Ηνέα μελισσοκομική χρονιά μόλις ξεκίνησε. Όχι, δεν βρισκόμαστε εκτός πραγματικότητας, απλά η έναρξή της δεν συμπίπτει με την έναρξη του ημερολογιακού έτους ούτε, πολύ περισσότερο, με την είσοδο της άνοιξης, όταν πλέον τα μελίσσια έχουν «πάρει μπρος για τα καλά». Η μελισσοκομική χρονιά ξεκινάει τώρα και ο μελισσοκόμος, με τους κατάλληλους χειρισμούς, προετοιμάζει τα μελίσσια του για τη διαχείμαση ή ξεχειμώνιασμα, όπως είναι πιο γνωστή σαν έννοια. Η σωστή προετοιμασία των μελισσιών για τη διαχείμαση διασφαλίζει, σε μεγάλο ποσοστό, το μελισσοκομικό κεφάλαιο του μελισσοκόμου, έχοντας τις ελάχιστες δυνατές απώλειες. Διασφαλίζει επίσης και τη δυναμικότητα των μελισσιών, χωρίς να παρατηρείται σημαντική μείωση του πληθυσμού τους. Έτσι, τα μελίσσια είναι έτοιμα και δυνατά να εκμεταλλευτούν τις πρώτες ανοιξιάτικες ανθοφορίες, ώστε να γίνουν και παραγωγικά στις κύριες μελιτοφορίες που θα ακολουθήσουν. Τα μελίσσια πρέπει να προετοιμαστούν για διαχείμαση έχοντας νέες και παραγωγικές βασίλισσες, ικανοποιητικό πληθυσμό, που να αποτελείται από νέες σε ηλικία εργάτριες, να έχουν άφθονα και άριστης ποιότητας αποθέματα τροφής και να είναι τοποθετημένα σε κατάλληλο μέρος.
ΒασίλισσαΦροντίζουμε να υπάρχει καλή βασίλισσα, δηλαδή νέα σε ηλικία, όχι μεγαλύτερη των δύο ετών και κυρίως παραγωγική. Η βασίλισσα αυτή γεννά πολλά αβγά και διατηρεί την ωοτοκία έως τις αρχές του χειμώνα, ενώ ξεκινά νωρίς την άνοιξη. Στην αντίθετη περίπτωση, η γερασμένη και μη παραγωγική βασίλισσα γεννά λίγα αβγά, καθυστερεί την έναρξη της ωοτοκίας και υπάρχει ο κίνδυνος να «χαθεί» το μελίσσι σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής, στο τέλος του χειμώνα, που ο ρυθμός με τον οποίο χάνονται οι χειμερινές μέλισσες είναι μεγαλύτερος από τον ρυθμό αντικατάστασής τους, με τη γέννηση των νέων, ανοιξιάτικων εργατριών. Η εκτροφή και η γονιμοποίηση νέας βασίλισσας αυτή την εποχή είναι από δύσκολη έως πρακτικά αδύνατη και η αντικατάσταση των γηρασμένων και ελαττωματικών βασιλισσών γίνεται από τις εφεδρικές βασίλισσες του μελισσοκομείου. |
Πληθυσμός
Είναι σημαντικό να υπάρχει ικανός αριθμός από εργάτριες μέλισσες. Μελίσσια με πληθυσμό 2-3 πλαισίων χρειάζονται συνένωση μεταξύ τους, διατηρώντας τη νεότερη των δύο βασιλισσών. Είναι απαραίτητη η συνένωση των μικρών μελισσιών, κάτι που πολλοί αποφεύγουν, ελπίζοντας στην ανάπτυξή τους σε περιπτώσεις όψιμης φθινοπωρινής καλοκαιρίας ή ήπιου χειμώνα ή επειδή δε θέλουν να μειωθεί, έστω προσωρινά, το πλήθος των μελισσιών τους.
Τα μικρά μελίσσια τον χειμώνα έχουν περισσότερες πιθανότητες να χαθούν, λόγω της αδυναμίας τους να διατηρήσουν τη θερμοκρασία σε σταθερά επίπεδα στη μελισσόσφαιρα που σχηματίζουν, ενώ ακόμη και στην περίπτωση που κατορθώσουν και επιζήσουν θα είναι πολύ δύσκολο να ανταπεξέλθουν την άνοιξη, που αρχίζει η εντατική εργασία των μελισσών. Η εκμετάλλευση γυρεοδοτικών ανθοφοριών διασφαλίζει την ανανέωση του πληθυσμού και τη γέννηση εργατριών με αυξημένο λιπώδη ιστό, ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να είναι ικανές να θρέψουν τον καινούριο γόνο, που θα κάνει την εμφάνισή του μέσα στον χειμώνα.
Ο αριθμός των πλαισίων εντός της κυψέλης εξαρτάται από τον πληθυσμό. Η παραμονή άδειων κηρηθρών στις κυψέλες επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη της μελισσόσφαιρας τον χειμώνα και την προφύλαξη του μελισσιού από το κρύο. Απομακρύνουμε τις άδειες κηρήθρες και περιορίζουμε τον κενό χώρο της κυψέλης με τη χρήση κόντρα πλακέ ή μονωτικού υλικού.
Εχθροί και ασθένειες
Ελέγχουμε εξονυχιστικά τα μελίσσια για ασθένειες του γόνου και των μελισσών. Η απουσία γόνου ή ο περιορισμός της έκτασής του, ευνοεί την εφαρμογή εγκεκριμένων σκευασμάτων κατά της βαρροϊκής ακαρίασης. Οι χαμηλές θερμοκρασίες της εποχής, όμως, είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση μελισσοτοξικότητας μετά την εφαρμογή χημικών σκευασμάτων. Αντίθετα, η χρήση οξαλικού οξέος, βιολογικού σκευάσματος εγκεκριμένου και στην άσκηση βιολογικής μελισσοκομίας, ενδείκνυται στις χαμηλές θερμοκρασίες, όπου το σύνολο των μελισσών βρίσκεται εντός της κυψέλης και σχηματίζουν τη μελισσόσφαιρα.
Αποθέματα τροφήςΦροντίζουμε πάντα να υπάρχουν άφθονα και άριστης ποιότητας αποθέματα γύρης και μελιού για τροφή. Προτιμάμε μέλια ερείκης ή χαρουπιάς, διότι είναι ευκολοχώνευτα, με υψηλό ενεργειακό φορτίο και δεν δημιουργούν πολλά κόπρανα. Η ανάπτυξη και η απόδοση του μελισσιού την άνοιξη εξαρτάται και από την επαρκή και σωστή ποιοτικά διατροφή του τον χειμώνα. Η διάταξη των αποθεμάτων πρέπει να είναι τέτοια που να ευνοεί τον σχηματισμό της μελισσόσφαιρας σε άμεση γειτνίαση με τα αποθέματα μελιού. Στην περίπτωση που τα αποθέματα δεν είναι αρκετά, τοποθετείται ζαχαροζύμαρο, παρασκευασμένο κατά προτίμηση από τον ίδιο τον μελισσοκόμο, πάνω από τη μελισσόσφαιρα και με τρόπο που να μπορεί να την καταναλώσει το μελίσσι. |
Ο ρόλος της θέσης του μελισσοκομείου στη διαχείμαση
Επιλέγουμε το κατάλληλο μέρος για διαχείμαση, το οποίο πρέπει να είναι απάνεμο και ηλιόλουστο από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου. Η είσοδος της κυψέλης πρέπει να έχει κατεύθυνση νότια-νοτιοανατολικά. Η πρόσβαση στο μελισσοκομείο πρέπει να είναι απρόσκοπτη καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα. Χρήσιμη είναι και μια ελαφριά κλίση του εδάφους, ώστε να μη λιμνάζει το νερό της βροχής, ενώ και οι κυψέλες πρέπει να έχουν ελαφριά κλίση, ώστε να μην εισέρχεται το νερό της βροχής στο εσωτερικό της κυψέλης. Συνίσταται η τοποθέτηση των κυψελών να γίνεται πάνω σε βάθρα, ώστε να αποφεύγεται η υγρασία από το έδαφος.
Οι επιθεωρήσεις από τον μελισσοκόμο γίνονται πάντα σε ημέρες με θερμοκρασία 15ο C και πάνω και είναι σύντομες, ώστε η όχληση να είναι η ελάχιστη δυνατή και να μη δημιουργείται πρόβλημα στο εσωτερικό της κυψέλης με τη μεταβολική υγρασία από την κατανάλωση του μελιού. Ελέγχεται η επάρκεια προμηθειών, η ύπαρξη γόνου, γενικότερα η καλή και ζωηρή εικόνα του μελισσιού.
