Μια λαϊκή κοινωνική οργή χωρίς κανένα διέξοδο στον ορίζοντα διαμορφώνεται εδώ και πολύ καιρό στη Γαλλία, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων με φόντο τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας. Οποια κι αν είναι η έκβαση του αναβρασμού, ένα είναι σίγουρο: η κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος.

Επειτα από επτά εβδομάδες απεργιακών κινητοποιήσεων, παρόμοιων με το κύμα διαμαρτυρίας στα τέλη του 1995 επί προεδρίας Ζακ Σιράκ (ο τότε πρωθυπουργός Αλέν Ζιπέ είχε αποσύρει άρον-άρον το σχέδιο νόμου το οποίο δεν διέφερε και πολύ από το σημερινό καθώς η χώρα είχε παραλύσει), ο γάλλος πρόεδρος φάνηκε να υποχωρεί, ανακαλώντας το επίμαχο νομοσχέδιο και μιλώντας για έναν «εποικοδομητικό συμβιβασμό».

Τι προβλέπει το σχέδιο Μακρόν

Το επίμαχο νομοσχέδιο προβλέπει ότι θα παρέχονται κίνητρα στους Γάλλους ώστε να συνταξιοδοτούνται στα 64 έτη, επιβάλλοντας μια επιβάρυνση δυο ετών καθώς η νόμιμη ηλικία αποχώρησης από την εργασία είναι τώρα τα 62 έτη. Εάν κάποιος εργαζόμενος αποφασίσει να παρατείνει τον εργασιακό του βίο μετά τα 64, θα έχει μπόνους. Μεταξύ άλλων ενοποιούνται 42 επαγγελματικά ταμεία σε έναν οργανισμό και κάθε ευρώ εισφοράς θα παρέχει σε όλους τα ίδια δικαιώματα.

Παράλληλα αλλάζει και ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων: βάσει του σημερινού, το ύψος της σύνταξης καθορίζεται από τα καλύτερα 25 έτη εργασιακού βίου στον ιδιωτικό τομέα και τους τελευταίους έξι μήνες στο Δημόσιο. Με τη μεταρρύθμιση θα λαμβάνονται υπόψη οι αποδοχές από την πρώτη ημέρα εργασίας, με αρκετούς εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα που έχουν συχνές μεταβολές, να φοβούνται ουσιαστικά μείωση της σύνταξής τους.

Το μεγαλύτερο συνδικάτο της χώρας CFDT, το οποίο τάσσεται ωστόσο επί της αρχής υπέρ της μεταρρύθμισης για ένα ενιαίο σύστημα στη βάση πόντων, χαιρέτισε την κίνηση Μακρόν ως μια πρωτοβουλία καλής θέλησης και μίλησε για «νίκη». Ωστόσο η κυβέρνηση έθεσε έναν σημαντικό όρο.

Η προϋπόθεση…

Ο πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ διευκρίνισε ότι αποσύρει μεν για την ώρα το όριο των 64 ετών, με την προϋπόθεση ότι τα συνδικάτα και οι εργοδοτικές οργανώσεις θα συμφωνήσουν στην εξεύρεση άλλων τρόπων για να εξισορροπήσει το σύστημα. Και αυτό θα πρέπει να γίνει ως τα τέλη Απριλίου και όχι τον Ιούλιο που πρότεινε το CFDT. Την ίδια ώρα, όπως είπε, θα ζητήσει από το Κοινοβούλιο ευρεία εξουσιοδότηση λήψης οποιουδήποτε μέτρου κρίνει απαραίτητο – μέσω διατάγματος – ώστε το σύστημα να εξισορροπηθεί ως το 2027.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εάν τα συνδικάτα δεν έχουν έρθει ως τον Απρίλιο σε συμφωνία, η κυβέρνηση θα μπορεί να προχωράει στις όποιες μεταρρυθμίσεις με διατάγματα και να νομοθετεί.

Είναι άλλωστε γνωστό ότι ο Μακρόν είναι αποφασισμένος να προχωρήσει στη μεταρρύθμιση που αποτέλεσε βασική προεκλογική του υπόσχεση, καθώς όπως υποστηρίζει σθεναρά το υπάρχον σύστημα είναι ένα «λείψανο άλλης εποχής», το οποίο θα πρέπει να πάψει να υφίσταται.

…και η «μπλόφα»

Οι απεργοί έκαναν λόγο για έναν συμβιβασμό-μπλόφα. Οι δικαστές κρέμασαν τη μαύρη τους περιβολή έξω από το δικαστικό μέγαρο στη Νίκαια.

Στο νοσοκομείο Σαν Λουί του Παρισιού, οι γιατροί πέταξαν τις λευκές τους ποδιές στον διευθυντή, καθηγητές στην περιοχή Κλερμόν-Φεράν στην Κεντρική Γαλλία πέταξαν τα βιβλία τους στον προαύλιο χώρο της Πρυτανείας. Δικηγόροι από την Καν έφθασαν στο υπουργείο Δικαιοσύνης και άφησαν στο πάτωμα τις δικηγορικές τους ρόμπες.

Οι συνδικαλιστικές ενώσεις καλούν καθημερινά σε κινητοποιήσεις και χιλιάδες εργαζόμενοι ανταποκρίνονται θετικά και ξεχύνονται στους δρόμους του Παρισιού και άλλων μεγαλουπόλεων. Αναλυτές προβλέπουν ότι το κύμα διαμαρτυρίας δεν θα κοπάσει εύκολα.

Βαθύς διχασμός ανάμεσα στους πολίτες

«Δυο Γαλλίες βρίσκονται πλέον η μία απέναντι στην άλλη. Αυτή που ο Μακρόν προσπαθεί να κατακτήσει υπό τη σημαία της μεταμόρφωσης (της χώρας) κι εκείνη που προσπαθεί να διατηρήσει ο γενικός γραμματέας του συνδικάτου CGT Φιλίπ Μαρτινέζ, ο οποίος προσδιορίζεται ως θεματοφύλακας του γαλλικού κοινωνικού μοντέλου» γράφει χαρακτηριστικά το editorial της εφημερίδας «Le Monde».

Πρόσφατη δημοσκόπηση επιβεβαιώνει τον βαθύ διχασμό. Παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των Γάλλων (επτά στους δέκα) υποστηρίζει τη συνέχιση των απεργιών, ένα 76% παραδέχεται ότι το γαλλικό σύστημα συνταξιοδότησης δεν είναι βιώσιμο χωρίς μεταρρύθμιση.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η Γαλλία δαπανά το 14% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος στις δημόσιες συντάξεις, σε σύγκριση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι στο 7,5%. Από το 1950 μέχρι σήμερα ο δείκτης «εργαζόμενοι ανά συνταξιούχο» μειώθηκε από το 4 στο 1,7. Κι ενώ τα ποσοστά γεννήσεων έχουν μειωθεί από το 1973, ο αριθμός των συνταξιούχων τριπλασιάστηκε. Σύμφωνα με προβλέψεις αναμένεται να φτάσουν τα 25 εκατομμύρια μέχρι το 2060. Την ίδια ώρα το μέσο προσδόκιμο ζωής για άνδρες και γυναίκες συνεχίζει να αυξάνεται και κατά μέσο όρο ο κάθε συνταξιούχος λαμβάνει σύνταξη για περίπου 26,5 χρόνια.

Η Γαλλία έχει λοιπόν περισσότερες συντάξεις να πληρώσει και λιγότερους εργαζομένους που να μπορούν να τις συντηρούν για περισσότερα χρόνια: εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, θα υπάρξει έλλειμμα άνω των 17 δισ. ευρώ μέχρι το 2025, προειδοποίησε ο πρώην στενός συνεργάτης του Μακρόν, Ζαν-Πολ Ντελεβουά, στην πρόσφατη έκθεσή του, που είχε αναλάβει τα τελευταία δυο χρόνια την επεξεργασία του συγκεκριμένου νομοσχεδίου και ο οποίος παραιτήθηκε υπό την οσμή σκανδάλου διαφθοράς πριν από μερικές εβδομάδες.