Τα 4 στοιχεία και οι 4 "χυμοί" του Ιπποκράτη

Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, τον πατέρα της Ιατρικής, το σώμα μας εκκρίνει τέσσερις “χυμούς”: την μέλαινα χολή (μέλαν = σκούρο, εξ ου και η λέξη “μελάνι”), που αντιστοιχεί στο στοιχείο της  Γης,  το φλέγμα, που αντιστοιχεί στο στοιχείο του Ύδατος, το αίμα, που αντιστοιχεί στο στοιχείο του Αέρος και την ξανθή χολή, που αντιστοιχεί στο στοιχείο του Πυρός. Η αρμονική συνύπαρξη των τεσσάρων αυτών χυμών στο σώμα, χωρίς να υπερτερεί κάποιος εις βάρος των υπολοίπων, διατηρεί τον οργανισμό του ανθρώπου σε υγιή κατάσταση. 

Η έκκριση καθενός από τους χυμούς αυξάνεται ή μειώνεται σε σχέση με τις τέσσερις εποχές του έτους. Στο έαρ αντιστοιχεί ο Αήρ (με αναγραμματισμό η μία λέξη προκύπτει από την άλλη), στο θέρος αντιστοιχεί το Πυρ, στο φθινόπωρο η Γη και στον χειμώνα το Ύδωρ. Οι απότομες αλλαγές των καιρικών συνθηκών επιφέρουν ανισορροπία των εκκρίσεων και προκαλούν αρρώστιες. Όσο πιο ομαλή είναι η μετάβαση από την μία εποχή στην άλλη, τόσο πιο ομαλή είναι και η έκκριση των χυμών.

Αυτοί οι τέσσερις χυμοί, σε σχέση με την αναλογία βάσει της οποίας υπάρχουν στον οργανισμό, περιγράφουν και τους τέσσερις τύπους ιδιοσυγκρασίας των ανθρώπων, στους οποίους επικρατεί ένα κυρίαρχο αίσθημα. Ο μελαγχολικός άνθρωπος, στον οποίο ισχυρότερος χυμός είναι η μέλαινα χολή, είναι επιρρεπής στην μελαγχολία και αντιστοιχεί στο στοιχείο της Γης. Ο φλεγματικός άνθρωπος, στον οποίο επικρατεί ο χυμός του φλέγματος, βρίσκεται εύκολα σε κατάσταση ηρεμίας και αντιστοιχεί στο στοιχείο του Ύδατος. Ο αιματώδης άνθρωπος αισθάνεται εύκολα αισιοδοξία και αντιστοιχεί στο στοιχείο του Αέρος. Τέλος, ο χολερικός άνθρωπος είναι λίαν παρορμητικός και αντιστοιχεί στο στοιχείο του Πυρός.

Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός πως η έκκριση του καθενός από τους βασικούς χυμούς του οργανισμού σχετίζεται και με ένα συγκεκριμένο όργανο του σώματος (σπλήνα – ΓΗ / εγκέφαλος -  ΝΕΡΟ / καρδιά – ΑΕΡΑΣ / ήπαρ -  ΦΩΤΙΑ).

Κάθε χυμός υπερισχύει κατά την διάρκεια μιας συγκεκριμένης από τις τέσσερις εποχές του έτους και χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες ποιότητες (ξηρό + ψυχρό – ΓΗ / ψυχρό + υγρό – ΝΕΡΟ / υγρό + θερμό – ΑΗΡ / θερμό + ξηρό – ΠΥΡ).

Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει εκ φύσεως την προδιάθεση να διατηρεί την αρχική σύσταση και ισορροπία εντός του. Αυτό επιτυγχάνεται με την εξισορρόπηση των τεσσάρων γεύσεων: το ξινό αντιστοιχεί στην ΓΗ, το γλυκό στο ΥΔΩΡ, το αλμυρό στον ΑΕΡΑ και το πικρό στο ΠΥΡ.

Οι τέσσερις χυμοί σχετίζονται και με τα τέσσερα ριζώματα (δηλαδή τα τέσσερα στοιχεία) του φιλοσόφου Εμπεδοκλή, τα οποία ο Αέτιος αντιστοίχισε και σε μια θεότητα: ο Άδης είναι ο θεός που κυβερνά την ΓΗ, η Νήστις η θεότητα που κυβερνά το ΥΔΩΡ, η Ήρα τον ΑΕΡΑ (και πάλι συναντάμε τον αναγραμματισμό ΗΡΑ -ΑΗΡ) και ο Ζεύς είναι ο θεός που κυβερνά το ΠΥΡ.
Ο μέγας φιλόσοφος Πυθαγόρας αντιστοίχισε την ΦΩΤΙΑ στην Μονάδα, τον ΑΕΡΑ στην Δυάδα, το ΝΕΡΟ στην Τριάδα και την ΓΗ στην Τετράδα, σύμφωνα με τον Ιάμβλιχο. 

 Εάν, λοιπόν, επιθυμούμε την αρμονία και την υγεία ψυχής και σώματος, μπορούμε να εντοπίσουμε σε ποιον τύπο ιδιοσυγκρασίας ανήκουμε και να ελαττώσουμε ή να αυξήσουμε τις ποιότητες που μας λείπουν. Σε ένα ουσιαστικότερο στάδιο, μπορούμε εντοπίζοντας τον τύπο στον οποίο ανήκουμε να εξελίξουμε την αυτογνωσία μας και μετέπειτα και την πνευματική μας ανάπτυξη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ιπποκράτειος ρεφλεξολογία, Γρηγόρης Δρακόπουλος, 2013
Περί Χυμών, Ιπποκράτης, εκδόσεις Κάκτος