Δηµιουργία ενός ESG πλαισίου για τη ναυτιλία

Του Ηλία Καρυαµπά

H εκπόνηση εκθέσεων για το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση (ESG) κρίνεται ολοένα και πιο απαραίτητη και επισηµοποιείται πλέον για τον θαλάσσιο και υπεράκτιο τοµέα.  

Η ενσωµάτωση, παρακολούθηση και επικοινωνία των εταιρικών ESG επιδόσεων θα πρέπει να βασίζεται σε µια εµπεριστατωµένη µελέτη κατανόησης των σηµαντικών ESG πτυχών της επιχείρησης. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να λαµβάνεται υπόψη η άποψη των βασικών ενδιαφεροµένων µερών, τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. 

Ανάµεσα στα βασικά πλεονεκτήµατα ενσωµάτωσης των ESG κριτηρίων στην επιχειρηµατική δραστηριότητα συγκαταλέγονται: η βελτιωµένη επιχειρηµατική απόδοση, η εξοικονόµηση κόστους µακροπρόθεσµα, η αφοσίωση πελατών, η καινοτοµία, οι πωλήσεις και βελτιωµένη εταιρική εικόνα, η µείωση του επιχειρηµατικού κινδύνου, οι σχέσεις µε τους προµηθευτές και η συµµετοχή των ενδιαφεροµένων µερών. Η οικονοµική απόδοση της εταιρείας δεν µπορεί πλέον να αντιµετωπίζεται χωριστά από την επίδραση των επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και την κοινωνία. Αναγνωρίζεται πλέον ευρέως ότι οι εταιρείες οφείλουν να λαµβάνουν υπόψη τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Καθίσταται πράγµατι σαφές, βάσει των δεδοµένων, ότι οι εταιρείες που δίνουν προτεραιότητα στη βιωσιµότητα και την κοινωνική ευθύνη τείνουν να έχουν καλύτερη οικονοµική απόδοση µακροπρόθεσµα. Λαµβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές αποδόσεις των ενεργειών τους, οι επιχειρήσεις µπορούν να δηµιουργήσουν έναν επιτυχηµένο κύκλο βιώσιµης ανάπτυξης, δηµιουργώντας οικονοµική αξία, ενώ παράλληλα συµβάλλουν σε έναν καλύτερο κόσµο για όλους.

Το ταξίδι προς την ESG αριστεία

Η εναρµόνιση µε τα κριτήρια ESG, τα οποία αναδείχθηκαν πρόσφατα, µέσω της πίεσης που ασκήθηκε από την αγορά και τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, αποτελεί πλέον θεσµική απαίτηση για πολλές επιχειρήσεις σε διάφορες χώρες. 
Οι επιχειρήσεις που είναι υπό το πρίσµα των σχετικών κανονισµών οφείλουν να αξιολογούν και να κοινοποιούν πληροφορίες, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσµα κριτηρίων ESG, που βρίσκονται υπό τον άµεσο έλεγχό τους, αλλά εντοπίζονται και εκτός αυτού, στην αλυσίδα αξίας και στα διάφορα στάδια κύκλου ζωής των δραστηριοτήτων τους.

Στο πλαίσιο αυτό, οι µεθοδολογίες για την αξιολόγηση του κύκλου ζωής (LCA) εξελίσσονται σε ένα σηµαντικό εργαλείο για την εις βάθος κατανόηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων. Επιπλέον, ρυθµίσεις για τη δέουσα επιµέλεια εφοδιαστικών αλυσίδων και τα πλαίσια περιβαλλοντικά βιώσιµων ταξινοµιών σχετίζουν τις επιδόσεις βιωσιµότητας µε την αλυσίδα αξίας.

Η επίτευξη αριστείας όσον αφορά τα κριτήρια ESG απαιτεί την εις βάθος αξιολόγηση όλων των άµεσων και έµµεσων περιβαλλοντικών και κοινωνικών πτυχών τους, την ενσωµάτωση βέλτιστων εταιρικών αξιών στο επιχειρηµατικό µοντέλο διακυβέρνησης της εταιρείας και τη συνολική δέσµευση των ηγετικών στελεχών για τη συνεχή βελτίωση των επιδόσεων βιωσιµότητας.

Μέσα σε ένα συνεχώς εξελισσόµενο θεσµικό περιβάλλον, οι ναυτιλιακές και οι υπεράκτιες επιχειρήσεις καλούνται να αναπτύξουν αντανακλαστικά τα οποία θα προστατεύουν τις οικονοµικές τους επιδόσεις, ενώ παράλληλα θα ικανοποιούν τις θεσµικές απαιτήσεις. Πολλοί µέτοχοι και επενδυτές απαιτούν πλέον διαφάνεια και ακρίβεια όσον αφορά την επικοινωνία των εταιρικών επιδόσεων ESG. Ταυτόχρονα, κεφάλαια χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων, ιδιωτικά κεφάλαια και διάφοροι µηχανισµοί κρατικής χρηµατοδότησης συχνά απαιτούν συµµόρφωση µε κριτήρια ESG στο πλαίσιο της βιώσιµης χρηµατοδότησης επενδύσεων.  
Καθώς οι προσδοκίες των ενδιαφεροµένων µερών µετατοπίζονται προς µια πιο βιώσιµη ανάπτυξη, οι επιχειρήσεις οφείλουν να υιοθετήσουν πλήρως αυτή την υποδειγµατική µεταστροφή για να δηµιουργήσουν αξία. Εφαρµόζοντας τη βιωσιµότητα σε στρατηγικό και λειτουργικό επίπεδο, οι εταιρείες µπορούν να αποκτήσουν µεγαλύτερη επιχειρηµατική αξία µακροπρόθεσµα. Καθώς η εταιρική αγοραία αξία µετατοπίζεται προς άυλα αγαθά µε την πάροδο του χρόνου, αξίες όπως η φήµη, η εταιρική επωνυµία, η πνευµατική ιδιοκτησία, η υγεία και ασφάλεια, η κοινωνική αποδοχή, η εταιρική ευθύνη και ο ανθρώπινος παράγοντας αποτελούν όλο και πιο σηµαντικά στοιχεία της κεφαλαιοποίησης της αγοράς.

Πράσινη χρηματοδότηση και απανθρακοποίηση

Προκειµένου να αντιµετωπίσουν την κλιµατική αλλαγή, οι ρυθµιστικοί φορείς λαµβάνουν τολµηρές αποφάσεις και θέτουν φιλόδοξους στόχους για την απανθρακοποίηση και τη συµµόρφωση µε τους στόχους της συµφωνίας του Παρισιού. Χαρακτηριστικοί είναι πρόσφατα (Ιούλιος 2023) αναθεωρηµένοι κλαδικοί στόχοι για τη διεθνή ναυτιλία του IMO αναφορικά µε τη µείωση των εκποµπών θερµοκηπικών αερίων κατά 20%-30% έως το 2030, κατά 70% έως το 2040 και κατά 100% έως το 2050 (net-zero). 

Καθώς ο χρηµατοπιστωτικός τοµέας λαµβάνει ολοένα και περισσότερο υπόψη του το θέµα της γνωστοποίησης των επιδόσεων ESG, ο ναυτιλιακός και ο υπεράκτιος τοµέας βρίσκονται υπό πίεση όσον αφορά την απανθρακοποίηση, αναζητώντας συνεχώς προσιτά κεφάλαια. Η πρακτική σύνδεσης διαθέσιµων κεφαλαίων µε κριτήρια ESG παρουσιάζει διαρκώς αυξητικές τάσεις, οδηγώντας τις επιχειρήσεις να υιοθετούν πρακτικές αριστείας ESG και να δεσµεύονται για τη συνεχή βελτίωση των ESG επιδόσεών τους.

Οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων κινούνται προς κεφαλαιουχικά αγαθά χαµηλότερου ανθρακικού αποτυπώµατος προκειµένου να ελαχιστοποιήσουν την έκθεσή τους σε κλιµατικό ρίσκο. Η επικοινωνία ESG επιδόσεων µέσω των εταιρικών εκθέσεων θεωρείται πλέον απαραίτητη από τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα, εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσµα χρηµατοοικονοµικών προϊόντων και υπηρεσιών.

Καθώς η απανθρακοποίηση της θαλάσσιας και της υπεράκτιας βιοµηχανίας τείνει να γίνει η κύρια προτεραιότητα, τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα θα διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο χρησιµοποιώντας τη βιώσιµη χρηµατοδότηση για τη χρηµατοδότηση της µείωσης των εκποµπών άνθρακα και την προσαρµογή στις επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής. Δεδοµένου ότι οι θαλάσσιες µεταφορές υποστηρίζουν ένα ευρύ φάσµα διαφορετικών τοµέων, συµπεριλαµβανοµένων του εµπορίου, της αλιείας, των υπεράκτιων επιχειρήσεων, των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, της µεταφοράς επιβατών και υποστήριξης του τουρισµού, η χρηµατοδότηση της µετάβασής τους στη βιωσιµότητα θα είναι µια περίπλοκη διαδικασία.

Σύµφωνα µε µία εκτίµηση του 2021, απαιτείται χρηµατοδότηση ύψους 2,4 τρισεκατοµµυρίων δολαρίων προκειµένου να µπορέσει η ναυτιλιακή βιοµηχανία να επιτύχει καθαρές µηδενικές εκποµπές έως το 2050 και περίπου το 70,8% αυτού του ποσού θα διατεθεί σε εναλλακτικά ή µελλοντικά καύσιµα.

Προκειµένου τα ενδιαφερόµενα µέρη να µπορέσουν να κατανοήσουν την επίδραση και τις επιπτώσεις των κριτηρίων ESG, ο νηογνώµονας ABS έχει δηµιουργήσει το "ESG Blueprint" για τη ναυτιλιακή και υπεράκτια βιοµηχανία, το οποίο αποσαφηνίζει την περιπλοκότητα της εκπόνησης ESG εκθέσεων. Διερευνά τους στόχους της αγοράς, καθώς και τους θεσµικούς στόχους, παρέχει µια επισκόπηση των υφιστάµενων και των επερχόµενων κανονιστικών απαιτήσεων εκπόνησης εκθέσεων και καλύπτει τις βέλτιστες πρακτικές της αγοράς για τον ναυτιλιακό και τον υπεράκτιο τοµέα. Η κατανόηση αυτών των στόχων, καθώς και των βέλτιστων πρακτικών, θα βοηθήσει τους φορείς λήψης αποφάσεων των τοµέων αυτών και θα τους καθοδηγήσει στον περίπλοκο, δυναµικό κόσµο του ESG.

*Ο κ. Ηλία Καρυαµπάς είναι αντιπρόεδρος για την Επιχειρηµατική Ανάπτυξη του ABS στην Ελλάδα