσως επηρεάσει - όλες τις κατοπινές, μέχρι τις μέρες μας, γενιές. Και βέβαια τις μεταπολεμικές.
Ενενήντα ένα έργα του Γιάννη Τσαρούχη - γιατί περί αυτού ο λόγος - 34 πρωτότυπα και 57 πολλαπλά «αφηγούνται» γιατί συνόψισε και εικαστικά απέδωσε με έμπνευση, αισθαντικότητα και με ποιητικό οίστρο τον νεοελληνικό μας βίο στο Ιδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως της Άνδρου.
Ο λόγος για την έκθεση «Γιάννης Τσαρούχης 1910-1989» που φέτος συμπίπτει με τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την απώλεια του ΄Ελληνα καλλιτέχνη. Παράλληλα, στο Ίδρυμα Π. & Μ. Κυδωνιέως γιορτάζεται εφέτος και η επέτειος των 25 χρόνων του εικαστικού θεσμού ΠΛΟΕΣ που κάθε καλοκαίρι οι χώροι του τον φιλοξενούν. Αποτέλεσμα, το Σάββατο 27 Ιουλίου και στις 8 μ.μ. ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, θα εγκαινιάσει μια διπλή επετειακή πολιτισμική εκδήλωση στο Ίδρυμα. Η έκθεση πραγματοποιείται σε επιμέλεια της Ιστορικού Τέχνης και Θεωρίας του Πολιτισμού (ΕΚΠΑ) κ. Αθηνά Σχινά και θα διαρκέσει ως μέχρι Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019.
Κι ήταν αυτή η έκθεση που μας έδωσε την ευκαιρία της συνομιλίας με τον πρόεδρο του Ιδρύματος Π&Μ Κυδωνιέως, κ. Νίκο Σιγάλα.
- Από που προήλθε η ιδέα να τιμηθεί η μνήμη του Γιάννη Τσαρούχη στην ΄Ανδρο 30 χρόνια μετά την απώλειά του;
Μετά από τις αλλεπάλληλες συσκέψεις, που είχαμε στο Ίδρυμα για τη φετινή έκθεση, πρόταση της κας Αθηνάς Σχινά ήταν να παρουσιάσουμε για φέτος, που ολοκληρώθηκε 25ετία του θεσμού ΠΛΟΕΣ, τον Γιάννη Τσαρούχη. Όπως γνωρίζουμε, ο μεγάλος αυτός δημιουργός, παρόλο που αντιπροσωπεύει τη δεκαετία του ’30, στις μέρες μας αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα διαχρονικότητας για την εξέλιξη της Τέχνης. Στην ιδέα αυτή της κυρίας Σχινά ομόφωνα αποφασίστηκε να υλοποιηθεί μιας και συμπληρωνόταν 30 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου μας καλλιτέχνη.
- Πως «παντρεύεται» αυτή η τιμητική έκθεση με τη συμπλήρωση 25 χρόνων του εικαστικού θεσμού ΠΛΟΕΣ;
Κυρία Λυμπεροπούλου, όπως γνωρίζετε, γιατί μας παρακολουθείτε από τα πρώτα χρόνια του θεσμού, το Ίδρυμα Κυδωνιέως επικεντρώθηκε σε Έλληνες δημιουργούς, οι οποίοι διαμόρφωσαν το σύγχρονο τοπίο της ελληνικής Τέχνης. Θα σας θυμίσω τις εκθέσεις που κάναμε αφιερωμένες στον Κώστα Τσόκλη, στον Πάυλο, στον Νίκο Κεσανλή, στον πρόωρα χαμένο Harry Lambert, στον Γιάννη Ψυχοπαίδη, στον Steven Antonakos, στον Δημήτρη Μυταρά, στον Κώστα Καρρά, στον Νίκο Στεφάνου, στον Αλέκο Φασιανό και τόσους άλλους. Με τη συμπλήρωση των 25 χρόνων του εικαστικού θεσμού ΠΛΟΕΣ σκεφτήκαμε να ενώσουμε πνευματικά και δημιουργικά την περίοδο του ’30, με εκπρόσωπο τον κορυφαίο Γιάννη Τσαρούχη, η οποία αιμοδότησε τη σύγχρονη Τέχνη.
- Που οφείλεται, πιστεύετε, η διαχρονικότητα του Γιάννη Τσαρούχη; Ποια η ιδιατερότητά του ως καλλιτέχνης κι ως άνθρωπος;
Παρότι ο Τσαρούχης ανήκει στη γενιά του ’30, έχει με διαφορετικούς τρόπους εμπνεύσει κι εμμέσως επηρεάσει όλες τις κατοπινές μέχρι τις μέρες μας γενιές. Και βέβαια τις μεταπολεμικές. Αυτός ήταν άλλωστε και ο ουσιαστικός λόγος που εφέτος παρουσιάζεται στο κοινό αυτή η κομβικής σημασίας έκθεση, με αντιπροσωπευτικά έργα του. Ως άνθρωπο δεν είχα την τύχη να τον γνωρίζω από ότι έχω ακούσει όμως από ανθρώπους που τον γνώριζαν ήταν μια ευαίσθητη και χαρισματική προσωπικότητα δοσμένη ολοσχερώς στη ζωγραφική του.
Όσον αφορά, όμως, για τον Τσαρούχη σαν καλλιτέχνη θα σας παραπέμψω στα λόγια της επιμελήτριας της έκθεσης της κας Αθηνάς Σχινάς «Ο Γιάννης Τσαρούχης γεφύρωσε με την Τέχνη του τη Δύση με την Ανατολή, τις αντιπαραθέσεις με τις παράδοξες ισορροπίες, τον ρεαλισμό με τη φαντασιακή παράμετρο, το θέατρο με την πραγματικότητα, τον έρωτα με το όνειρο, το πάθος με τη λύτρωση, την αναχώρηση με την προσμονή, την οικειότητα με το αίνιγμα, τη δέσμευση με την ελευθερία, τη διάψευση με την ουτοπία, την καθημερινότητα με την υπέρβαση και φυσικά το παρελθόν με το παρόν.».
- Με ποιων περιόδων έργα αντιπροσωπεύεται ο καλλιτέχνης στην έκθεση;
Αντιπροσωπεύεται με όλες τις περιόδους και εκείνο που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι η «συνομιλία» των πολλαπλών του έργων, τα οποία, ενώ ο ίδιος βρισκόταν στη ζωή, επέλεξε και έδωσε τη συγκατάθεσή του να γίνουν με τα πρωτότυπα έργα, όπου διαφαίνεται μεταξύ πρωτοτύπων και πολλαπλών ότι ακόμα και τα πολλαπλά είναι αληθινά έργα Τέχνης.
- Μιλήστε μας λίγο για τη συνεργασία σας με τη Συλλογή Δημήτρη Τσίτουρα και το πως «επέδρασε» στην έκθεση.
Η συνεργασία με τον συλλέκτη Δημήτρη Τσίτουρα άρχισε με γόνιμη διάθεση στις αρχές του έτους καθώς προσωπικός του φίλος είναι ο κ. Νίκος Χατζηγεωργίου, ο οποίος έχει την ευθύνη της επικοινωνίας της έκθεσης. Είχαν συνεργαστεί και δύο τους παλαιότερα και αυτό αποτέλεσε την απαρχή όλα να κυλήσουν ομαλά. Ο Δημήτρης Τσίτουρας είναι ένας ευφάνταστος και χαρισματικός συλλέκτης, ο οποίος εμπνέει. Αυτήν την έμπνευσή του τη μετουσιώσαμε στην παρούσα έκθεση. Βέβαια θα πρέπει να αναφέρω την ολόθυμη υποστήριξη του Ιδρύματος Τσαρούχη από την Πρόεδρο κα Νίκη Γρυπάρη.
- Μιλήστε μας και για τη μακρά συνεργασία του Ιδρύματος με την κυρία Αθηνά Σχινά. Που οφείλεται αυτή η «μακροβιότητα»;
Γνώρισα την κα Σχινά στα πρώτα βήματα του Ιδρύματος. Εμπιστευθήκαμε τις γνώσεις της στον τομέα της Τέχνης. Η εμπιστοσύνη αυτή μας δικαίωσε καθώς οι επιλογές της κας Σχινά ήταν πάντα εξαιρετικές, βασισμένες σε σκεπτικό και όχι απλώς να γίνει μια έκθεση. Βασιζόμενοι, όμως, και στις αρχές του Ιδρύματος τους συνεργάτες μας τους σεβόμαστε ιδιαίτερα και τιμάμε τις σχέσεις μας όλα αυτά τα χρόνια.
- Τι ρόλο θέλει, πιστεύετε, να δώσει η επιμελήτρια στον θεατή αυτής της έκθεσης;
Στην έκθεση αυτή, «με την ατμόσφαιρα των χρωμάτων του ζωγράφου και του κόσμου των μορφών του», όπως αναφέρει η Αθηνά Σχινά στο κείμενό της, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τον συσχετισμό πρωτοτύπων και πολλαπλών έργων.
Εκτός των άλλων, ο θεατής έρχεται σε επαφή με έργα που ένα προς ένα τα είχε επιλέξει ο ζωγράφος, προκειμένου να αποκαλύψει το δικό του Πάνθεο θεμάτων και μοτίβων, επιθυμώντας συστατικά να επικοινωνήσει με τις νεώτερες γενιές κι όσους δεν τον γνώριζαν ακόμη.
Με την κατάλληλα υποβλητική μετασκευή των χώρων του Ιδρύματος στην Άνδρο (κάθε δωμάτιο έχει χρωματιστεί και με ένα διαφορετικό γήινο χρώμα από τα αγαπημένα του Γιάννη Τσαρούχη) σε ένα είδος παρεμβατικής θεατρικής σκηνογραφίας, προκειμένου ταιριαστά να υποδεχθεί και να πλαισιώσει τα προσεκτικά επιλεγέντα και δανεισθέντα έργα, η έκθεση αυτή του Γιάννη Τσαρούχη πάνω από όλα στοχεύει στη μεταφορά του θεατή από παθητικό αποδέκτη των έργων του σε συμμέτοχο παράγοντα. Θα πρέπει να αναφέρω ότι την αρχιτεκτονική επιμέλεια είχε ο Σταμάτης Ζάννος.
- Με βάση ποιο σκεπτικό και πως διαμορφώθηκαν αλλιώτικα οι εκθεσιακοί χώροι του Ιδρύματος;
Το σκεπτικό ανήκει σε προτάσεις του συλλέκτη Δημήτρη Τσίτουρα, ο οποίος προσπάθησε να μεταφέρει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα όπου ζούσε και δημιουργούσε ο καλλιτέχνης. Ακόμη και τη μουσική επιμέλεια της έκθεσης επέλεξε να είναι του Μάνου Χατζιδάκι, την οποία επιμελήθηκε ο Γιώργος Χατζιδάκις, έτσι ώστε ο επισκέπτης της έκθεσης να μεταφέρεται σε ένα κόσμο γεμάτο γήινα χρώματα του καλλιτέχνη και σε άλλες εποχές. Κάθε δωμάτιο έχει χρωματιστεί και με ένα διαφορετικό αγαπημένο χρώμα του καλλιτέχνη, για να προσδώσει το ύφος του καλλιτέχνη.
- Πόσος κόσμος - σε γενικές γραμμές - έχει απολαύσει αυτά τα 25 χρόνια τις εκθέσεις του Ιδρύματος Κυδωνιέως; Σε τι κόσμο προσβλέπετε με τη φετινή σας έκθεση;
Η προσέλευση στις εκθέσεις των καλοκαιρινών μας ΠΛΟΩΝ είναι αρκετά μεγάλη μιας και στα τελευταία 24 χρόνια έχουμε ξεπεράσει τις 300.000 επισκέψεις. Ως εκ τούτου και εξαιτίας του γεγονότος ότι η είσοδος είναι ελεύθερη στο κοινό, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, φέτος η έκθεση θα ξεπεράσει κατά πολύ το μέσο όρο προσέλευσης των τελευταίων ετών, πάνω από 15.000. Οφείλουμε να πούμε ότι και φέτος με την προσθήκη ενός καλαίσθητου Art Café στο υπερυψωμένο ισόγειο του εκθεσιακού μας χώρου ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να παραμείνει περισσότερο στους χώρους της έκθεσης από τα προηγούμενα χρόνια και να απολαύσει μαζί με τα έργα την παραμονή του στο Ίδρυμα.
- Με ποιο σχόλιο, αν ακούσετε από θεατή της έκθεσης, θα νιώσετε ικανοποιημένος για τη φετινή επιλογή του Ιδρύματος;
Για εμάς στο Ίδρυμα είναι τα φωτεινά πρόσωπα που βλέπουμε και η ικανοποίηση των επισκεπτών καθώς φεύγουν γεμάτοι αισθήματα πληρότητας και αγαλλίασης. Άλλωστε αυτή είναι η ουσία της Τέχνης. Είναι μεγάλη μου χαρά να βλέπω με τα ίδια μου τα μάτια αυτά τα πρόσωπα να φεύγουν από τους χώρους της έκθεσης γεμάτα ευγνωμοσύνη. Για μένα αυτό είναι η μεγαλύτερη ευχαρίστηση για την προσφορά του Ιδρύματος και τους ευχαριστώ δημόσια για αυτό.
Αθηνά Σχινά: Η άτυπη υποθήκη του Τσαρούχη
Στην έκθεση αυτή, «με την ατμόσφαιρα των χρωμάτων του ζωγράφου και του κόσμου των μορφών του», όπως αναφέρει η Αθηνά Σχινά στο κείμενό της στον κατάλογο της έκθεσης, «μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τον συσχετισμό πρωτοτύπων και "πολλαπλών" έργων. Εκτός των άλλων, ο θεατής έρχεται σε επαφή με έργα που ένα προς ένα τα είχε επιλέξει ο ζωγράφος, προκειμένου να αποκαλύψει το δικό του Πάνθεο θεμάτων και μοτίβων. Διαμόρφωσε δηλαδή ο Τσαρούχης μια άτυπη υποθήκη, τόσο για το παρόν του καιρού του όσο και για το μέλλον. Περισσότερο όμως από όλα, ο θεατής σε αυτή την έκθεση έρχεται σε επαφή, με τη μαγεία και το μυστήριο της δημιουργίας ενός ανήσυχου πνεύματος όπως ήταν ο ίδιος ο Γ. Τσαρούχης ως προσωπικότητα. Αφετέρου ο θεατής συνδέεται με το ύφος και την υφέρπουσα ρυθμικότητα που κρύβει στις σιωπές της η κάθε του μορφή. H έκθεση αυτή, με άλλα λόγια, τονίζει την “φιλοσοφία” αξιών ζωής και τέχνης που υπαγορεύει μέχρι και σήμερα ο Γιάννης Τσαρούχης, ένας καλλιτέχνης επίκαιρος και ταυτοχρόνως διαχρονικός».
Συντελεστές:
Η έκθεση αυτή οργανώθηκε από το Ίδρυμα Π. & Μ. Κυδωνιέως, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη και τη Συλλογή Δημήτρη Τσίτουρα.
Επιμέλεια έκθεσης: Αθηνά Σχινά, Ιστορικός Τέχνης & Θεωρίας του Πολιτισμού (ΕΚΠΑ)
Τον σχεδιασμό των εκθεσιακών χώρων είχε ο Σταμάτης Ζάννος.
Info:
Διάρκεια έκθεσης: Σάββατο 27 Ιουλίου μέχρι Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019
Ώρες λειτουργίας: 10.30 – 14.30 & 18.30 – 21.30 καθημερινά, εκτός Τρίτης
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr