Η “απενοχοποιημένη” νεανική βία: Ο Γολγοθάς των παιδιών θυμάτων, το ποινικό πλαίσιο και ο “διαφορετικός” πολιτισμός της κοινωνίας και της οικογένειας

Η παραβατικότητα ανηλίκων και η βία αυξάνεται ραγδαία, ενώ προβληματίζει έντονα το γεγονός ότι αφορά πλέον όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Όπως φαίνεται, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί τα χρόνια μετά την πανδημία, η οποία είχε αρνητικές επιπτώσεις στην οικογενειακή λειτουργικότητα, με τους νέους που εμπλέκονται σε ακραίες μορφές αντιπαράθεσης, να καλύπτουν κενά της ψυχοκοινωνικής τους εξέλιξης, όπως έλλειμμα επικοινωνίας με σημαντικούς για εκείνους ενηλίκους, δυσλειτουργικές οικογενειακές σχέσεις, απουσία εκπαιδευτικού οράματος ή και τραύματα που προσπαθούν να επουλώσουν έμμεσα. Άτομα που έχουν δεχτεί προκατάληψη εκφράζονται ανάλογα και συντηρούν έναν φαύλο κύκλο. Οι λύσεις, λένε οι ειδικοί, βρίσκονται στα θετικά πρότυπα και την εμπλοκή των νέων σε θετικές δράσεις.

Την ίδια ώρα, συγκλονίζουν οι μαρτυρίες γονιών που τα παιδιά τους έπεσαν θύματα bulling.

Όπως τόνισε η κα Αναστασία Κουκουγιάννη, μητέρα θύματος bulling, στην εκπομπή “Τριτολογίες” της ΕΡΤ3, η πρώτη επαφή του παιδιού της με το bulling ξεκίνησε στην πλατεία Ευόσμου πριν από τρία χρόνια. Μία ομάδα το πλησίασε, υποστηρίζοντας ότι ο γιος της τους τράβηξε βίντεο, γεγονός που δεν ίσχυε, και με αυτή την αφορμή τον ξυλοκόπησαν βάναυσα σε σημείο να πέσει κάτω αναίσθητος, ενώ οι “νταήδες” εξακολουθούσαν ακόμη και χωρίς τις αισθήσεις του, να τον χτυπούν με μανία. Το παιδί νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο για τέσσερις ημέρες, με έναν Γολγοθά να έχει αρχίσει τόσο για το ίδιο όσο και για την οικογένειά του.

Σύμφωνα με την κα Κουκουγιάννη, χρειάστηκαν 2,5 χρόνια φυσικοθεραπειών, επισκέψεις σε μία σειρά γιατρών, διαφόρων ειδικοτήτων, με ανεξίτηλα τα σημάδια στην ψυχή, χωρίς να υπάρχει η απαιτούμενη στήριξη από την πολιτεία, ενώ, όπως υποστήριξε, δεν έγινε σωστή διάγνωση στο νοσοκομείο, το παιδί βγήκε με εγγυήσεις ότι είναι καλά, ενώ στη συνέχεια και, όπως διαπιστώθηκε από ιδιώτες γιατρούς, έφερε πολλαπλά αιματώματα στον εγκέφαλο και τέσσερις σπονδύλους εκτός θέσης. Ακόμη, αναγκάστηκε να απουσιάσει από το σχολείο επί μακρόν, βάζοντας τόσο το ίδιο το παιδί όσο και την οικογένειά του σε έναν κυκεώνα απίστευτο.

¨Ένας γονιός δεν πρέπει να φοβάται να βγει προς τα έξω και να μιλήσει για το πρόβλημα. Πού θα βρει στήριξη το παιδί; Σε έναν φοβισμένο γονιό; Με εκπλήσσει το γεγονός ότι ορισμένοι γονείς μιλούν με την πλάτη γυρισμένη ή χωρίς ονοματεπώνυμο… όχι! εγώ μιλώ με ονοματεπώνυμο, διότι δεν ήταν παραβατικό το δικό μου παιδί, δεν πείραξε κανέναν, ήταν το θύμα”, κατέληξε χαρακτηριστικά η κα Κουκουγιάννη, προσθέτοντας αναφερόμενη στους γονείς των παιδιών θυτών: “Λυπάμαι γιατί φαίνεται ότι δεν αγάπησαν αρκετά τα παιδιά τους και έφτασαν αυτά σε τέτοιο σημείο… όταν δίνεις αγάπη δεν μπορεί να βγάλεις στην κοινωνία ένα παιδί που εγκληματεί.”

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας του ΑΠΘ, Βασίλη Βαμβακά, η Επιτροπή Στρατηγικής για τη Βία και την Παραβατικότητα Ανηλίκων, έχει ως στόχο να συλλέξει στοιχεία ώστε να φτάσει σε μία ολοκληρωμένη πρόταση τον Σεπτέμβριο, να ενώσει πρακτικές και να εφεύρει νέες μεθόδους, για ένα φαινόμενο που υπήρχε και στο παρελθόν αλλά στις μέρες μας έχει πάρει άλλες διαστάσεις. Σε ό,τι αφορά τις ποινές, ο κ. Βαμβακάς ανέφερε ότι είναι καλό να μην φτάνει εκεί το θέμα αλλά να λειτουργεί η πρόληψη. ” Μέσα από την πρόληψη πρέπει οι μαθητές να γνωρίζουν ότι υπάρχουν όρια που δεν πρέπει να υπερβούν…έχουν χαθεί τα όρια της κοινωνικότητας, πρόκειται για ένα συμπεριφορικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, οι επιμορφωτικές δράσεις είναι αναγκαίο να υπάρχουν αλλά όποιος παραβαίνει τα όρια να ξέρει ότι θα έχει συνέπειες”, επισήμανε, ενώ εστίασε και στη σημασία της πλατφόρμας του υπουργείου Παιδείας, στην οποία δηλώνει κανείς ότι έχει υποστεί bulling, με αποτέλεσμα είτε το σχολείο να παρεμβαίνει με άμεσο τρόπο, είτε η διεύθυνση εκπαίδευσης, με μία πιο επιτελική γραπτή παρέμβαση, για το πώς επιλαμβάνεται του θέματος η σχολική κοινότητα, ώστε η καταγγελία να μην μένει στο συρτάρι.

Η κα Ελίνα Μπόντη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής ΑΠΘ, ειδική παιδαγωγός, έκανε λόγο για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, με ατομικούς παράγοντες, όπως είναι η νοημοσύνη, το φύλλο, τα αγόρια σε μεγαλύτερο ποσοστό εκδηλώνουν βίαιες συμπεριφορές, αλλά και μία σειρά από νευροαναπτυξιακές διαταραχές, μαθησιακές δυσκολίες, όπως ΔΕΠΥ που οδηγούν στη σχολική αποτυχία, η οποία από μόνη της έχει συσχετιστεί με αποκλίνουσες, παραβατικές συμπεριφορές, ενώ υπάρχει και θεωρία για νευρολογικό υπόβαθρο, είναι όμως και συνδυασμός κοινωνικών παραγόντων.

Υπάρχουν τεχνικές πρόληψης, όπως εκπαίδευση σε δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, η τεχνική της διαιτησίας που όταν συμβεί τέτοιο περιστατικό παρεμβαίνει κάποιος άλλος, είπε η κα Μπόντη, ενώ τόνισε την ανάγκη στην επίλυση του προβλήματος να εμπλακεί και το υπουργείο Παιδείας, ώστε να αλλάξει το εκπαιδευτικό σύστημα που παραμένει δασκαλοκεντρικό , να γίνει πιο βιωματικό, καθώς με τη σωστή εκπαίδευση μπορούν να αποφευχθούν τέτοια φαινόμενα. “Έχει αλλάξει ο πολιτισμός της οικογένειας και της κοινωνίας, έχουμε απενοχοποιήσει τη βία”, σχολίασε η κα Μπόντη.

Ο δικηγόρος κ. Κώστας Τσάκος, έκανε λόγο για ένα γιγαντιαίο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας, που αναδεικνύεται σε κορυφαίο κοινωνικό πρόβλημα, παρουσιάζοντας μία ραγδαία αύξηση την τελευταία δεκαετία. “Χρειάζεται ένα εθνικό σχέδιο δράσης, πρέπει να αντιμετωπίσουμε ξεχωριστά την πρόληψη, ξεχωριστά την καταστολή…δεν υπάρχει πλέον κριτήριο για τους θύτες, για το ποιοι είναι, ενώ σε προηγούμενες δεκαετίες το οικονομικό και μορφωτικό πλαίσιο της οικογένειας έπαιζε έναν ρόλο , τώρα έχει υπεισέλθει σε όλες τις μορφές της οικογένειας… μία οικογένεια μπορεί να έχει τρία παιδιά και το ένα να είναι τελείως διαφορετικό από τα άλλα. Το νομοθετικό πλαίσιο είναι ιδιαίτερα επαρκές, ο ποινικός νόμος στην Ελλάδα δεν πάσχει, πάσχει ίσως η εφαρμογή του…με την αυστηροποίηση του νόμου, στο επίπεδο των ανηλίκων δεν έχουν επέλθει ιδιαίτερες αλλαγές. Αυτό που προβλέπεται για την ποινική μεταχείριση των ανήλικων δραστών θα μπορούσε να λειτουργήσει με διδασκαλία στα σχολεία”, τόνισε ο κ. Τσάκος.

Ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Κώστας Καντούρης, μιλώντας από την πλευρά του και με την τεράστια εμπειρία του σε τέτοιου είδους ρεπορτάζ, εστίασε στο γεγονός ότι πολλοί γονείς παιδιών θυμάτων bulling, του έχουν αναφέρει ότι τα παιδιά τους είναι διστακτικά και νιώθουν ενοχές μήπως έκαναν κάτι λάθος. Όπως είπε, οι δημοσιογράφοι του δικαστικού ρεπορτάζ, μπορούν να δουν τις δίκες που αφορούν μόνο ενηλίκους, οι δίκες των ανηλίκων γίνονται άλλωστε κεκλεισμένων των θυρών, ωστόσο, γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτά τα νέα παιδιά είναι της διπλανής πόρτας, της καθημερινότητάς μας, δεν είναι μακριά από εμάς, είναι παιδιά με τα οποία κάποιοι έχουν καθίσει στο ίδιο θρανίο, έχουν πιει καφέ, δεν είναι κάτι διαφορετικό από τα υπόλοιπα παιδιά που κυκλοφορούν ανάμεσά μας.

Ο Κώστας Καντούρης παρέθεσε και στοιχεία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, τα οποία δείχνουν την έξαρση που αποτυπώνεται στα νούμερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρώτο δίμηνο του 2024, έγιναν 40.000 προληπτικοί έλεγχοι για ανήλικη παραβατικότητα, μόνο για το 2022 έγιναν 390 συλλήψεις για σωματικές βλάβες, το 2023 560 συλλήψεις, ενώ εξίσου ανησυχητικά είναι τα νούμερα που αφορούν τις κλοπές και τις ληστείες.