Skip to main content

Μακεδονικός οίνος: Μία μεθυστική ιστορία 7.000 χρόνων

Η ιστορία του κρασιού της Μακεδονίας ξεδιπλώθηκε σε μία πρωτότυπη ξενάγηση και εκδήλωση γευσιγνωσίας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Πριν από 7.000 χρόνια στους νεολιθικούς οικισμούς της Μακεδονίας οινοποιούσαν και έπιναν κόκκινο κρασί. Μάλιστα, στις Κρηνίδες της Καβάλας στην ανασκαφή του Ντικιλί Τας βρέθηκε η αρχαιότερη αποδεδειγμένη μαρτυρία οινοποίησης στην Ανατολική Μεσόγειο και την Ευρώπη, που χρονολογείται στο 4.300 πΧ. Το σύμβολο του οίνου υπάρχει στη γραμμική Β΄ λόγω του εμπορίου που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή της Μεσογείου, ενώ το κρασί αναφέρεται στα έπη του Ομήρου και στον Ησίοδο. Για τους αρχαίους Έλληνες το κρασί ήταν εμπειρία και τελετουργία και τα Συμπόσια πραγματοποιούνταν με διάφορες αφορμές.

Η πανάρχαια οινική ιστορία και κουλτούρα των Ελλήνων και των κατοίκων της Μακεδονίας αποτυπώνεται σε αμφορείς μεταφοράς, σε πυθάρια αποθήκευσης, σε κρατήρες και κύλικες, ηθμούς(σσ σουρωτήρια) αλλά και σε ψηφιδωτά με πρωταγωνιστή τον Διόνυσο που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Η ιστορία αυτή ζωντάνεψε σε μία πρωτότυπη περιήγηση στις εκθέσεις του Μουσείου και εκδήλωση γευσιγνωσίας οίνων με τίτλο «Κρασί, ο καθρέφτης των ανθρώπων» που διοργάνωσαν χθες το βράδυ το 9th Thessaloniki Food Festival, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και η ένωση οινοποιών «Οίνοι Βορείου Ελλάδος» στο πλαίσιο της ετήσιας γιορτής των Βοροινών, που φέτος θα πραγματοποιηθεί στις 21 Σεπτεμβρίου στο λιμάνι Θεσσαλονίκης.

Όπως εξήγησε η υπεύθυνη τμήματος εκθέσεων επικοινωνίας και εκπαίδευσης του Μουσείου, Αγγελική Κουκουβού, οι αρχαίοι Έλληνες αραίωναν πάντα τον οίνο με νερό στους κρατήρες αρχικά η αναλογία ήταν τρία μέρη νερό προς ένα κρασί και αργότερα δύο προς ένα αφενός για να πίνουν πολύ χωρίς να μεθάνε και αφετέρου γιατί οι οίνοι εκτιμάται ότι ήταν πολύ γλυκείς. Ο άκρατος οίνος, δηλαδή ο οίνος χωρίς νερό, προοριζόταν μόνο για τις σπονδές.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης εκτίθεται ένα μοναδικός από πλευράς τεχνικής και παραστάσεως κρατήρας, έργο του 330-320 πΧ, ύψους 91 εκατοστών, ο οποίος εντοπίστηκε σε τάφο στο νεκροταφείο του Δερβενίου, θέση κοντά στην αρχαία Λητή, λίγα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Θεσσαλονίκης. Ο κρατήρας του Δερβενίου, όπως και ο πάπυρος που βρέθηκε στην ίδια περιοχή αποτελούν ένα από τα πιο εντυπωσιακά εκθέματα του Μουσείου. Ο κρατήρας που μοιάζει να είναι φτιαγμένος από χρυσό αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα κράμα χαλκού με κασσίτερο αποτελεί ένα αριστούργημα της τορευτικής τέχνης αλλά και έναν ύμνο της ηδονικής ζωής, που υπόσχεται ο θεός του κρασιού Διόνυσος. Ο ιερός γάμος του Διόνυσου με την Αριάδνη είναι το κεντρικό θέμα της ανάγλυφης σφυρήλατης παράστασης που αναπτύσσεται περιμετρικά στο σώμα του αγγείου, ενώ γύρω μαινάδες επιδίδονται σε έναν οργιαστικό χορό.

Ο Διόνυσος και η Αριάδνη είναι πρωταγωνιστές και σε παράσταση ψηφιδωτού που ανήκει στο δάπεδο πλούσιου σπιτιού του 200-250 μΧ και εκτίθεται στο Μουσείο.

Τα συμπόσια

Τα συμπόσια πραγματοποιούνταν σε ειδικά διαμορφωμένα δωμάτια τους ανδρώνες, όπου οι αρχαίοι έτρωγαν και έπιναν ημιξαπλωμένοι. Σύμφωνα με την κυρία Κουκουβού, κέρδιζε κανείς το προνόμιο να πίνει ημιξαπλωμένος αν είχε σκοτώσει κάπρο χωρίς δίχτυ. Μάλιστα, ο Κάσσανδρος της Μακεδονίας παρά την ανδρεία και τα κατορθώματά του λέγεται ότι έπινε καθιστός στα συμπόσια γιατί δεν είχε καταφέρει αυτόν τον άθλο.

Οι γυναίκες του σπιτιού δεν συμμετείχαν στα συμπόσια. Αντίθετα, συμμετείχαν οι εταίρες, οι οποίες μισθώνονταν για να ψυχαγωγήσουν τους καλεσμένους με μουσική, τραγούδι, χορό και με τα γυναικεία τους θέλγητρα. Παιδιά μπορούσαν να κάθονται και να βλέπουν αλλά δεν έπιναν πριν από τα 18 τους χρόνια.

Το κρασί μεταφέρεται μέσα σε πήλινους αμφορείς, αραιώνεται με νερό μέσα στον κρατήρα και σερβίρεται με την οινοχόη(που για αυτό έχει μία μόνο λαβή) στα αγγεία πόσης: κύλικες, κυάθια, σκύφους και κάνθαρους.

Τα συμπόσια κρατούσαν από τη δύση του ήλιου μέχρι το πρωί. Οι συνδαιτυμόνες πρώτα έτρωγαν βιαστικά και ελαφριά και μετά άρχιζε η οινοποσία. Η κυρία Κουκουβού αναφέρει ότι αρχικά η συζήτηση ήταν υψηλού επιπέδου και όσο προχωρούσε η ώρα και η κατανάλωση κρασιού άρχιζαν τα αστεία, τα στιχάκια, τα παιχνίδια και τα ερωτικά πειράγματα. Πολλές φορές οι συμμετέχοντες φορούσαν στο κεφάλι στεφάνια από κισσό γιατί θεωρούσαν ότι τους βοηθούσαν να μην πονοκεφαλιάζουν.