Μικρόκαρπα: Καλλιέργειες με προοπτική αλλά υπό προϋποθέσεις

Στα θετικά η ένταξη στα βιολογικά

Ικανοποιητικό εισόδημα για τον παραγωγό εξασφαλίζει η καλλιέργεια των μικρόκαρπων (μύρτιλοblueberry, γκότζι μπέρι, αρώνια), η οποία σιγά-σιγά και συστηματικά επεκτείνεται σε διάφορες περιοχές της χώρας. Ο καλλιεργητής με την δραστηριοποίησή του σε ένα συνεταιριστικό σχήμα αφενός καταφέρνει να διαθέσει τα προϊόντα του και αφετέρου καρπώνεται την προστιθέμενη αξία του μέσα από την μεταποίηση του.

Σχεδόν πριν από μια 5ετία, οι εναλλακτικές αυτές καλλιέργειες έκαναν την εμφάνισή τους στη χώρα μας. Χαρακτηριστικό είναι ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις μύρτιλου, γκότζι μπέρι και αρώνιας στη χώρα μας ήταν σχεδόν μηδενικές (μόλις 9 στρέμματα είχαν καταγραφεί με αρώνια), ενώ από το 2013 έκαναν δειλά – δειλά την εμφάνισή τους. Το 2013, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, είχαν δηλωθεί μόλις 316 στρέμματα, ενώ το 2014 αυτά αυξήθηκαν σε 932 στρέμματα.

Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι στην τελευταία τροποποίηση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, τα μικρόκαρπα εντάχθηκαν στη βιολογική καλλιέργεια, με ενίσχυση 90 ευρώ/στρέμμα. Μία ενίσχυση ευπρόσδεκτη, σύμφωνα με τους καλλιεργητές, αν και οι ίδιοι, όπως επισημαίνουν στην «ΥΧ», στον αρχικό τους σχεδιασμό δεν είχαν υπολογίσει ότι θα έπαιρναν κάποια στήριξη ή ενίσχυση, και παρόλα αυτά τόλμησαν.

Με στόχο η καλλιέργεια να αναπτυχθεί με καλύτερες προοπτικές και το προϊόν να αποκτήσει υψηλή προστιθέμενη αξία, οι παραγωγοί σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπου ευδοκιμούν τα μικρόκαρπα, προχώρησαν στη δημιουργία συνεταιριστικών σχημάτων και μέσω της τυποποίησης και της μεταποίησης των προϊόντων τους, βρίσκουν θέση στις αγορές της χώρας και του εξωτερικού.

Γκότζι μπέρι

Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού «Ελληνική Γη» στην Κοζάνη, Γιάννης Τιάκας, πρωτοασχολήθηκε με την καλλιέργεια βιολογικού γκότζι μπέρι το 2012, όταν ο ίδιος έφερε τα πρώτα φυτά από την Ιταλία. Δύο χρόνια μετά, τον Νοέμβρη του 2014, δημιουργήθηκε ο συνεταιρισμός με 22 μέλη, τα οποία καλλιεργούσαν 80 στρέμματα. Σιγά-σιγά και συστηματικά αύξησαν τις καλλιεργούμενες εκτάσεις σε 200 στρέμματα και, εκτός από τους παραγωγούς της Κοζάνης, έγιναν μέλη του συνεταιρισμού και καλλιεργητές από το Κιλκίς, τα Γιάννενα, τα Τρίκαλα και την Καρδίτσα.

goji-berry-kalliergeia«Για μας, η καλλιέργεια έχει προοπτική. Πιστεύουμε σε αυτήν και γι’ αυτό και συνεχίζουμε», μας λέει ο Γ. Τιάκας, εξηγώντας ότι τα οφέλη για τα μέλη του συνεταιρισμού άρχισαν να φαίνονται κατά την περσινή σεζόν, που ξεκίνησε και η πρώτη εμπορική χρονιά. Μέλλον, όμως, μπορεί να έχει η καλλιέργεια για τη χώρα και «μπορεί να έχει προοπτική συνολικά, εφόσον γίνουν και ακολουθηθούν τα σωστά βήματα. Αν κάθε καλλιεργητής προχωρά μόνος του και κάνει μεμονωμένα βήματα, τότε δεν θα έχει προοπτική. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα από ανθρώπους που τα έδωσαν όλα στην καλλιέργεια, πήγαν μόνοι τους να εμπορευτούν και στο τέλος δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν την κατάσταση. Και αυτό γιατί ο κρίσιμος παράγοντας στην αγορά είναι οι ποσότητες. Μέσα, όμως, από συνεταιριστικά σχήματα υπάρχουν προοπτικές μεγάλες», τονίζει.

Η φετινή παραγωγή, η συγκομιδή της οποίας ξεκίνησε στις αρχές Ιούνη και ολοκληρώνεται στα τέλη του Οκτώβρη, αναμένεται να φτάσει τους 15 με 17 τόνους. «Αν και βρισκόμαστε στα μέσα της συγκομιδής, μπορώ να σας πω ότι όλες οι ποσότητες μας έχουν ήδη πωληθεί», σημειώνει ο Γ. Τιάκας. «Το γκότζι μπέρι αφήνει ένα ικανοποιητικό εισόδημα για τον παραγωγό, ενώ με τη μεταποίηση που κάνουμε, το προϊόν παίρνει προστιθέμενη αξία και την καρπώνεται ο παραγωγός. Να σημειωθεί ότι μια μέση τιμή για τον παραγωγό είναι 10 με 11 ευρώ, τιμή ικανοποιητική αν ληφθεί υπόψη ότι δεν έχουμε υψηλό κόστος παραγωγής. Το μόνο έξοδο που είναι υψηλό για μας είναι τα εργατικά χέρια που απαιτούνται για την συγκομιδή. Η συγκομιδή έχει πολλές δυσκολίες. Φανταστείτε ότι διαρκεί ένα 5μηνο και γίνεται με τα χέρια. Το δέντρο έχει ταυτόχρονη ανθοφορία και καρποφορία, δηλ. έχει πάνω λουλούδι, πράσινο και ώριμο καρπό και πρέπει να επιλέξεις ποιον θα συγκομίσεις».

Και ζυμαρικά από γκότζι μπέρι

Φέτος, ο συνεταιρισμός έκανε και τα πρώτα εξαγωγικά βήματα σε Σουηδία και Ολλανδία, όπου και στέλνουν 8-9 τόνους βρώσιμου καρπού, ενώ στην Ελλάδα προωθείται κατεψυγμένος καρπός που προορίζεται για βιομηχανική χρήση (χυμό).

Παράλληλα, ο Συνεταιρισμός έχει προχωρήσει και στη μεταποίηση του καρπού, με 6 κωδικούς ζυμαρικών με γκότζι μπέρι, τα οποία προωθούνται στις αγορές της Σουηδίας, Ολλανδίας και Γερμανίας. «Τα ζυμαρικά αυτά δεν διατίθενται στη ντόπια αγορά, γιατί θεωρήθηκαν ακριβά για τα ελληνικά δεδομένα. Στο εξωτερικό οι καταναλωτές έχουν προσθέσει στη διατροφή τους τα super foods, υπάρχουν στην κουλτούρα τους, γνωρίζουν τι οφέλη έχουν απ’ αυτά και συνάμα το οικονομικό τους επίπεδο είναι σαφώς καλύτερο και μπορούν να το πληρώσουν», τονίζει ο Γ. Τιάκας.

«Για τις ανάγκες της μεταποίησης κρατάμε περίπου 2 τόνους, τους οποίους επεξεργαζόμαστε. Επειδή είμαστε ένας νεοσύστατος συνεταιρισμός, η μεταποίηση γίνεται με εξωτερικούς συνεργάτες, οι οποίοι είναι πιστοποιημένοι με ISO και HACCP, ενώ η εμπορία πραγματοποιείται απευθείας από μας», σημειώνει.

Όμως, οι συνεταιρισμένοι παραγωγοί γκότζι μπέρι δεν σταματούν εδώ: «Αυτήν τη στιγμή, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, ερευνούμε και σχεδιάζουμε να προωθήσουμε στην αγορά και νέα προϊόντα. Ευελπιστούμε την επόμενη χρονιά να μπορέσουμε να βγάλουμε και άλλους 3 κωδικούς προϊόντων», μας λέει.

Η αρώνια

Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Παραγωγών Αρώνιας Σιδεροκάστρου, στις Σέρρες, βρίσκεται στον τρίτο χρόνο λειτουργίας του και σε αυτόν συμμετέχουν 34 μέλη, οι οποίοι καλλιεργούν περίπου 400 στρέμματα αρώνια. «Με την ένταξή μας σε πρόγραμμα leader, αλλά και με ίδια κεφάλαια, ιδρύσαμε τον συνεταιρισμό, προκειμένου να γίνει η συγκέντρωση, η επεξεργασία, η μεταποίηση και η διάθεση του τελικού προϊόντος», μας λέει ο Ρολάνδος Δαμιανίδης.

Ο ίδιος καλλιεργεί 38 στρέμματα (7.800 φυτά) και το 2013 όταν ξεκίνησε, συγκόμισε μόλις 400 κιλά, ενώ τον επόμενο χρόνο η ποσότητα αυτή έφτασε τους 12 τόνους και στη συνέχεια τους 27. «Η παραγωγή εξαρτάται από χρόνο σε χρόνο και όσο μεγαλώνει το φυτό έχει απαιτήσεις και περισσότερη φροντίδα. Παράλληλα, επειδή είναι ένα καινούργιο φυτό για την Ελλάδα, απαιτείται και χρόνος για να μάθεις και τον τρόπο καλλιέργειας», τονίζει.

aronia-kalliergeia-3Η συγκομιδή της αρώνιας ξεκινά στα τέλη του Αυγούστου και ολοκληρώνεται τέλη Οκτώβρη. «Η καλλιέργεια έχει προοπτικές και αφήνει ένα καλό εισόδημα στον παραγωγό, αλλά απαιτεί πολλή δουλειά και έχει πολλές καλλιεργητικές φροντίδες. Η τιμή που παίρνει ο παραγωγός είναι 1 ευρώ/κιλό, και στη συνέχεια τα κέρδη από τη μεταποίηση αποδίδονται σε αυτούς», σημειώνει.

Ο συνεταιρισμός συγκεντρώνει και επεξεργάζεται περίπου 100 -120 τόνους, μεταποιώντας τον καρπό σε χυμό και αποξηραμένο καρπό. «Αν ένας παραγωγός δεν είναι σε συνεταιρισμό, δεν είναι εύκολο να διαθέσει το προϊόν του», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι οι ίδιοι ήδη έχουν προχωρήσει σε συμφωνίες με αλυσίδες σούπερ μάρκετ όπου και προωθούνται τα μεταποιημένα προϊόντα τους, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται επαφές και για εξαγωγές με ένα νέο προϊόν (μαρμελάδα αρώνια), στο οποίο προχωρά ο συνεταιρισμός.

Μύρτιλο

«Οργανωθήκαμε προκειμένου να μειώσουμε τα έξοδά μας και να μπορούμε να διαθέτουμε το προϊόν μας», μας λέει ο Νίκος Παπουτσής, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Βιοκαλλιεργητών και Βιοκτηνοτρόφων Δράμας «ΒΙΟΔΡΑΜΑ». Ο συνεταιρισμός ασχολείται αποκλειστικά με το βιολογικό μύρτιλο (blueberry), η καλλιέργεια του οποίου γίνεται σε 40 στρέμματα.

«Η καλλιέργεια έχει σημαντικά οικονομικά οφέλη γι’ αυτόν που θα ασχοληθεί, αλλά όμως απαιτεί μόνο δύο πράγματα για να έχουμε άριστα αποτελέσματα: Χαμηλές θερμοκρασίες –και κάτω από το μηδέν– και αρκετό νερό. Στο τόξο Ορεστιάδα μέχρι Γιάννενα, που οι καιρικές συνθήκες ευνοούν, ευδοκιμεί άνετα», σημειώνει.

Η συγκομιδή ξεκίνησε στα τέλη Μάη και ολοκληρώνεται στις αρχές Αυγούστου, αλλά απαιτεί από τον παραγωγό να βρίσκεται στο χωράφι χειμώνα – καλοκαίρι. «Αφήνει όμως ένα καλό εισόδημα», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι το στρέμμα αποδίδει από 500 κιλά ως 1 τόνο, η τιμή για τον παραγωγό είναι 5 ευρώ/κιλό και τα 5 στρέμματα μπορούν να αποφέρουν στον παραγωγό εισόδημα από 20.000 ως 25.000 ευρώ, από τα οποία όπως λέει, τα 5.000 ευρώ είναι το κόστος παραγωγής. «Αυτό που κοστίζει είναι η αρχική εγκατάσταση, που φτάνει στα 3.000 – 3.500 ευρώ το στρέμμα. Από εκεί και πέρα, η συντήρηση κάθε χρόνο είναι περίπου στα 150 ευρώ/στρέμμα», προσθέτει ο κ. Παπουτσής.

Ο συνεταιρισμός, όπως μας λέει ο πρόεδρος, μεταποιώντας τους σπόρους και τη φλούδα από τον καρπό, έχει καταφέρει να βγάλει στην αγορά ένα συμπλήρωμα διατροφής 100% από σκόνη μύρτιλου. Αρχικά, οι παραγωγοί μεταποιούσαν τον καρπό σε χυμό, λικέρ, μαρμελάδες. «Εμείς δεν έχουμε μεσάζοντες και εμπόρους. Είμαστε κατευθείαν από το χωράφι στο ράφι. Οι δυνάμεις μας είναι μικρές, αλλά διαθέτουμε εξειδικευμένο προσωπικό, με πιστοποιημένη βιολογική καλλιέργεια. Τώρα, πλέον, έχουμε πάρει γνωστοποίηση από τον ΕΟΦ και άδεια ελεύθερης πώλησης στην Ελλάδα και το εξωτερικό για το νέο μας προϊόν, του συμπληρώματος διατροφής», επισημαίνει.