Επιφανείς Ροδοπαίοι που έμειναν στην Ιστορία | xronos.gr
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ

Επιφανείς Ροδοπαίοι που έμειναν στην Ιστορία

16/11/19 - 10:00

Έκαναν γνωστό το όνομα της Ροδόπης ανά την Υφήλιο. Απόγονοι Ροδοπαίων ζουν στην Ερμούπολη της Σύρου

Η Ροδόπη όλα τα χρόνια ήταν πηγή ανθρώπων αξιόλογων και ηρώων που κάνανε γνωστό τον τόπο καταγωγής τους ανά την Υφήλιο. Επιστήμονες που δόξασαν το όνομά της, κληρικούς μπροστάρηδες στους αγώνες της Εκκλησίας και του Έθνους, γνωστούς και άγνωστους ήρωες που γράφτηκε το όνομά τους στο Πάνθεο των ηρώων της Ροδόπης και της Ελλάδας ολόκληρης.

Αξιόλογος επιστήμονας ήταν ο Αλέξανδρος Συμεωνίδης, γεννήθηκε το 1909 στην Κομοτηνή, σπούδασε ιατρική στην Αθήνα και στην συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Βερολίνο και στη Βόννη. Το 1936 - 1938 ήταν διευθυντής του τμήματος Ερευνών του καρκίνου στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα όπου διορίστηκε διευθυντής στο Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο «Άγιος Σάββας».

Αργότερα αναγορεύτηκε υφηγητής Γενικής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 1947 για δέκα χρόνια έζησε στην Αμερική όπου ανέλαβε την οργάνωση και την διεύθυνση του Κέντρου Έρευνας του Καρκίνου στην Ουάσιγκτον.

Το 1956 επέστρεψε στην Ελλάδα όπου εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 1969 ίδρυσε την «Ελληνική Εταιρία Έρευνας του Καρκίνου». Σύζυγός του ήταν η χορογράφος Ντόρα Τσάτσου (κόρη του Κωνσταντίνου Τσάτσου τέως Προέδρου της Δημοκρατίας). Απέκτησε δύο παιδιά τον Κωνσταντίνο Συμεωνίδη, νομικό και τον Γιώργο Συμεωνίδη, μουσικό. Απεβίωσε το 1972. Το όνομά του δόθηκε σε δρόμο δίπλα στο Νοσοκομείο Θεαγένειο στην Θεσσαλονίκη. Ενώ στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου τοποθετήθηκε η προτομή του. Η Κομοτηνή τον τίμησε ονοματοθετώντας μια οδό όπως και με την προτομή του που βρίσκεται τοποθετημένη έναντι της Τσανάκλειου στην οδό Ορφέως.

Άλλο άξιο τέκνο της Ροδόπης ήταν ο Στίπλων Κυριακίδης, γεννήθηκε το 1887 στην Κομοτηνή, απεβίωσε το 1946 στην Θεσσαλονίκη. Ήταν μοναχογιός του γιατρού Παρασκευά Κυριακίδη και της δασκάλας Φωτεινής Ψάλτου. Σχολείο πήγε στην Κομοτηνή και στις Σέρρες. Το 1907 φοίτησε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πάντειου Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1911 δίδαξε στην Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων και το 1912-14 έγινε Γυμνασιάρχης στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας της Κύπρου.

Το 1914 ανέλαβε την σύνταξη του Ιστορικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας. Το 1918 έγινε διευθυντής του νεοσύστατου Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών.

Το 1936 διορίστηκε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης μέχρι να συνταξιοδοτηθεί το 1957.

Ο Κυριακίδης οργάνωσε στο Πανεπιστήμιο το Λαογραφικό Αρχείο. Διετέλεσε τρεις φορές κοσμήτωρ της Φιλοσοφικής και δύο φορές πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ήταν επίσης ιδρυτικό μέλος της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών.

Ήταν συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου σε σημαντικά θέματα που κρινόταν στο εξωτερικό, όπως οι βουλγαρικές αξιώσεις το 1919. Εκεί ο Σ. Κυριακίδης ενίσχυσε τα επιχειρήματα της Ελλάδος όσον αφορά στην ελληνικότητα της Θράκης.

Κόρη του ήταν η Άλκη Κυριακίδου Νέστορος η οποία ήταν επίσης λαογράφος και καθηγήτρια Πανεπιστημίου (διαδέχθηκε την έδρα του πατέρα της στο ίδιο Πανεπιστήμιο). Την Βιβλιοθήκη καθώς και το προσωπικό του αρχείο η κόρη του το δώρισε στο αρχείο της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. που είναι 400 τόμοι.

Στην Θεσσαλονίκη ονοματοθετήθηκε οδός προς τιμή του. Όπως και στην Κομοτηνή όπου τοποθετήθηκε και η προτομή του στο μικρό πάρκο. Πριν τριάντα χρόνια άγνωστοι σπάσανε την μύτη του έκτοτε βρίσκεται ακρωτηριασμένη η προτομή του. 

Μια από τις σπάνιες επιστήμονες γυναίκες εκείνης της εποχής ήταν και η Μαργαριτοπούλου Βικτώρια που γεννήθηκε στην Κομοτηνή. Ήταν διδασκάλισσα στο Παράρτημα του σχολείου της Άνω Συνοικίας της Κομοτηνής, αργότερα σπούδασε γιατρός, ήταν μια από τις πρώτες γιατρούς γυναίκες της Θράκης. Αυτή στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς των Οθωμανών και των Βουλγάρων μαζί με άλλους δασκάλους και δασκάλες σφυρηλάτησαν στις ψυχές των μικρών Ελληνόπαιδων την χριστιανική πίστη και τα ελληνικά ιδεώδη. Το 1912 σύμφωνα με τον διεθνή εμπορικό οδηγό Annaire de Commerce Didot Rottin, υπήρχαν στην Κομοτηνή 33 Έλληνες επιστήμονες.

Μέρος της Φιλικής Εταιρείας ήταν ο Σταύρος Κομπένος, γεννήθηκε τον 18ο αιώνα στην Κομοτηνή. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και ταξίδευσε στην Μολδαβία για επαγγελματικούς λόγους το 1809, όπου εγκαταστάθηκε για 12 χρόνια στο Μποτοσάνι μεταφέροντας και την οικογένειά του από την Κομοτηνή. Λίγο πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης ήταν τότε μυημένος στην Φιλική Εταιρεία. Μυήθηκε σε ένα επαγγελματικό του ταξίδι στην Ρωσία και στη συνέχεια αγωνίσθηκε στον Ιερό Λόχο του Αλέξανδρου Υψηλάντη ως αξιωματικός (λοχαγός).

Ο Άγγελος Κίρζαλης, γεννήθηκε τον 18ο αιώνα στην Κομοτηνή. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και το 1814 ταξίδευσε στην Μολδαβία για επαγγελματικούς λόγους, όπου διέμενε για 7 χρόνια. Λίγο πριν το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 ήταν ήδη μυημένος στην Φιλική Εταιρία. Μυήθηκε σε ένα επαγγελματικό του ταξίδι στην Ρωσία και στην συνέχεια αγωνίσθηκε στον Ιερό Λόχο του Αλέξανδρου Υψηλάντη.

Σε άλλο απόσπασμα ονομαστικού καταλόγου των Φιλικών αναγράφονται τα ονοματεπώνυμα πολλών Θρακών, ο τόπος καταγωγής τους, τα επαγγέλματά τους, ο τόπος και ο χρόνος κατήχησης των στην Φιλική Εταιρεία και το καταβληθέν ποσό κατήχησής τους, μεταξύ αυτών βλέπουμε και τα ονόματα ...78) Γεβίδης Ιω. Γιώργος, έμπορος από την Μαρώνεια κατηχήθηκε το 1819 στην Κωνσταντινούπολη, κατέβαλε γρόσια 100, κατηχητής Κ. Πεντεδέκας.

...168) Ιωαννίκιος ιεροδιάκονος εκ Κομοτηνής, κατηχήθηκε το 1819 στο Βουκουρέστι. Κατέβαλε γρόσια 30 κατηχητής Γρ. Δικαίος (ο γνωστός Παπαφλέσσας). Ο Ιωαννίκιος γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1750 και χρήστηκε αρχιδιάκονος της μητρόπολης Μαρωνείας. Η καταγωγή της οικογένειας του ήταν από τον Δορίσκο Έβρου. Μετά τον θάνατο του μητροπολίτη Κωνστάντιου χειροτονήθηκε μητροπολίτης Μαρωνείας. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες της οργάνωσης της Επανάστασης στην περιοχή. Αγωνίστηκε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Πέθανε το 1838 και τάφηκε στον Δορίσκο Έβρου όπου έως σήμερα σώζεται ο τάφος του στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου.

Οι ιεράρχες, οι προύχοντες, οι δημογέροντες, οι πρόεδροι των συντεχνιών και πλήθος άλλων κληρικών και εύπορων Ροδοπαίων είχαν μυηθεί από τους πρώτους στην Φιλική Εταιρεία και ενίσχυσαν οικονομικά με γενναιόδωρες εισφορές το έργο της για την πραγματοποίηση της εθνικής αποστολής της. Πολλοί είναι οι Ροδοπαίοι που ανέπτυξαν μεγάλη επαναστατική δραστηριότητα, όχι μόνο στη Ροδόπη αλλά και σε άλλα μέρη της Θράκης αλλά και της πατρίδας μας. Όπως ο μητροπολίτης Μαρωνείας Κωνστάντιος που όρκισε τους επαναστάτες στο Άγιο Όρος και έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μας.

Στην Κομοτηνή γεννήθηκε και ο Αθανάσιος ο Βατοπαιδινός λόγιος του 19ου αιώνα που ήταν δάσκαλος της Αθωνιάδος Ακαδημίας του Αγίου Όρους.

Άλλοι άγνωστοι ήρωες Ροδοπαίοι ήταν και οι Αρματολοί και Κλέφτες. Από το 1627 μέχρι το 1721 εμφανίσθηκε αυτός ο θεσμός των Ελλήνων αρματολών στην Μακεδονία και στην Θράκη. Στην Ροδόπη βλέπουμε να τους διορίζουν οι Οθωμανοί για να φυλάγουν τα στενά της Νυμφαίας που ήταν η μοναδική έξοδος προς την Φιλιππούπολη. Αυτοί όμως συχνά συνεργάζονταν με τους άλλους Έλληνες Κλέφτες και αγωνιστές και γίνονταν πολύ ενοχλητικοί στις οθωμανικές αρχές. Έτσι με φιρμάνι του σουλτάνου Αχμέτ Γ’ δίνεται διαταγή να διαλυθούν τα αντάρτικα αυτά σώματα. Έκτοτε πολλές συγκρούσεις έγιναν μεταξύ των Οθωμανών και των σωμάτων αυτών. Στην Θράκη υπήρχαν στις περιοχές της Φιλιππούπολης, του Σαμάκοβου και της Ροδόπης.

Αγωνιστές από την Μαρώνεια, την Μάκρη και την Αίνο, έλαβαν μέρος στην μάχη της Τρίπολης, του Άργους, του Νεόκαστρου, του Ναυπλίου, του Πέτα, του Μεσολογγίου και αλλού. Η Φάλαγγα των «Θρακο-Μακεδονο-Θεσσαλών» με οπλαρχηγούς τον Χριστόφορο Περραιβό, τον Ολύμπιο, τον Στέφανο Σέρβο και τον Λιόλιο Λαζόπουλο και με αρχηγό τον Στρατηγό Γεώργιο Καραϊσκάκη έλαβαν μέρος σε πολλές μάχες από το 1825 μέχρι το 1827 τον θάνατο του Καραϊσκάκη στη μάχη του Φαλήρου. Επίσης σε πολλές άλλες μάχες της Στερεάς Ελλάδας με οπλαρχηγούς τον Λοχαγό Ελευθέριο Θεοχάρη τον Υπατέα.

Τέλος καμία έρευνα μέχρι τώρα δεν έγινε από επίσημες αρχές της Ροδόπης για την τύχη των Ροδοπαίων Μαρωνιτών αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Έτσι βλέπουμε κατά το 1832 εξακόσιους επιζήσαντες αγωνιστές Μαρωνίτες που μαζί με καταγόμενους από την Μάκρη και την Αίνο φοβούμενοι να επιστρέψουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους επειδή ήταν ακόμη σκλαβωμένοι, η Εν Τροιζηνία Εθνοσυνέλευση αποφάσισε λόγω των πολύτιμων υπηρεσιών τους στον αγώνα της Επανάστασης να τους παραχωρήσει δωρεάν μέρος να διαμείνουν. Έτσι εποίκισαν την Ερμούπολη της Σύρου.

Η δημιουργία της οποίας αρχίζει από το 1882 πρώτα από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, την Χίο, τα Ψαρά, την Κρήτη και άλλους. Οι πρόσφυγες αυτοί Μαρωνίτες δεν έκοψαν τους δεσμούς τους με τον τόπο καταγωγής τους. Έτσι βλέπουμε να μεταφέρουν με καράβια όπλα σε κρυφά μέρη της Μαρώνειας, της Μολυβωτής, της Μάκρης και της Αλεξανδρούπολης που τα προόριζαν για τον αγώνα. Για την δράση τους αυτή έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μας.

Το 1907 με πρωτοβουλία των δύο βουλευτών και μετέπειτα πρωθυπουργών Δημητρίου Γούναρη και Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη στην Αδριανούπολη παρουσία μητροπολιτών, Ελλήνων αξιωματικών και καθηγητών αποφάσισαν την ίδρυση επαναστατικής οργάνωσης με τίτλο «Πανελλήνιος Οργάνωσις» με σκοπό τον διεξαγόμενο εναντίον των Βουλγάρων Κομιτατζήδων αγώνα των Θρακών μεταξύ των οποίων και των Ροδοπαίων.
Τότε συγκροτήθηκαν και επιτροπές στις πόλεις και τα χωριά της Θράκης, οπότε άρχισε να γίνεται και ο ανεφοδιασμός με όπλα και πολεμοφόδια.

Όταν επανήλθαν στην Ροδόπη οι Βούλγαροι την 10-8-1913 με την Συνθήκη του Βουκουρεστίου, μετέβησαν στην Γρατινή όπου εφόνευσαν δύο άνδρες και μια κοπέλα, με βία και με τρομοκρατία εκδίωξαν όλους τους Έλληνες κατοίκους της Γρατινής.

Ακολούθως εισέβαλαν στην Μαρώνεια, οι περισσότεροι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους έχοντας την εμπειρία της προηγούμενης βουλγαρικής κατοχής, αυτοί όμως που δεν πρόλαβαν να διαφύγουν ήταν δέκα κάτοικοι που τους εκτέλεσαν, μεταξύ των οποίων ο Μιχαήλ Καλούδης, ο Μαργαρίτης Αδάμ, ο Λουκάς Σέντας, ο Μιχαήλ Καραφίνης και άλλοι.

Την ίδια τύχη είχαν και πολλοί άλλοι Έλληνες κάτοικοι της Κομοτηνής και των άλλων ελληνικών χωριών κατά την διάρκεια αυτής της κατοχής από το 1913 μέχρι το 1919.

Οι Βούλγαροι  όταν ήταν πάλι αφέντες της Ροδόπης από τον Απρίλιο του 1941 μέχρι το 1944 με την εισβολή τους έκαναν πάλι πολλά κακά όπως ο Επίτροπος Μάξιμος στην Κομοτηνή, εξύβριζε χυδαία και φωτογραφήθηκε μαζί με στρατιώτες Βουλγάρους που μπροστά τους υπήρχαν δύο κομμένα κεφάλια Ελλήνων.

Τέλος οι Ροδοπαίοι πρέπει να υπερηφανεύονται που η ιδιαίτερη πατρίδα τους από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν πηγή αξιόλογων ανθρώπων αλλά και ηρώων που δυστυχώς τα ονόματά τους δεν έχουν γραφεί στην ιστορία της Ελλάδας.


Πηγές
Wikipedia
Αθ. Καραθανάσης - Στίλπων Κυριακίδης
3ος Τόμος Θρακικά
1gum.kom - Η Παιδεία στην Κομοτηνή
greekrchivesinventory - Στίπλων Κυριακίδης
Απόστολος Ευθυμιάδης - Η συμβολή της Θράκης στους απελευθερωτικούς αγώνες
Συλλογή Στίλπων Κυριακίδης - Lib.auth.gr

Ακολουθήστε το xronos.gr στο Google News

Ροή Ειδήσεων

xronos
xronos.gr