Eπιτυχημένα παραδείγματα αγροτών και αγροτικών συνεταιρισμών που παράγουν ενέργεια μέσω επεξεργασίας βιομάζας και εγκατάστασης Φ/Β πάρκων παρουσιάζει η «ΥΧ». Ένα οικογενειακό ελαιοτριβείο στην Αλεξανδρούπολη, το cluster Βιοενέργειας & Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας και το νεότευκτο φωτοβολταϊκό πάρκο της ΕΑΣ Βόλου, δείχνουν με τον καλύτερο τρόπο πως οι Έλληνες παραγωγοί μπορούν να συντελέσουν στον ενεργειακό, περιβαλλοντικό και επιχειρηματικό εκσυγχρονισμό της πρωτογενούς παραγωγής. Ακολουθούν δύο ακόμη ενδιαφέροντα παραδείγματα από πρακτικές παραγωγής ενέργειας, που εφαρμόζουν αγρότες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
1
Οικολογική διαχείριση αποβλήτων από το ελαιοτριβείο Κύκλωπας
Στην παραλιακή περιοχή Μάκρη Αλεξανδρούπολης, το ελαιοτριβείο της οικογένειας Κελίδη εφαρμόζει από το 2004 τη μέθοδο της αειφορικής διαχείρισης των αποβλήτων μίας παραγωγής 12.000 ελαιοδένδρων. Μέσω του εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου και της διαχείρισης βιομάζας, ο Κύκλωπας δραστηριοποιείται στην παραγωγή βιοαερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η Βάλια Κελίδου, γεωπόνος και υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων της εταιρείας, αναφέρθηκε στις διαδικασίες της οικολογικής διαχείρισης: «Οι κτηνοτρόφοι παίρνουν καθημερινά τα φρέσκα φύλλα από την αποφύλλωση της ελιάς και ταΐζουν τα ζώα, ενώ ορισμένα γίνονται κομπόστ, αναμεμειγμένα με άλλα υλικά, που προορίζονται για τη λίπανση των χωραφιών. Ο πυρήνας μεταφέρεται καθημερινά με φορτηγό σε εργοστάσιο στη Λάρισα και γίνεται πυρηνέλαιο, ενώ μέρος του πυρήνα χρησιμοποιείται ως καύσιμη ύλη για να θερμανθεί το ελαιοτριβείο».
Η διαδρομή από τη βιομάζα έως την παραγωγή ενέργειας
Στο τέλος της διαδικασίας ελαιοποίησης, περίπου 6 βυτιοφόρα παίρνουν τα λύματα που παράγονται στο ελαιοτριβείο και τα πηγαίνουν στη Biogasko (Βιοαέριο Κομοτηνής). Eκεί, παράγεται ηλεκτρική και θερμική ενέργεια. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία, τα υπολείμματα δεν πετιούνται, αλλά συλλέγονται και παστεριώνονται. «Στο τέλος, τα λύματα επιστρέφουν σαν βιολογικό λίπασμα στα χωράφια μας, καλύπτοντας σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες λίπανσης», περιγράφει η κα Κελίδου. Η ίδια, πάντως, μεταφέρει με πικρία το παράδειγμα της Γερμανίας, όπου υπάρχουν 2.000 μονάδες, έναντι 20 στη χώρα μας.
2Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος – το παράδειγμα της Κοζάνης
Να ενισχύσει τη χρήση της τοπικής βιομάζας για την τοπική οικονομία και κοινωνία, συνεργαζόμενο με παραγωγούς της Δυτικής Μακεδονίας και των γειτονικών περιοχών στοχεύει το cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας (CluBE), το οποίο μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων διαχειρίζεται τη συλλογή βιομάζας που παράγεται από τους αγρότες για τη μετατροπή της σε βιοενέργεια. Ο Δρ. Ιωάννης Φάλλας, διευθυντής του cluster, αναφέρει στην «ΥΧ» ότι «η χρήση βιοενέργειας δεν είναι ακόμη ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Ελλάδα, αλλά εκτιμούμε ότι υπάρχουν πολύ μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης στον τομέα αυτό. Το CluBE συμβάλλει στην ανάπτυξή της, μέσα από ενημερωτικές δραστηριότητες, αλλά και δράσεις υλοποίησης ερευνητικών έργων και δράσεων εφαρμογής, ενώ στοχεύει στην περαιτέρω ένταση των προσπαθειών του στον τομέα αυτό».
Σημαντικός ο ρόλος των τοπικών συνεταιρισμών
Συνεταιρισμοί όπως ο Δασικός Συνεταιρισμός Πενταλόφου, ο Δασικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Σμίξης, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός ΔΗΜΗΤΡΑ και ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εκτροφέων Γουνοφόρων Ζώων, συμμετέχουν ήδη στις εργασίας του cluster, το οποίο προσφέρει τις υπηρεσίες του μέσω ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων. Όπως αναφέρει ο κ. Φάλλας, «την περίοδο αυτή συμμετέχουμε στο πρόγραμμα aGROWchain. Βασικός στόχος μας είναι η ορθή διαχείριση των αγροτικών αποβλήτων για την προετοιμασία της εφοδιαστικής αλυσίδας, για ένα σχετικά μικρό ενεργειακό λέβητα που έχει εγκατασταθεί στο Λέχοβο της Φλώρινας. Αυτήν τη στιγμή τροφοδοτείται με πέλλετ και θα μπορεί να καίει στο εξής διάφορα αγροτικά και δασικά παραπροϊόντα, με σκοπό να δώσει θερμική ενέργεια σε δύο κτήρια σχολείων στο Λέχοβο. Απώτερος στόχος βέβαια του έργου είναι η οργάνωση της εφοδιαστικής αλυσίδας για τη νέα μονάδα βιομάζας 25 MW της ΔΕΤΕΠΑ (Δημοτική Επιχείρηση Τηλεθέρμανσης Ευρύτερης Περιοχής Αμυνταίου) και, τελικά, η ανάπτυξη και η αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών, μέσα από την αύξηση του εισοδήματος και της απασχόλησης».
Ακόμα ένα πρόγραμμα το οποίο πρόκειται να ξεκινήσει και συμμετέχει το cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος μαζί με το ΕΚΕΤΑ, σχετίζεται με τη μελέτη συλλογής αγροτικής βιομάζας από χωράφια με πραγματικούς όρους, ώστε να εξαχθούν οικονομικά αποτελέσματα σχετικά με τη βιωσιμότητα συλλογής και χρήσης αγροτικής βιομάζας. Ο Ι. Φάλλας καταλήγει λέγοντας πως το CluBE στοχεύει στην ανάπτυξη των επιχειρηματικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων στους τομείς της βιοενέργειας και του περιβάλλοντος, προκειμένου να ενισχύσει την πράσινη και κυκλική οικονομία στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τις γειτονικές της περιοχές.
3
Φωτοβολταϊκό πάρκο για εξοικονόμηση κόστους από την ΕΒΟΛ
του Νικήτα Πρίντζου, προέδρου της ΕΑΣ ΒΟΛΟΥ
Τα τελευταία χρόνια, ο τομέας της ηλιακής ενέργειας προσελκύει συνεχώς επενδυτές. Και τούτο, διότι αφορά επενδύσεις που είναι φιλικές προς το περιβάλλον, ενώ ακόμη αξιοποιούνται αδρανείς εθνικοί πλουτοπαραγωγικοί πόροι, με σημαντική ωφέλεια.
Ο Συνεταιρισμός μας, ευαισθητοποιημένος για ένα περιβάλλον καθαρό, έχει στραφεί εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα στις ΑΠΕ και συγκεκριμένα στην ηλιακή ενέργεια. Πριν από 5 χρόνια, προχωρήσαμε στην κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού πάρκου 100KW στη στέγη της γαλακτοβιομηχανίας. Ένα έργο συνολικού κόστους 170.000 ευρώ, το οποίο κατασκευάστηκε με ίδια κεφάλαια και ήδη έχει αποσβεστεί.
Πρόσφατα, και ειδικότερα περί το τέλος Σεπτεμβρίου του 2018, εγκαινιάστηκε στο Στεφανοβίκειο Μαγνησίας το νέο φωτοβολταϊκό πάρκο του ΑΣ Βόλου, σε ιδιόκτητο χώρο 24 στρεμμάτων. Το πάρκο αυτό θα λειτουργεί με το καθεστώς αυτοπαραγωγού με ενεργειακό συμψηφισμό στο δίκτυο ΜΤ (Net Metering). Το σύστημα θα έχει συνολική ηλεκτρική ισχύ 500 KW και θα χρησιμοποιεί σύστημα παρακολούθησης της ηλιακής ακτινοβολίας (tracker) μονού άξονα. Τα τεχνικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του φωτοβολταϊκού συστήματος είναι υψηλών προδιαγραφών και σύμφωνα με τις αρχές που διασφαλίζουν την αρτιότητα και μέγιστη απόδοση.
Το ως άνω έργο είναι συνολικού κόστους 600.000 ευρώ και έγινε αποκλειστικά και μόνο εξ ιδίων κεφαλαίων και χωρίς δανεισμό. Είναι ενταγμένο στο μέτρο 123Α του προγράμματος «Αλ. Μπαλτατζής» του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και είναι επιδοτούμενο κατά 43%. Πρόκειται για το μοναδικό φωτοβολταϊκό πάρκο κατασκευασμένο από Συνεταιρισμό και το οποίο θα αποσβεστεί μετά βεβαιότητας και εντός τριών ετών περίπου. Είναι ένα έργο φιλικό προς το περιβάλλον, ένα έργο το οποίο θα δώσει την δυνατότητα στον Συνεταιρισμό να επεκτείνει τον κύκλο εργασιών του, να μειώσει τα πάγια έξοδα του, ενώ συγχρόνως θα δημιουργήσει και άλλες πηγές αύξησης των εσόδων του.
Θεωρούμε ότι η αυτοπαραγωγή ρεύματος για κάθε αγρότη μεμονωμένα, αλλά και για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς ειδικά, βάσει της αναλογίας κόστους-οφέλους είναι μονόδρομος, καθώς η μείωση του παραγωγικού κόστους είναι ιδιαιτέρως σημαντική, ιδίως σε μια εποχή κατά την οποία τα λοιπά έξοδα παραγωγής είναι πολύ αυξημένα.
4
Ιταλία: Δημιουργία μονάδα παραγωγής βιοαερίου από αγρότες, για την παραγωγή και πώληση ηλεκτρικού ρεύματος
Ιταλοί αγρότες όταν βρέθηκαν σε σημείο να μην μπορούν να πουλήσουν την παραγωγή τους, επένδυσαν σε άλλες καλλιέργειες και δημιούργησαν παράλληλα μία μονάδα παραγωγής βιοαερίου. Όταν το εργοστάσιο ζάχαρης στην περιοχή του Barbianello της Ιταλίας έκλεισε, οι Ιταλοί τευτλοκαλλιεργητές αναγκάστηκαν να αλλάξουν το παραγωγικό τους μοντέλο και να στραφούν σε άλλες καλλιέργειες (μηδική, καλαμπόκι, κριθάρι) για να επιβιώσουν. Η κρίση, όμως, γεννά ιδέες. Έτσι, δεν έμειναν μόνο στην αλλαγή των καλλιεργειών τους, αλλά αποφάσισαν να προβούν στη δημιουργία ενός εργοστασίου μεθανοποίησης της μηδικής, που τώρα πια καλλιεργούσαν.
Η ελληνική ομάδα εστίασης «Βελτιώνοντας την παραγωγή και χρήση των ΑΠΕ στον αγρό» της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας (EIP-AGRI), βρέθηκε στην Ιταλία, με σκοπό να καταγράψει τις καλές πρακτικές στον τομέα των ΑΠΕ, και παρουσιάζει το επιτυχημένο ιταλικό παράδειγμα.
Μονάδα παραγωγής βιοαερίου
Ο Αρτέμης Χατζηαθανασίου, στέλεχος ΕΥΕ του ΠΑΑ 2014-2020 και μέλος της ομάδας εστίασης, αναφέρει στην «ΥΧ» πως «εννιά αγρότες δημιούργησαν την εταιρεία Alfalfa Energia, με την οποία εγκατέστησαν μία μονάδα παραγωγής βιοαερίου, για την παραγωγή και πώληση ηλεκτρικού ρεύματος στο δίκτυο της Ιταλίας. Η μονάδα της Alfalfa Energia βασίζει τη βιωσιμότητά της στις εγγυημένες τιμές που παρέχονται από το ηλεκτρικό σύστημα της Ιταλίας (180 ευρώ/MW, μέχρι το 2023). Πέραν τούτου, το εγχείρημα των παραγωγών μηδικής του Barbianello (Pavia) έχει επιπλέον οφέλη, που αφορούν τα ακόλουθα:
- Την περίοδο συγκομιδής της μηδικής, μέρος των ενεργειακών φορτίων (θερμικά) χρησιμοποιούνται για τη ξήρανση αυτής (ξηραντήριο), προσδίδοντας ποιοτικά χαρακτηριστικά για υψηλότερες τιμές.
- Το χωνεμένο υλικό της αναερόβιας ζύμωσης (digested) αποδίδεται ως οργανικό – κομπόστ στους παραγωγούς ή συμψηφιστικά με έτερους παραγωγούς της περιοχής (τροφοδότες πρώτης ύλης).
- Η αναγκαιότητα διόρθωσης του λόγου C/N της αναερόβιας διαδικασίας επιτρέπει εισροές με πρώτη ύλη κοπριά παραγωγικών ζώων (πουλερικών/βοοειδών) ή υποπροϊόντα κείμενων καλλιεργειών, όπως οι φλούδες ρυζιού (εφοδιαστική περίμετρος 10 χιλιομέτρων).
- Παράγονται pellets (συσσωματώματα) από μηδική, τα οποία πωλούνται ως στερεό καύσιμο.
5
Λετονία: Παραγωγή βιοκαυσίμου από βοσκοτόπους
Το πρόγραμμα Grassservise στη Λετονία επιχειρεί να μετατρέψει τις μη καλλιεργήσιμες εκτάσεις σε πηγές βιοαερίου και βιοκαυσίμου. Λετονοί αγρότες, πανεπιστήμια και ερευνητικοί φορείς αξιοποιούν τους βοσκότοπους με σκοπό την παραγωγή βιοαερίου και βιοκαυσίμου από γρασίδι ώστε να εξασφαλισθεί η βιολογικής τους αξίας. Οι φορείς του προγράμματος δημιούργησαν μονάδες παραγωγής βιοαερίου στις περιοχές Sigulda και Ludza.
Τα πανεπιστήμια χρησιμοποίησαν δεδομένα τηλεπισκόπησης τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη χαρτογράφηση της παραγωγικότητας των βοσκοτόπων καθώς και για την ποσοτική εκτίμηση της παραγωγής βιομάζας από γρασίδι. Επίσης, πραγματοποιήθηκε οικονομική ανάλυση με σκοπό την εκτίμηση του άμεσου οφέλους για την τοπική οικονομία.
