Το 2017, τα οπωροφόρα δένδρα ανήλθαν σε 181 εκατομμυρια ευρώ
Οι δενδρώδεις καλλιέργειες παρουσιάζουν ιδιαίτερα δυναμική πορεία τα τελευταία χρόνια, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον των παραγωγών. Το γεγονός ότι κυριαρχούν στις εγχώριες καλλιέργειες πιστοποιείται και από το γεγονός ότι τα φρούτα καταλαμβάνουν πάνω από τo 25% της αξίας της φυτικής παραγωγής. Ταυτόχρονα, αποτελούν προμετωπίδα των εξαγωγών μας, καθώς ο ευρύτερος κλάδος των νωπών και μεταποιημένων οπωροκηπευτικών συμμετέχει κατά 30% στη συνολική αξία των εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων. Με αφορμή την ετήσια έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ (2017) για τα οπωροφόρα δέντρα, η «ΥΧ» σταχυολογεί ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για την εξέλιξη των καλλιεργειών την τελευταία δεκαετία και σχολιάζει τα στοιχεία, με τη βοήθεια ανθρώπων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της παραγωγής.
Η κρίση δεν επηρέασε την παραγωγή
Η δεκαετία 2007-2017 χωρίζεται σε δύο περιόδους: την πενταετία έως το 2012, όπου παρατηρείται κάμψη σε επίπεδο εκτάσεων σε ροδακινιές και μηλιές. Κατά το δεύτερο διάστημα παρατηρείται ανάκαμψη και στις τρεις καλλιέργειες. Η σημαντικότερη τάση μείωσης καταγράφεται στα ροδάκινα, κατά το διάστημα 2007 – 2012 (322.297 στρέμματα το 2012 έναντι 346.337 στρεμμάτων το 2007 ή μείωση 7,45%) και δευτερευόντως στα μήλα (87.036 έναντι 93.374 στρεμμάτων ή μείωση 6,78%). Την ίδια στιγμή, τα κεράσια παρουσιάζονται ανεπηρέαστα, αφού μέσα στην «καρδιά» της κρίσης σημείωσαν αύξηση 10% (110.300 στρ. το 2012 έναντι 100.445 στρ. το 2007). Ωστόσο, όπως δηλώνουν γνώστες των καλλιεργειών, οι παραπάνω επιδόσεις δεν οφείλονται στην κρίση. Όπως δήλωσε στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της κοινοπραξίας Συνεταιρισμού Ομάδων Παραγωγών του Νομού Ημαθίας, Χρήστος Γιαννακάκης: «Η κρίση δεν επηρέασε τα ροδάκινα και τα κεράσια, ενώ στα μήλα υπήρχε μια μικρή επίπτωση λόγω της πτώσης της εσωτερικής κατανάλωσης. Η στρεμματική πτώση που αναφέρετε, ειδικά στα ροδάκινα, οφείλεται κυρίως στο ρωσικό εμπάργκο. Συνέπεια του εμπάργκο ήταν και η στροφή αρκετών καλλιεργητών ροδάκινων στα κεράσια. Παρόλο που και τα κεράσια εξάγονταν επίσης στη ρωσική αγορά, οι όγκοι δεν ήταν οι ίδιοι με τα ροδάκινα». Από την πλευρά του, ο πρόεδρος ΑΣ Ορεινών Μήλων ΟΡΜΗ Βιτσίου-Καστοριάς, Δημήτρης Βαενάς, σχολιάζοντας την πορεία των μήλων κατά την περίοδο της κρίσης, μας είπε ότι: «Υπήρξε μια πτώση κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά ευτυχώς το μεγαλύτερο μέρος το απορροφούσαν οι εξαγωγές».
Αυξάνονται οι φυτεύσεις σε κεράσια και μήλα, ποιες ποικιλίες ανεβαίνουν
Εάν ρίξουμε μια ματιά στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κάνοντας τον συσχετισμό μεταξύ αριθμού εκμεταλλεύσεων και καλλιεργούμενων εκτάσεων φαίνεται ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει επί της ουσίας ως προς τον πολυτεμαχισμό των κλήρων και τις μικρές εκμεταλλεύσεις, διαρθρωτική και διαχρονική αδυναμία του ελληνικού πρωτογενούς τομέα. «Έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στο πρόβλημα αυτό που, κατ’ επέκταση, επηρεάζει την ανταγωνιστικότητά μας», σχολιάζει ο κ. Γιαννακάκης. «Η απουσία μιας κεντρικής πολιτικής για την αντιμετώπιση του κατακερματισμού της παραγωγής μας, παραμένει πρόβλημα που δυστυχώς δεν έχει αλλάξει την τελευταία δεκαετία. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, υπάρχουν φορολογικά κίνητρα που επιβραβεύουν τη διατήρηση αγροτεμαχίων ή τιμωρούν τη διάσπασή τους». Ο ίδιος συμπληρώνει ότι «το κρίσιμο, όμως, δεν είναι τόσο το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων όσο η κατακερματισμένη διακίνηση και η αδυναμία να ανταποκριθούμε στις ποσότητες που ζητούν οι αγορές».
«Από εκεί που σε ένα στρέμμα φυτεύονταν 80-150 δέντρα, τώρα μπορούν να μπουν 300, ή και 400.»
Στον αντίποδα, φωτεινή είναι η εικόνα, ιδιαίτερα στα μήλα, αλλά σε μικρότερο βαθμό και στα κεράσια, αν παρατηρήσουμε ειδικότερα την εξέλιξη του αριθμού των δέντρων που φυτεύονται. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι η καλλιέργεια της μηλιάς, που σε σχέση με το 2007 και τα 6,5 εκατομμύρια δέντρα, δέκα χρόνια αργότερα φυτεύονταν 11,9 εκατ. δέντρα περίπου στις ίδιες εκτάσεις.
Όπως ανέφερε στην «ΥΧ» ο κ. Βαενάς, «πρόκειται για θετικό στοιχείο, αν μάλιστα αναλογιστούμε και το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός δέντρων που μπήκε τα τελευταία χρόνια είναι έως δέκα ετών. Από εκεί που σε ένα στρέμμα φυτεύονταν 80-150 δέντρα, τώρα μπορούν να μπουν 300, ή και 400. Αυτό συνεπάγεται ότι θα υπάρχει ένα πολύ καλύτερο προϊόν με χαμηλότερο κόστος. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο φόβος μιας υπερπαραγωγής στο μέλλον, που θα μπορούσε να έχει επίπτωση στις τιμές του προϊόντος». Αναφορικά με τάσεις για νέες φυτεύσεις, ο ίδιος πρόσθεσε: «Υπάρχει, για παράδειγμα, η Θράκη, όπου γίνεται προσπάθεια με τα Fuji, ενώ και στις δικές μας περιοχές παραγωγοί αφήνουν τα όσπρια και στρέφονται στις μηλιές και σε ποικιλίες όπως είναι τα Starkimson και τα Scarlet Super Chief και Red Cup.
Το φαινόμενο των πυκνών φυτεύσεων καταγράφεται και στην κερασιά: Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται στον σχετικό πίνακα, την περίοδο 2007-2017, ενώ η αύξηση στρεμμάτων φτάνει το 13,3%, οι φυτεύσεις παρουσιάζουν αυξητική τάση 109%.
Σχολιάζοντας τις εξελίξεις στην κερασιά, ο τεχνολόγος γεωπόνος του ινστιτούτου φυλλοβόλων δέντρων στη Νάουσα, Κωνσταντίνος Καζαντζής, αναφέρει ότι «καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας, υπήρξε πράγματι μια σημαντική διάδοση της καλλιέργειας. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια ανάκαμψη της Κεντρικής Μακεδονίας, κατά κύριο λόγο, στην Πέλλα και στην Ημαθία, όπου η καλλιέργεια έχει εντατικοποιηθεί, όπως επίσης και στη Δυτική Μακεδονία, στα ορεινά της Εορδαίας.
Εκτός των παραδοσιακών περιοχών της καλλιέργειας, όπως είναι η Πέλλα, στις υπόλοιπες περιοχές προτιμώνται τα γραμμικά συστήματα φύτευσης, παράγοντας που έχει συντελέσει στην αύξηση του αριθμού των δέντρων. Δύο ποικιλίες που μπαίνουν πολύ σε εντατικές καλλιέργειες την τελευταία δεκαετία είναι η Black Star και η Grey Star, όπως και η Early Lory στα πεδινά».
Οι προοπτικές για την επόμενη δεκαετία
Ερωτώμενος για το ποιες είναι οι προοπτικές στα κεράσια την επόμενη δεκαετία, ο κ. Καζαντζής μας ανέφερε τα εξής: «Κατά την εκτίμησή μου, εάν εφαρμοστεί η Νέα ΚΑΠ, θα κατευθυνθούμε σε ένα μοντέλο συγκέντρωσης των εκμεταλλεύσεων, όπου πολλοί μικροί καλλιεργητές θα εγκαταλείψουν. Επίσης, η κλιματική αλλαγή θα είναι καθοριστική για την κερασιά και θέτει νέα προβλήματα στους παραγωγούς. Παρ’ όλα αυτά, με την υφιστάμενη κατάσταση στον πρωτογενή τομέα, βλέπω σταθεροποιητικές τάσεις». Απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, ο κ. Βαενάς μας είπε: «Θα πρέπει να υπάρχει ένας σχεδιασμός, κατά τον οποίο σε συγκεκριμένες περιοχές θα φυτεύονται συγκεκριμένες καλλιέργειες, γιατί τα τελευταία χρόνια είδαμε ότι έμπαιναν νέες καλλιέργειες σε διάφορες περιοχές ανεξέλεγκτα και, τελικά, απέτυχαν. Από εκεί και πέρα, θα πρέπει να προσέξουμε μην οδηγηθούμε σε άναρχες φυτεύσεις και υπερπαραγωγές που μπορεί να βλάψουν εμπορικά το μήλο».
Αναφερόμενος από την πλευρά του στα ροδάκινα, ο κ. Γιαννακάκης δήλωσε: «Την τελευταία πενταετία, υπήρξε μια αύξηση των στρεμμάτων, που, όμως, οφείλεται κυρίως στο συμπύρηνο και όχι στο επιτραπέζιο ροδάκινο, όπου είμαστε στάσιμοι. Στο επιτραπέζιο θα χρειαστεί να δημιουργηθούν οι μηχανισμοί συγκέντρωσης του προϊόντος, ώστε να αποκτήσουμε τα κρίσιμα ποσοτικά μεγέθη για να πάμε με ισχυρή διαπραγματευτική θέση στις αγορές του εξωτερικού, που ζητούν όγκους. Εάν το επιτύχουμε αυτό, τα επόμενα χρόνια, ακόμα και με μικρές εκμεταλλεύσεις, μπορούμε να πάμε καλά».
Ηλικιακή διάρθρωση |
