Χωρίς την κρατική στήριξη από κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα και με μοναδική έμπνευση την παράδοση, ο γυναικείος συνεταιρισμός (ΚΟΙΝΣΕΠ) Γενισέα επανέφερε στο προσκήνιο την καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου και επένδυσε στην μεταποίηση του. Το αποτέλεσμα ήταν προϊόντα από πετιμέζι που σήμερα πωλούνται σε επιλεγμένα καταστήματα, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Θεσσαλονίκη.
Για την προσπάθεια αλλά και την επιχειρηματική διάσταση του θέματος μίλησε στην «ΥΧ», η πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ, Αμανατίδου Αναστασία. «Στον συνεταιρισμό έχουμε εγκαταστήσει μια μικρή γραμμή παραγωγής. Η όλη εγκατάσταση μέχρι σήμερα μας έχει στοιχίσει περίπου 70.000 ευρώ. Πρόκειται για μια μηχανή που κάνουμε την αποφύλλωση, μία ακόμα που κάνουμε την αποχύμωση (23.000 ευρώ περίπου η κάθε μια). Επίσης, πληρώσαμε περίπου 3.000 ευρώ για τα καζάνια, εστίες ψησίματος, που στοιχίζουν περίπου 9.000 ευρώ (με μια προέκταση που κάναμε το ποσό ανέβηκε στα 14.000 ευρώ). Τον χώρο του εργαστηρίου (70 τ.μ.) τον νοικιάζουμε και το κόστος για το ηλεκτρικό ρεύμα τον χρόνο μας στοιχίζει περίπου 9.000 ευρώ. Επίσης, ένα μεγάλο έξοδο είναι τα εργόσημα για τους εργάτες γης που χρησιμοποιούμε για τη συγκομιδή».
Το ζαχαροκάλαμο
Το ζαχαροκάλαμο είναι ποώδες φυτό που ανήκει στην οικογένεια των Ποοειδών (Poaceae). Όταν το φυτό αναπτύσσεται παράγει έναν αριθμό καλαμιών, που το ύψος τους είναι από 2 έως 7 μέτρα. Το καλάμι είναι το σημαντικότερο τμήμα του φυτού, αφού εκεί αποθηκεύεται η ζάχαρη στο στάδιο της ωρίμανσης. Από αυτή τη ζάχαρη προέρχεται και η επεξεργασμένη ζάχαρη που καταναλώνουμε καθημερινά. Όμως, η ζάχαρη που παίρνουμε απευθείας από το ζαχαροκάλαμο δεν περιέχει προσμίξεις (όπως η λευκή), ενώ διατηρεί την ίδια γνωστή μας γεύση. Έτσι, έχουμε μία πιο υγιεινή, αλλά εξίσου γλυκιά εναλλακτική ζάχαρη! Επίσης, το ζαχαροκάλαμο περιέχει φώσφορο, σίδηρο, μαγνήσιο, ασβέστιο, κάλιο και ιχνοστοιχεία, τα οποία αφαιρούνται κατά τη διάρκεια της διύλισης κατά την παραγωγή της επεξεργασμένης (λευκής) ζάχαρης.
Διατροφική αξία
Το πετιμέζι από ζαχαροκάλαμο είναι ένα γλυκό σιρόπι, πλούσιο σε φαινόλες και αντιοξειδωτικά. Ο χυμός του ζαχαροκάλαμου έχει θεραπευτικά οφέλη. Προλαμβάνει τη δημιουργία κρυωμάτων και συμπτωμάτων γρίπης, βελτιώνει τη λειτουργία των νεφρών, μειώνει την (κακή) χοληστερίνη (περιέχει την ουσία πολικοζανόλη). Χρησιμοποιήστε το ως γλυκαντικό σε δημητριακά, στο πρωινό, για επιδόρπιο (1 κουταλιά του γλυκού σκέτη ή πάνω σε γιαούρτι), για σιρόπι πάνω σε φρούτα ή τηγανίτες!
Βάλτε το στο μαγείρεμα κρεατικών (όπως χοιρινό, κοτόπουλο ή γαλοπούλα) αλλά και για να φτιάξετε σως για σαλάτες.
Διατροφική ανάλυση ανά 100 γραμμάρια: Ενέργεια 280 kcal, Υδατάνθρακες 69,1%, Πρωτεΐνες 0%, Λιπαρά 0%, Φαινόλες 4,6%.
Ο συνεταιρισμός
Η ΚΟΙΝΣΕΠ Γενισέα συστήθηκε το 2014 στον Νομό Ξάνθης και προέρχεται από έναν δραστήριο Σύλλογο Γυναικών, που θέλησε να αναβιώσει το ζαχαροκάλαμο, το οποίο καλλιεργούταν τις δεκαετίες ‘40 και ‘50. «Τα χρόνια ήταν δύσκολα, οι γονείς μας έσπερναν λίγα καρύκια ζαχαροκάλαμο κι έφτιαχναν πετιμέζι, μια γλυκαντική ουσία για να βγάλουν τον χειμώνα. Σταδιακά, εγκαταλείφθηκε από τη διατροφή, γιατί μπήκε η ζάχαρη στη ζωή μας που την αγόραζαν από τον μπακάλη, ενώ το πετιμέζι ήθελε πολλή δουλειά», αναφέρει η πρόεδρος, Αναστασία Αμανατίδου. Οι γυναίκες της ΚΟΙΝΣΕΠ άκουγαν τους γονείς τους να περιγράφουν την καλλιέργεια και αποφάσισαν να επαναφέρουν το πετιμέζι στη γεωγραφία του οικογενειακού τραπεζιού και, ταυτόχρονα, να αναπτύξουν μια εμπορική δραστηριότητα, αξιοποιώντας μια σπάνια συνταγή.
Πώς πέντε γυναίκες αναβίωσαν μια χαμένη καλλιέργεια
Επί χρόνια έψαχναν προκειμένου να βρουν τον κατάλληλο σπόρο. Τελικά τον βρήκαν τυχαία, πριν από περίπου 5 χρόνια, στην περιοχή της Τραπεζούντας. Χάρη λοιπόν σε πέντε επίμονες –όπως αποδείχθηκαν– γυναίκες από τη Γενισέα της Ξάνθης, το ζαχαροκάλαμο μπήκε ξανά στις ελληνικές καλλιέργειες. Λίγο αργότερα ιδρύθηκε, ως φυσικό επακόλουθο, και ο πρώτος συνεταιρισμός που καλλιεργεί και επεξεργάζεται ζαχαροκάλαμο, παράγοντας το περίφημο πετιμέζι.
Όπως μας εξήγησε η κα. Αμανατίδου, όποτε τα προϊόντα του συνεταιρισμού παρουσιάζονται σε εκθέσεις, η ζήτηση είναι μεγάλη, με αποτέλεσμα μάλιστα να μην μπορούν να ανταποκριθούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του 2014, όταν τον Μάρτιο εκείνου του έτους ο εμπορικός ακόλουθος του Ιράν τις πλησίασε στη διεθνή έκθεση Detrop και τους ζήτησε 100 τόνους πετιμέζι για τη χώρα του. Μάλιστα, στη συμφωνία θα ήταν να προπληρωθεί το 50% της παραγγελίας! Ο Συνεταιρισμός Γυναικών Γενισέας όμως δεν είχε την δυνατότητα να ανταποκριθεί σε μια τέτοια συμφωνία. Παρόλα αυτά, κατέστη σαφές ότι οι προοπτικές για τη συγκεκριμένη καλλιέργεια στη χώρα μας ήταν κάτι παραπάνω από αισιόδοξες. «Σήμερα, είμαστε ο μοναδικός συνεταιρισμός στην Ελλάδα που επεξεργάζεται το ζαχαροκάλαμο.
Έχουμε μάλιστα κατοχυρώσει το προϊόν με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τα επόμενα 20 χρόνια», σημειώνει στην «ΥΧ», η πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ και προσθέτει: «Ως συνεταιρισμός λειτουργούμε από τον Φεβρουάριο του 2015. Αναβιώσαμε μια καλλιέργεια, που υπήρχε στην περιοχή μας την δεκαετία του ’40 και του ’50. Η καλλιέργεια σταμάτησε διότι αφενός απαιτούσε σημαντική χειρωνακτική εργασία και αφετέρου, μετά τον πόλεμο, ήταν πιο εύκολο για τις οικογένειες να προμηθεύονται ζάχαρη (άνοιξαν μπακάλικα στα χωριά και τις γειτονίες). Η αναβίωση της καλλιέργειας ξεκίνησε από το 2006 από τον σύλλογο γυναικών που είχαμε τότε, με αποτέλεσμα σήμερα να έχουμε φτάσει στα 20 στρέμματα (5 μέλη μας καλλιεργούν). Η σπορά γίνεται Απρίλιο – Μάιο και η συγκομιδή πραγματοποιείται το πρώτο 15ημερο του Σεπτεμβρίου και διαρκεί ένα μήνα. Το κόστος καλλιέργειας είναι στα ίδια περίπου επίπεδα με το καλαμπόκι. Αυτό που είναι ακριβό είναι η διαδικασία ώστε να φτιάξουμε το πετιμέζι. Πρέπει το καλάμι να κοπεί, να μαζευτεί, να καθαριστεί, να φύγει ότι περιέχει σε φύλλωμα κ.λπ.».
