«Η έγκαιρη διάγνωση μετράει»: αυτό είναι το μήνυμα που επιθυμούν να επικοινωνήσουν οι επιστήμονες για τον καρκίνο του παγκρέατος, δεδομένου ότι επρόκειτο για μια από τις πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμες μορφές καρκίνου. Σύμφωνα δε με τους ίδιους συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο απειλητικών, κυρίως λόγω της καθυστερημένης διάγνωσής του που δυσχεραίνει τη θεραπευτική του αντιμετώπιση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αύξηση του ρυθμού εμφάνισής του (1.000 νέοι ασθενείς διαγιγνώσκονται κάθε μέρα σε όλον τον κόσμο) αποδίδεται και στη σημαντική έλλειψη ενημέρωσης για τα συμπτώματα και τους παράγοντες κινδύνου.
Κι όμως, η έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση, σε συνδυασμό με την επιστημονική πρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια, μπορούν να ανατρέψουν τα αρνητικά προγνωστικά και να συμβάλουν στη θετική έκβαση της νόσου.
Εγκαιρη διάγνωση
«Τα πρώιμα συμπτώματα του καρκίνου του παγκρέατος δεν είναι πάντα έντονα και σαφή και δεν υπάρχει κάποια εύκολη μέθοδος ανίχνευσης σε πρώιμο στάδιο, αν και διεξάγονται σχετικές έρευνες» εξηγεί ο δρ Αλέξανδρος Αρδαβάνης, αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων-Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ) και διευθυντής της Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Αγιος Σάββας».
Υπό τα δεδομένα αυτά, ο ίδιος καταλήγει ότι «εάν καταφέρουμε να πετύχουμε πιο έγκαιρη διάγνωση, μέσα από την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων, θα κάνουμε ένα μεγάλο βήμα προόδου για την καλύτερη αντιμετώπιση του παγκρεατικού καρκίνου».
Το «στοίχημα» της διάγνωσης σε αρχικό στάδιο που θέτει η επιστημονική κοινότητα οφείλεται στο γεγονός ότι παρά τη σχετική στασιμότητα που υπήρξε επί δεκαετίες στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης νόσου, πλέον διαθέτει στη… φαρέτρα της πιο μαχητικά θεραπευτικά «όπλα» σε σχέση με το παρελθόν.
«Την τελευταία πενταετία, η χημειοθεραπεία με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας, καθώς και νέες θεραπείες 2ης γραμμής, η ανοσο-ογκολογία για μια μικρή είναι η αλήθεια ομάδα ασθενών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, έχουν αλλάξει συνολικά το θεραπευτικό τοπίο και μας παρέχουν λύσεις ικανές να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και την επιβίωση» σχολιάζει ο δρ Χρήστος Χριστοδούλου, εκπρόσωπος της Εταιρείας Μελέτης του Καρκίνου του Πεπτικού Συστήματος (ΕΜ-ΚΑΠΕΣ), διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Metropolitan».
Και προσθέτει: «Σημαντικές είναι επίσης οι εξελίξεις στο κομμάτι της περιεγχειρητικής χημειοθεραπείας, όπου η χορήγηση κάποιων κυτταροτοξικών συνδυασμών μετά ή και πριν το χειρουργείο μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της επιβίωσης».
Ο χειρουργός δρ Χρήστος Αγαλιανός, επιμελητής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, συμπληρώνει αναφορικά με τη χειρουργική αντιμετώπιση: «Η πρώιμη διά-γνωση είναι από τις βασικότερες προϋποθέσεις για τη χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου. Είναι σημαντικό οι ασθενείς να γνωρίζουν πως πρόοδος έχει σημειωθεί και στη χειρουργική αντιμετώπιση του παγκρεατικού καρκίνου αλλά και στην περιεγχειρητική-συμπληρωματική χημειοθεραπεία, με αποτέλεσμα σήμερα η μετεγχειρητική εξέλιξη των ασθενών μας να είναι σημαντικά καλύτερη από ό,τι στο παρελθόν».
Πλατφόρμα ενημέρωσης
Στο πλαίσιο αυτό γιγαντώνεται η συμμαχία ανάμεσα σε επιστημονικούς φορείς και συλλόγους ασθενών για την ενημέρωση των πολιτών. Ετσι, εκτός από τον Σύλλογο Ασθενών «Κ.Ε.Φ.Ι.» και την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), ενώνουν τις δυνάμεις τους οι περισσότεροι φορείς της επιστημονικής ογκολογικής κοινότητας: Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), Ελληνική Εταιρεία Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Εταιρεία Μελέτης Καρκίνου Πεπτικού Συστήματος (ΕΜ-ΚΑΠΕΣ) και οι Γυναίκες στην Ογκολογία.
Μάλιστα, για πρώτη φορά δημιουργήθηκε ελληνική ηλεκτρονική πλατφόρμα ενημέρωσης αποκλειστικά για τον καρκίνο του παγκρέατος που περιλαμβάνει την ιστοσελίδα www.pancare.gr και την εφαρμογή Pancare, διαθέσιμη δωρεάν για λειτουργικό android μέσω του play.google.com.
Η πλατφόρμα παρέχει ολοκληρωμένη πληροφόρηση για τον καρκίνο του παγκρέατος και τη διαχείρισή του, πρόσβαση σε άρθρα ειδικών, πλήρη καταγραφή των ογκολογικών κέντρων, δομών και φορέων υποστήριξης ασθενών σε όλη την Ελλάδα, ενημέρωση για τα δικαιώματα των ασθενών, ενώ δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας προσωπικού ημερολογίου ασθενούς και διαθέτει διαδραστικές υπηρεσίες όπως επικοινωνία με επαγγελματίες υγείας και υποβολή αιτημάτων υποστήριξης.
Την πλατφόρμα διαμόρφωσε και διαχειρίζεται ο Σύλλογος Ασθενών Κ.Ε.Φ.Ι. με την αιγίδα των φορέων ΕΟΠΕ, ΕΜ-ΚΑΠΕΣ και ΕΛΛΟΚ και την ευγενική υποστήριξη της διεθνούς φαρμακευτικής εταιρείας Celgene.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Ο καρκίνος του παγκρέατος συχνά δεν δίνει κάποιο σημάδι ή προκαλεί κάποιο σύμπτωμα στα πρώιμα στάδιά του, γεγονός που μπορεί να καταστήσει πολύ δύσκολη την έγκαιρη διάγνωσή του.
Πόνος στην κοιλιακή χώρα και στη μέση της πλάτης: Ο πόνος στη μέση της πλάτης και την άνω κοιλιακή χώρα θα μπορούσε να προκαλείται από έναν όγκο στο πάγκρεας που πιέζει ή έχει διηθήσει τα νεύρα ή τα όργανα που βρίσκονται κοντά στο πάγκρεας.
Ανεξήγητη απώλεια βάρους: Η ανεξήγητη απώλεια βάρους μπορεί να είναι ένα πρώιμο σύμπτωμα και μπορεί να προκύψει χωρίς να συνοδεύεται από πόνο ή από εμφανή μεταβολή στην πέψη.
Ικτερος – κιτρίνισμα του δέρματος ή των ματιών: Κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών (ίκτερος) που προκαλείται από την υπερβολική παρουσία χολερυθρίνης (ένα συστατικό της χολής) στο αίμα. Ο ίκτερος μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κνησμό του δέρματος, αφύσικα σκουρόχρωμα ούρα, καθώς και ανοιχτόχρωμα κόπρανα ή κόπρανα στο χρώμα του πηλού.
Αλλαγές στις εντερικές συνήθειες: Πολλοί ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος εμφανίζουν διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δύο. Διάρροια που συνίσταται σε χαλαρά, υδαρή, λιπαρά ή δύσοσμα κόπρανα μπορεί να προκληθεί από ανεπαρκείς ποσότητες παγκρεατικών ενζύμων στο έντερο.
Εναρξη διαβήτη: Νεοεμφανιζόμενος διαβήτης σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών και αιφνίδια μεταβολή των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα σε δια-βητικά άτομα που είχαν κατά το παρελθόν καλά ελεγχόμενο διαβήτη.
Προβλήματα πέψης: Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ανορεξία, ναυτία, δυσπεψία και έμετο.
Παράγοντες κινδύνου
Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος: Εάν οι γονείς, τα αδέλφια ή το παιδί ενός ατόμου είχε αναπτύξει καρκίνο του παγκρέατος, τότε ο κίνδυνος ανάπτυξης της νόσου από το συγκεκριμένο άτομο αυξάνεται κατά 2 έως 3 φορές.
Οικογενειακό ιστορικό άλλων τύπων καρκίνου: Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος αυξάνεται εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών, του μαστού ή του παχέος εντέρου, κληρονομική παγκρεατίτιδα ή οικογενές μελάνωμα.
Διαβήτης: Είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί σε άτομα με μακροχρόνιο ιστορικό διαβήτη (άνω των 5 ετών). Αυτό μπορεί να είναι επίσης ένα από τα συμπτώματα.
Παγκρεατίτιδα (χρόνια και κληρονομική): Η χρόνια παγκρεατίτιδα υποδεικνύει αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος. Ο κίνδυνος αυτός είναι ακόμη υψηλότερος στα άτομα με κληρονομική παγκρεατίτιδα.
Κάπνισμα: Τα άτομα που καπνίζουν έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος.
Παχυσαρκία: Τα παχύσαρκα άτομα έχουν κατά 20% αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος.
Εθνοτική καταγωγή: Οι Αφροαμερικανοί και οι Εβραίοι Ασκενάζι έχουν υψηλότερη επίπτωση καρκίνου του παγκρέατος σε σύγκριση με άτομα ασιατικής, ισπανόφωνης ή καυκάσιας προέλευσης.
Ηλικία: Οι πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος αυξάνονται με την αύξηση της ηλικίας. Οι περισσότεροι ασθενείς που διαγιγνώσκονται είναι άνω των 60 ετών.
Διατροφή: Αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα, μία διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος.
