Στην πολιτική αντιπαράθεση, η κάθε πλευρά προσπαθεί να κατηγορήσει την άλλη για κάποια μειονεκτήματα, ώστε οι δικές της θέσεις να γίνουν πιο εύκολα αποδεκτές από τους ψηφοφόρους.
Έτσι η δεξιά κατηγορεί την αριστερή ως Μαρξιστική και η αριστερή τη δεξιά ως Φιλελεύθερη – Νεοφιλελεύθερη.
Αλλά στην πραγματικότητα οι πολιτικοί που εκστομίζουν τέτοιες κατηγορίες, μάλλον δε γνωρίζουν τι σημαίνει ο κάθε όρος, σήμερα.
Στην πολιτειολογία ξέρουμε ότι τόσο οι κοινωνικό- ιδεολογικές θέσεις όσο κι οι οικονομικές θεωρίες υπόκεινται σε μια μεταβαλλόμενη εξέλιξη. Τι θα πει αυτό; Αυτό σημαίνει πως πολλά πράγματα με το πέρασμα του χρόνου, αλλάζουν.
Ο Μαρξισμός
Ο Μαρξισμός, του οποίου η έναρξη ανάγεται στο 1848, με τη δημοσίευση του βιβλίου «Το κομουνιστικό Μανιφέστο», που συνέγραψαν ο Κ. Μαρξ κι ο Φ. Ένγκελς, κατόπιν ανάθεσης από την Κομμουνιστική Ένωση της Γερμανίας, πέρασε από πολλές φάσεις. Και ενώ αρχικά ήταν ένα καθαρό πολιτικό κείμενο, η θεωρία εξελίχθηκε από τους πατέρες αυτής της θεωρίας σε οικονομικόπολιτικές αρχές. Αυτές τις αρχές τελικά ήρθε ο Λένιν το 1917 και τις μετέτρεψε σε πράξη, ιδρύοντας τη Σοβιετική Ένωση, η οποία με τον πόλεμο , που σκάρωσε ο Αυστριακός Α. Χίτλερ το 1939, να εξελιχθεί σε μεγάλη δύναμη. Μάλλον δε στην ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη της ανθρώπινης ιστορίας. Με την επέκταση λοιπόν, του ιμπέριουμ της Σ. Ένωσης από τον Ιωσήφ Στάλιν , η μισή Ευρώπη έγινε κομμουνιστική, με εφαρμοζόμενο το μαρξιστικό μοντέλο της «κεντρικά καθοδηγούμενης οικονομίας».
Όταν όμως το 1989/90 κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση και όλο το ανατολικό μπλοκ, με τις τριάντα περίπου χώρες (παλιές και νέες), τότε διαπιστώθηκε ότι η κεντρικά καθοδηγούμενη οικονομία, δεν μπορούσε να θρέψει τους ανθρώπους της. Έτσι, στη δύση βγάλανε το συμπέρασμα ότι το κράτος ήταν ένας «κακός εργοδότης». Αυτό το γεγονός είχε ως επακόλουθο ότι η δυτική σοσιαλδημοκρατική θεωρία, που εφαρμοζόταν σχεδόν παντού με την αντίληψη πως οι μεγάλες επιχειρήσεις (συγκοινωνίες, ηλεκτρισμός, νερό, κλπ.) , που μέχρι τότε ήταν κρατικές και μόνο οι μεσαίες κι οι μικρές μπορούσαν να ανήκουν σε ιδιώτες , εγκαταλείφθηκε και όλες πέρασαν σε ιδιώτες. Για παράδειγμα, τα τρένα στη Γερμανία τα κέρδισε και τα διαχειρίζεται κάποια γαλλική επιχείρηση. (Κάτι παρόμοιο με τον δικό μας ΟΣΕ, που πέρασε στους Ιταλούς).
Ο Μαρξισμός, ως πολιτικό και οικονομικό σύστημα κατέρρευσε, αλλά η ουσία του είναι ο ανθρωπισμός, που δεν ξεπερνιέται με τίποτε. Η Ένωση των Κομμουνιστών στη Γερμανία και η Κίνηση των Σοσιαλιστών στη Γαλλία κατά το γύρισμα του 18 αιώνα, δημιουργήθηκαν από ανθρωπιστικούς λόγους, στην καταπίεση που δεχόταν η κοινωνία , από τον αναπτυσσόμενο τότε καπιταλισμό. Κατά συνέπεια λοιπόν ο ανθρωπισμός του Μαρξισμού, θα υπάρχει πάντοτε, που θα εκφράζεται με την απαίτηση για «κοινωνική ισότητα», όχι όπως την διατύπωναν παλαιότερα στην ανατολική Ευρώπη, αλλά απλά ως αντίληψη για «αξιοπρεπή ζωή, όλων».
Ο Φιλελευθερισμός
Ο Φιλελευθερισμός, ήταν μια αστική θεωρία, της ελεύθερης οικονομίας, η οποία δεν ενδιαφερόταν για το κοινωνικό σύνολο, αλλά μόνο για όσους είχαν στην κατοχή τους τα Μέσα Μαζικής Παραγωγής. Τουτέστιν, τους κεφαλαιούχους.
Όμως, στην πάροδο του χρόνου και με την εξάπλωση του δημοκρατικού πολιτεύματος, αντελήφθησαν όλοι πως δεν μπορούσαν να ζουν μόνο οι λίγοι κι οι πολλοί να πεθαίνουν στην ψάθα, δεινοπαθούντες. Αυτή η κατάσταση οδήγησε το εργατικό κίνημα με τα Συνδικάτα του σε αγωνιστικές δραστηριότητες και με τις απεργίες κατάφεραν να στριμώξουν τους κεφαλαιούχους να κάνουν παραχωρήσεις.
Όσο περνούσε δε ο καιρός τόσο περισσότερο καθιερωνόταν η αντίληψη ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να ζήσει. Και επειδή στη δημοκρατία η εξουσία πηγαίνει σε κάποιο κόμμα, που υπερψηφίζεται στις εκλογές, τα φιλελεύθερα δεξιά κόμματα είδαν ότι χωρίς παροχές στις ευρύτερες μάζες , δεν ήταν δυνατόν να αναρριχηθούν στην εξουσία. Γι’ αυτό αρχικά εμφάνισαν και λαϊκές θέσεις, ονομάζοντας αυτές , ως κεντρώες.
Πέραν τούτου, παρ’ όλο που η φιλελεύθερη οικονομία λειτουργεί με τους κανόνες της αγοράς (προσφορά και ζήτηση) , το κράτος με την πολύπλευρη οικονομική πολιτική του αναμειγνύεται δραστικά στο οικονομικό γίγνεσθαι. Έτσι, το κράτος υποστηριζόμενο από τα εργατικά συνδικάτα ανάγκασε την φιλελεύθερη οικονομία να μετατραπεί στη Νέο-φιλελεύθερη, η οποία εκφράζεται με την «Κοινωνική Οικονομία», που είναι ένα μείγμα της Σχολής του Φράϊμπουργκ και της Σχολής του Σικάγου.
Συμπέρασμα
Σήμερα δεν υπάρχει ο κλασσικός Μαρξισμός, ούτε ο αρχικός Φιλελευθερισμός. Οι πάντες έχουν αποδεχτεί λίγο – πολύ το «κράτος πρόνοιας», όπου η οικονομία οφείλει να λειτουργεί σε υψηλούς ρυθμούς, για να παρέχει σ’ όλους τους πολίτες , μια αξιοπρεπή δουλειά.
Οι σωστές κυβερνήσεις φαίνονται, όταν μπορούν να οργανώσουν μια ανθούσα οικονομία και να εξασφαλίσουν στους πολίτες τους μια θέση εργασίας και όχι να τους καταδικάζουν να ζουν με τις ελεημοσύνες των επιδομάτων.
Ο κ. Θεόδωρος Αυγερινός είναι συνταξιούχος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
