Ελλάδα   »   Ν. Ηλείας   »   Πύργος    »    Ειδήσεις & Τοπικά Νέα

Γράφει ο  Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Περιδιαβαίνοντας το κέντρο της Αθήνας και δη την περιοχή του Συντάγματος, μπορεί ο διαβάτης, να θαυμάσει μερικά αριστουργήματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, των οποίων η αισθητική καλωσιά είναι ατελείωτη ! Είναι μερικά διαμάντια που σώθηκαν ως εκ θαύματος, από τη λαίλαπα της αντιπαροχής και του εκμοντερνισμού και υπάρχουν θαρρείς σαν σηματωροί, για να μας θυμίζουν την ομορφιά της παλιάς Αθήνας, αλλά και την κοινωνική και πολιτισμική της μεγαλουργία. Ένα από αυτά στην κυριολεξία αραβουργήματα είναι το περίφημο Μέγαρο Συγγρού, στην συμβολή των οδών Βασιλίσσης Σοφίας 5, με την Ζαλοκώστα, που φιλοξενεί σήμερα – μαζί και με άλλα βεβαίως κτίρια – το Υπουργείο μας των Εξωτερικών.  Εμβληματικό κτίριο της πάλαι ποτέ οικονομικής και πολιτικής παντοδυναμίας του μεγαλεπιχειρηματία Ανδρέα

Συγγρού, που συνιστούσε την οικία του, αλλά και το πολιτικοκοινωνικό του ορμητήρια, υποδεχόμενο από υπουργούς και πρωθυπουργούς και βασιλείς, μέχρι και ξένους εστεμμένους. Άλλωστε ο Συγγρός πέρα από μεγιστάνας του χρήματος, φίλος του μεγάλου μας πολιτικού μεταρρυθμιστή Χαριλάου Τρικούπη, ενεπλάκη και στην πολιτική εκλεγόμενος κατ΄ επανάληψη βουλευτής, διασταύρωσε τα βήματά του, με την ελληνική κοινωνία πολλές φορές – κάποτε και αρνητικά, όπως με το μέγα σκάνδαλο της εποχής του, το 1873 των μεταλλείων Λαυρίου, τα περίφημα «Λαυρεωτικά» – και υπήρξε ένας από τους κραταιούς παρασκηνιακούς παράγοντες της τότε πολιτικής μας ζωής. Εγκαθιστάμενος στην Ελλάδα ίδρυσε την τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας, για την οποία το ελληνικό κράτος του είχε παραχωρήσει το δικαίωμα της έκδοσης και κυκλοφορίας χαρτονομίσματος στις λεγόμενες «νέες χώρες». Ήταν εξάλλου ο ίδιος άνθρωπος που συνετέλεσε στην κατάρρευση της κυβέρνησης Δεληγιώργη, με το σκάνδαλο των «λαυρεωτικών», αλλά και ο άνθρωπος που συνέβαλε στην χρεοκοπία της Ελλάδος, με την αποτροπή της σύναψης σωτήριου δανείου από τον Χαρίλαο Τρικούπη, προκειμένου εκβιαστικά, να αποκτήσει την μετοχική κυριαρχία της Εθνικής μας Τραπέζης. Εκδημώντας είναι αλήθεια όμως έκανε και μεγάλες δωρεές στο κράτος, συμβάλλοντας στην δημιουργία καίριων υποδομών που ανακούφισαν τους Έλληνες πολίτες, όπως το Νοσοκομείο Αφροδίσιων Νοσημάτων «Ανδρέας Συγγρός» κ.α.

Πως όμως έχει η ιστορία του καλλιμάρμαρου κτιρίου Συγγρού και πως κατόρθωσε να γλυτώσει από την αδηφάγο κουτάλα της μπουλντόζας; Στα 1871 λοιπόν ο μεγαλοτραπεζίτης Ανδρέας Συγγρός –που είχε νυμφευθεί την Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου, της γνωστής ιστορι-κής οικογένειας από το Φανάρι, με κορυφαίο της, τον πρωθυπουργό, λόγιο και διπλωμάτη Αλέξανδρο Μαυροκοδράτο – αποφασίζει  να επανακάμψει από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα. Αναζητεί έτσι έναν χώρο για να κτίσει την οικία του, αντάξιο βεβαίως του κοινωνικού του κύρους και της επιχειρηματικής του αίγλης. Που αλλού; από την επίζηλη – και τότε και σήμερα – περιοχή του Συντάγματος, δίπλα στην ιστορική Πλατεία για το έθνος, αλλά και δίπλα στα βασιλικά ανάκτορα, που είχαν ως γεωγραφικός χώρος το πρώτο όνομα, ως η περιοχή που διέμενε ο βασιλέας. Σε αυτό το μήκος κύματος είχαν κινηθεί και όλοι οι άλλοι έλληνες μεγαλεπιχειρηματίες της εποχής, οικοδομώντας την οικία τους στην παραπάνω περιοχή. Καθυστερημένος ίσως ο Συγγρός,

στην αναζήτηση  κάποιου «χρυσού» οικοπέδου στον χώρο που περιγράφουμε, αλλά πάντα προβαδίζον το πορτοφόλι του, που ήταν «ατρόμητο» και δεν κόλωνε με τίποτα. Έχει αποφασίσει να βρεί το οικόπεδο της αρεσκείας του και θα το βρεί, πάση δυνάμει ! Την ίδια περίοδο ωστόσο η χήρα του Θεοδώρου Ράλλη, αποφασίζει να πουλήσει το επίζηλο οικόπεδό της, στο οποίο και θα χτιστεί το καλλιμάρμαρο νεοκλασικό που συζητάμε και ο Συγγρός είναι αποφασισμένος για να το αποκτήσει, να πληρώσει όσα χρειαστούν ! Συμφωνεί με την χήρα Ράλλη, να της πληρώσει 13 δραχμές τον πήχη και τελικά της πληρώνει το μυθώδες ποσό για την εποχή των 65.000 δρχ, για να αποκτήσει το 5.000 πήχεων οικόπεδό της. Από εδώ λοιπόν ξεκινάει και η ανέγερση του σπουδαίου κτιρίου, για το οποίο επιστρατεύει τον καλύτερο Αρχιτέκτονα της εποχής, ποιόν άλλον; τον Ερνέστο Τσίλλερ. Ο Τσίλλερ εκπονεί τα  αρχικά σχέδια, στα οποία όμως ο ίδιος ο Συγγρός θα κάνει αλλαγές της αρεσκείας του, ενώ θα επικαλεστεί την συνδρομή και ενός άλλου διαπρεπή αρχιτέκτονα της εποχής, του Γάλλου Πιάτ. Τελικά μετά από δυο ολόκληρα χρόνια, το πανέμορφο κτίριο που λαμπρύνει την Αθήνα μας, έχει αποπερατωθεί. Ο Συγγρός για την ανέγερσή του, θα δαπανήσει το ιλιγγιώδες ποσό των 320.000 δρχ. Ποσό που «έκοψε» στην εποχή του πολλές ανάσες ! 

Και σε αυτό το κτίριο θα παραμείνει απολαμβάνοντας την οικογενειακή του θαλπωρή – έστω και αν δεν είχε παιδιά – πραγματώνοντας μεγαλοπρεπείς βεγγέρες και πολιτικές συνάξεις μέχρι και τον θάνατό του, το 1899. Όμως η σύζυγός του Ιφιγένεια Συγγρού – Μαυροκορδάτου, γυναίκα υψηλής παιδείας, αλλά και ευαισθησίας, συναισθανόμενη το χρέος της προς την πατρίδα, ήθελε και με το συζυγικό της σπίτι να δείξει την αγάπη της στην Ελλάδα, αντίπερα στην ηθική σκληράδα αρκετές φορές του συζύγου της. Έτσι αποφάσισε να δωρίσει το αρχιτεκτονικό της διαμάντι στο ελληνικό δημόσιο. Και αυτό θα το πράξει με μυστική διαθήκη της στο κράτος το 1921. Αλλά με έναν όρο που έμελλε τελικά να είναι και η σωτηρία του ατίμητου νεοκλασικού. Το κτίριο εδωρήζετο και θα είχεν ισχύ η δωρεά, υπο τον όρο, ότι σε αυτό θα εστεγάζετο πάντα το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος.  Άλλως θα κατέπιπτε η δωρεά και θα έχανε την κυριότητά του το ελληνικό κράτος. Και έτσι και έγινε, με το καλλιμάρμαρο να στεγάζει μέχρι και σήμερα που γράφονται αυτές οι γραμμές, την έδρα της ελληνικής διπλωματίας. Και έτσι βεβαίως σώθηκε το κτίριο, διότι άλλως θα είχε γκρεμιστεί όπως έγινε και με άλλα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα της Αθήνας, για να χτιστούν μεγάλες ακαλαίσθητές πολυκατοικίες, η γυάλινα δήθεν σύγχρονα κτίρια. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σκεπάζει την μεγάλη ελληνίδα ευεργέτιδα  Ιφιγένεια Συγγρού, τόσο για την γενναιόψυχη δωρεά της στην ελληνική πατρίδα, όσο και για την προνοητικότητα – ευφυΐα της, να συνδέσει στην μυστική διαθήκη της, την κατοχή του δωρηθέντος σπιτιού της προς το κράτος, με την απόλυτα δεσμευτική χρήση του, ως στέγη του Υπουργείου μας των Εξωτερικών.

Γράφει ο  Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Ποιος άνδρας δεν συγκλονίσθηκε από την  εκστατική ομορφιά της «χολιγουντιανής»  - με τα πράσινα αξεπέραστα μάτια – Καίτης, στην αλησμόνητη κωμωδία του ασπρόμαυρου «Λατέρνα, φτώχεια και γαρύφαλλο»; Αλλά και πια ζεστή ελληνική καρδιά δεν δάκρυσε από τον τραγικό ρόλο της «πολιτικής υπαλλήλου του ΓΕΣ, Νίκης», που αναγκάζεται να δίνει στρατιωτικά μυστικά για να σώσει τον όμηρο από τους γερμανούς αδελφό της, στην αξεπέραστη ιστορική μας ταινία του μεγάλου Ντίνου Δημόπουλου, «Κοντσέρτο για πολυβόλα», έως την στιγμή που ένας πανέμορφος ανθυπολοχαγός, ο Κώστας Καζάκος, θα αλλάξει τη ρότα της ταινίας και τη ζωή της ! Και στο δράμα και στην κωμωδία, με αυτή την απαράμιλλη ηφαιστειώδη παρουσία της, που ήταν διάστικτη από ζωή και καλλιτεχνική δεινότητα, η μοναδική Τζένη Καρέζη, με ηθική ένταση, έδωσε αξεπέραστες ερμηνείες και δικαίως έχει περάσει στο πάνθεον των εκλεκτών της καλλιτεχνικής μας δημιουργίας. Η ζωή της ήταν σαν παραμύθι και τα είχε όλα ! Καλλιτεχνική καταξίωση, φλογερούς έρωτες, εξαιρετική οικογένεια και ένα λαμπρό παιδί τον Κωνσταντίνο Καζάκο, πολιτική δραστηριοποίηση, υψηλό πολιτισμικό κύρος σαν άνθρωπος, αλλά και πόνο και άφατη ηθική θλίψη, με έναν αδόκητο θάνατο, που σφράγιζε την τραγικότητα της ανθρώπινης μοίρας. Θα μείνουν για πάντα ανεξάλειπτα όμως στην καρδιά μας, αυτά τα αξεπέραστα βαθιά γαλανά της μάτια, για να θυμίζουν την απαράμιλλη μούσα μας.

Η Τζένη Καρέζη – κατά κόσμο Ευγενία Καρπούζη- είδε το φως της ζωής στις 12 Ιανουαρίου 1933 στην λεβεντομάνα Θεσσαλονίκη, γεννημένη μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον ηθική ευκρασίας και υψηλού πολιτισμικού κύρους. Ο πατέρας της Κωνσταντίνος Καρπούζης ήταν γυμνασιάρχης και η μητέρα της Θεώνη Καρπούζη δασκάλα. Τα πρώτα γυμνασιακά της χρόνια τα πέρασε στην νύμφη του Βορρά, εσώκλειστη στο γαλλικό σχολείο Καλογραιών και εν συνεχεία στην Αθήνα, στην ομώνυμη ελληνογαλλική σχολή «Άγιος Ιωσήφ», όπου και θα αποφοιτήσει το 1952. Παρότι προορίζεται για μια αστική καριέρα με όλη της την λάμψη, ξεπερνά τους μεγάλους δισταγμούς της οικογένειάς της και δίνει εξετάσεις στην δραματική σχολή του εθνικού μας θεάτρου, όπου και εισάγεται επιτυχώς. Έτσι ξεκινά την μακρά και πολύπλαγκτη καλλιτεχνική της διαδρομή. Πρόβα τζενεράλε θα κάνει στο παλκοσένικο τον Οκτώβριο του 1954, στην επιβλητική παράσταση «Ωραία Ελένη», πλάι στους κραταιούς Βασίλη Διαμαντόπουλο και Μελίνα Μερκούρη. Και το 1955 κάνει την παρθενική της εμφάνιση στην μεγάλη οθόνη, στην ταινία «Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο», με τους έξοχους Βασίλη Αυλωνίτη και Μίμη Φωτόπουλο, που σπάσει στην κυριολεξία ταμεία και σημειώνει εκτυφλωτική επιτυχία. Έχει ήδη γεννηθεί μια μεγάλη στάρ, που εφεξής θα κανοναρχεί το καλλιτεχνικό μας πεδίο. Την συμμετοχή της στο Εθνικό Θέατρο συνεχίζει μέχρι το 1959, ενώ από το 1960 στρεφόμενη στο ελεύθερο θέατρο, συνεργάζεται και συγκροτεί σχήματα, με όλα τα μεγάλα ονόματα της εποχής, που δεσπόζουν στο φάσμα του θεάτρου μας. Από το 1968 όμως και μέχρι τον αδόκητο χαμό της, συνεργάζεται θεατρικά, με τον μεγάλο έρωτα της ζωής της, τον μεγάλο μας θεατράνθρωπο Κώστα Καζάκο, που με άφατη αγάπη και συντροφικότητα, θα είναι δίπλα της, μέχρι την τελευταία της πνοή. Σε όλη την εμπνευσμένη και πολύχρωμη αισθητικά θεατρική της πορεία, η αξέχαστη Τζένη Καρέζη σημείωσε μεγάλη επιτυχία, κορυφαία ωστόσο θεατρική της στιγμή – που συνιστά εν άλλοις και από τα αριστουργήματα του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου – συνιστά η παράσταση «Το μεγάλο μας Τσίρκο», σε σκηνοθεσία του ακαδημαϊκού μας θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη, μουσική Σταύρου Ξαρχάκου και τραγούδι Νίκου Ξυλούρη και συμπρωταγωνιστές τους, Κώστα Καζάκο, Τίμο Περλέγκα, Χρήστο Καλαβρούζο, Διονύση Παπαγιαννόπουλο, Νίκο Κούρο κ.α.

Η Τζένη Καρέζη υπήρξε βαθύτατα πολιτικοποιημένη καλλιτέχνης. Εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στις γραμμές της «ΕΔΑ» (Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς) και μετά στο ΚΚΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος), το οποίο υπηρέτησε με απαρασάλευτη πίστη και ανείπωτη ηθική ακεραιότητα και συνέπεια. Όμως σύμφυτη με την καλλιτεχνική της ζωή, είναι και η προσωπική της ζωή και η ωραία οικογένεια που δημιούργησε η μεγάλη μας ηθοποιός, αφού στα γυρίσματα μιας εμβληματικής ιστορικής μας ταινίας, με θέμα το έπος του ΄40, θα γνωρίσει τον μεγάλο της έρωτα, τον σπουδαίο μας θεατράνθρωπο Κώστα Καζάκο και θα δημιουργήσει μαζί του, μια στέρεα και όμορφη οικογένεια. Πως έχει όμως αυτό το μοναδικό παραμύθι, που ήταν τόσο συνάμα στη ζωή αληθινό ; 

Ήταν τέλη του ΄66 με αρχές του 67 και μέσα στον πολιτικό ζόφο ενός νοσηρού κλίματος, που προμήνυε για τους «μυημένους» την δικτατορία. Και ο πατριάρχης της κινηματογραφικής μας βιομηχανίας Φιλοποίμην φίνος, αποφασίζει να κάνει μια ιστορική παραγωγή για την εποποιία του ΄40 και να τα σαρώσει όλα, το περίφημο «Κοντσέρτο για πολυβόλα» ! Συναντώνται όλοι οι μεγάλοι του χώρου και βεβαίως στο σενάριο ο μαίτρ Νίκος Φώσκολος! Κατά το οποίο, μια νεαρή και πανέμορφη πολιτική γραμματέας στο ΓΕΣ (Γενικό Επιτελείο Στρατού), η Νίκη (Τζένη Καρέζη), αναγκάζεται υπο την ομηρία από τους γερμανούς του αδελφού της, να παραδίδει τα στρατιωτικά μυστικά που δακτυλογραφεί στην γερμανική διοίκηση των Αθηνών. Αποκαλύπτεται ο ρόλος της και κινδυνεύει με εκτέλεση για προδοσία, ώσπου την προσεγγίζει ο έλληνας στρατηγός «Δαρείος» κατά το συνωμοτικό του όνομα στην ταινία (ο γίγαντας Μάνος Κατράκης) και της προτείνει να συνεχίσει να δίνει μυστικά στους γερμανούς, μόνο τώρα πλαστά, κατευθυνόμενα από αυτόν, όπου και παγιδεύουν θανατηφόρα τις δυνάμεις του άξονα! Να όμως που μαζί με τον «Δαρείο» σε λίγο η εκστατικά όμορφη Νίκη, έρχεται σε επαφή με έναν ωραίο μελαχρινό λοχαγό, με αδρά χαρακτηριστι-κά, που θα τον ερωτευτεί παράφορα και θα αλλάξει την ταινία και τη ζωή της ! Είναι ο Κώστας Καζάκος. Πως εξελίχθηκαν τα γεγονότα;  Η σκηνοθεσία είναι του έξοχου Ντίνου Δημόπουλου, η φωτογραφία του Νίκου Καβουκίδη, η σκηνογραφία του σπουδαίου Μάρκου Ζέρβα και η επική μουσική του μαίτρ των ιστορικών ταινιών Κώστα Καπνίση («Παπαφλέσσας» κ.α. αριστουργήματα). Το dream cast συμπληρώνουν οι : Άγγελος Αντωνόπουλος, Ανδρέας Μπάρκουλης, Ζώρας Τσαπέλης, Σπύρος Καλογήρου, Γιάννης Αργύρης κ.α. Και έρχεται λοιπόν η κρίσιμη στιγμή όπως παραστατικά αφηγείται ο Ντίνος Δημόπουλος, στο βιβλίο του «Ένας σκηνοθέτης θυμάται», που έπρεπε να μιλήσει με τον Φίνο, για τον συμπρωταγωνιστή της Τζένης, που βεβαίως επεβάλλετο να είναι ωραίος, δυνατός και επιβλητικός, σαν ο λοχαγός, που θα μάγευε, την αξεπέραστης ομορφιάς Καρέζη. 

Ο Φίνος ανέμενε έναν από την κάστα των ωραίων ζεν πρεμιέ της εποχής, όταν του πρότεινα τον Κώστα Καζάκο, εξομολογείται ο Ντίνος Δημόπουλος. «Μα αυτός είναι καρατερίστας μου απάντησε, βήχοντας δυο φορές, που για όσους τον γνώριζαν σήμαινε άρνηση» ! Δεν είπα τίποτα συνεχίζει ο Δημόπουλος – που πίστευε ακράδαντα στην επιτυχία του Κώστα Καζάκου – αλλά πήρα μυστικά τον Καζάκο, τον πήγα στον Τόγκα στην Ακαδημίας, που ήταν έξπερτ στις στρατιωτικές  σχολές και τον έντυσα λοχαγό ! Τον έβαλα σε ένα ταξί και ξεκινήσαμε για τον Φίνο. Έλαμπε και φεγγοβολούσε ο Κώστας στο ταξί, με τρία αστέρια αριστερά, τρία αστέρια δεξιά, πηλίκιο στην πένα, κουμπιά γυαλισμένα, ψηλός, νέος και αδύνατος ! Και βεβαίως ο Φίνος μόλις τον είδε εμβρόντητος λέει το ναι. Αλλά εμβρόντητη από την μαγεία της στολής, θα μείνει λίγο αργότερα και αυτή η εκτυφλωτική μούσα Τζένη Καρέζη, που ερωτεύεται παράφορά τον Κώστα Καζάκο.

Περίπου ένα μήνα αργότερα, σε ένα μεσημεριάτικο διάλειμμα κατά τα γυρίσματα στον Ισθμό της Κορίνθου, ο Ντίνος Δημόπουλος παίζει τάβλι με την Τζένη, που είναι μανιώδης ταβλαδόρησσα. Την βλέπει σκυθρωπή, άκεφη, με το βλέμμα της να περιπλανιέται στον ορίζοντα. Αντιλαμβάνεται ότι κάτι την βασανίζει και την ρωτάει, τι έχεις; Μου φαίνεται ότι την «πάτησα» του απαντάει η Τζένη» ! Δηλαδή την ξαναρωτά; «Να έμπλεξα του αποκρίνεται με έναν, από αυτούς τους «χουντικούς», που βεβαίως έτσι έλεγε περιπαιχτικά τον Κώστα. Και αίφνης του έδειξε τον Κώστα Καζάκο, που όρθιος παραπέρα πετούσε πέτρες στο κανάλι, να κάνει γκέλ. Το χιούμορ της «χουντικός», της ήταν αναγκαίο για να συμφιλιώσει τον κεραυνοβόλο έρωτά της, για τον Κώστα Καζάκο, που φαινομενικά έμοιαζαν τόσο αντίθετοι, ο ένας με τον άλλον !  Έτσι τόσο απλά και τόσο αστραπιαία ένας φλογερός έρωτας, αναπτύχθηκε μεταξύ τους, που έναν χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 1968, θα τους οδηγούσε στα σκαλιά της εκκλησίας, με τα ιερά δεσμά του γάμου ! Αλλά αυτό το γλυκύ κεραυνοβόλημα θα εξομολογηθεί λίγα χρόνια αργότερα και ο Κώστας Καζάκος με την σειρά του. «Είχαμε συναντηθεί αρκετές φορές σε δουλειές, αλλά πριν από εκείνο το γύρισμα ήταν σαν να μην είχαμε ιδωθεί ποτέ προγηούμενα. Λες και πρωτοσυναντηθήκαμε εκεί, το 67» θα εξομολογούνταν με τη σειρά του, χρόνια αργότερα, ο Κώστας Καζάκος. «Ήταν Δευτέρα θυμάμαι. Μου είχαν πει να πάω στα Ίσθμια για το γύρισμα. Έπαιζα στην ταινία έναν λοχαγό. Είχα βάλει, λοιπόν, τη στολή μου από το στούντιο του Φίνου και πήγα ντυμένος. Εκεί ήταν η Τζένη με τον σκηνοθέτη Ντίνο Δημόπουλο. Περιμέναμε να περάσει ένα πλοίο για να γυρίσουμε τη σκηνή. Καθίσαμε κάτω από μια ελιά και αρχίσαμε να παίζουμε τάβλι. Ήταν μανιακή ταβλαδόρισα η Τζένη. Τελικά, ήταν μια παρτίδα τάβλι που κράτησε 26 χρόνια». Ένα μοναδικό παραμύθι, που το επένδυσε με τη ζωντάνιά της η ίδια η ζωή.  Κώστας και Τζένη ήταν το απόλυτα ευτυχισμένο και αρμονικό ζευγάρι, μέχρι που ο χάρος ζήλεψε την ευτυχία τους και η Τζένη έφυγε αναπάντεχα από τη ζωή.

Για την ιστορία αναφέρουμε, ότι το «Κοντσέρτο για πολυβόλα», έκανε κινηματογραφικά θραύση, δικαιώνοντας τον μεγάλο Φίνο και έσπασε ταμεία ! Η ταινία έκανε αβάν πρεμιέρ στις αίθουσες της Αθήνας και του Πειραιά, στις 27 Φεβρουαρίου του 1967 και έκοψε 427.698 εισιτήρια ! Αλλά πέρα από αυτή την γιγάντια επιτυχία της απέσπασε και δυο κρατικά βραβεία, από την  Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου. Αφενός Βραβείο Ερμηνείας για τον Κώστα Καζάκο, αφετέρου Βραβείο Σεναρίου, για τον Νίκο Φώσκολο. Αλλά ακόμα, πάνω στο σενάριο της ταινίας, θα χτίσει αργότερα ο κραταιός Νίκος Φώσκολος, τον μακροβιότερο και σπανίας εμπορικής επιτυχίας σήριαλ «Άγνωστος Πόλεμος», με πρωταγωνιστή τον επίσης έξοχο ηθοποιό μας και κουμπάρο στη ζωή του ζεύγος Καζάκου Καρέζη, Άγγελο Αντωνόπουλο, στον αξέχαστο ρόλο του «συνταγματάρχη Μιχάλη Βαρδάνη» ! Για την ιστορία αναφέρουμε, ότι προτού παντρευτεί τον άνδρα της ζωής της Κώστα Καζάκο, η Τζένη Καρέζη είχε έναν σύντομο γάμο την περίοδο 1962-64, με τον δημοσιογράφο Ζάχο Χατζηφωτίου. Την άφατη ευτυχία όμως, της Τζένης με τον Κώστα Καζάκο, θα ζηλέψει ο χάρος ! Τον Φεβρουάριο του 1988, η μεγάλη μας ηθοποιός πρωταγωνιστεί στην  αριστουργηματική θεατρική παράσταση του Άντον Τσέχωφ «Βυσσινόκηπος» και λίγες μέρες πρίν την παράσταση διαγνώσκεται ότι πάσχει από καρκίνο. Με την γρανιτένια δίψα για ζωή που την χαρακτηρίζει δεν εγκαταλείπει και ξεκινάει την μεγάλη της μάχη. Παίζει κανονικά, ενώ συνεχίζει την θεατρική της παρουσία και το 1990-91, με την παράσταση «Διαμάντια και μπλούζ». Έκτοτε η κατάστασή της θα επιδεινωθεί δραματικά και αναγκάζεται να αποσυρθεί. Στις 26 Ιουλίου του 1992, η μεγάλη Τζένη Καρέζη, φεύγει από την ζωή, σκορπώντας καθολική θλίψη στον ελληνικό λαό, που στην απώλεια της έχανε, μια λαμπρή ντίβα και έναν σπανίας κοινωνικής ευγενείας άνθρωπο. Η σορός της τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στην Μητρόπολη Αθηνών και στις 29 Ιουλίου, σε ένα κλίμα πάνδημης θλίψης, έγινε η κηδεία της στο Ά Νεκροταφείο Αθηνών.

Η μεγάλη μας ηθοποιός έπαιξε σε πλήθος θεατρικών παραστάσεων και κινηματογραφικών ταινιών. Παραθέτουμε παρακάτω την θεατρογραφία και την φιλμογραφία της :

1955 «Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο», 1957 «Η θεία απ' το Σικάγο», «Δελησταύρου και υιός», «Λατέρνα, φτώχεια και γαρίφαλο», 1958 «Το τρελοκόριτσο», «Η λίμνη των πόθων», «Μια λατέρνα, μια ζωή», 1959 «Ναυάγια της ζωής», «Ταξίδι με τον έρωτα», «Το νησί των γενναίων», 1960 «Χριστίνα», «Ραντεβού στην Κέρκυρα», «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος», «Η Χιονάτη και τα επτά γεροντοπαλίκαρα», 1961 «Ποια είναι η Μαργαρίτα», 1962 «Προδομένη αγάπη», «Η νύφη το 'σκασε», «Η Αθήνα τη νύχτα», 1963 «Τα κόκκινα φανάρια», 1964 «Λόλα», «Ένας μεγάλος έρωτας», «Δεσποινίς Διευθυντής», 1965 «Τζένη, Τζένη», «Μια τρελή, τρελή οικογένεια», 1966 «Μια σφαίρα στην καρδιά», 1967 «Εκείνος κι εκείνη», «Κοντσέρτο για πολυβόλα», 1968 «Αγάπη και αίμα», «Ένας ιππότης για τη Βασούλα», 1970 «Μια γυναίκα στην αντίσταση», 1971 «Μαντώ Μαυρογένους», 1972 «Ερωτική συμφωνία», 1973 «Λυσιστράτη».

Τηλεόραση :

1973 «Μαρίνα Αυγέρη» ΕΙΡΤ,  1976 «Μεγάλη περιπέτεια» ΕΡΤ, 1990 «Μαύρη χρυσαλλίδα» ΕΤ1

Θίασος Εθνικού Θεάτρου :

1955 «Άμλετ», «Η δοκιμασία», 1956 «Ανθή», «Κλυταιμνήστρα», «Αι Εκκλησιάζουσαι», «Το ζωντανό πτώμα», «Η έβδομη μέρα της δημιουργίας», 1957 «Λυσιστράτη», «Το Ζαμπελάκι», «Βασιλεύς Ληρ», «Η κυρά της αυγής», 1958 «Λυσιστράτη», «Θεσμοφοριάζουσαι», «Νύχτα στη Μεσόγειο», «Έγκλημα στο νησί των κατσικιών».

Θίασος Τζένης Καρέζη :

1963-1964 «Ένα κουτό κορίτσι», «Δεσποινίς διευθυντής», «Η γειτονιά των αγγέλων», 1964-1965 «Μαίρη-Μαίρη», 1965-1967 «Κάθε Τετάρτη», «Βίβα Ασπασία», «Η κυρία εκυκλοφόρησε», «Το κορίτσι της καμπίνας 15», 1967-1968 «Ζητήστε την Βίκυ», «Ένας ιππότης για την Βασούλα», 1968-1969 «Θεοδώρα η μεγάλη», «Το παιχνίδι του γάμου», «Ο διευθυντής της ιδιαιτέρας»

Θίασος Τζένης Καρέζη - Κώστα Καζάκου : 

1969-1970 «Η κυρία δε με μέλλει», 1970-1971 «Μια ιστορία από το Ιρκούτσκ», 1971-1972 «Η Ασπασία», 1973-1975 «Το μεγάλο μας τσίρκο», 1975-1976 «Ο εχθρός λαός», «Η κυρία δε με μέλλει», 1976-1977 «Η κυρία προέδρου», «Η Παναγία των δολλαρίων», 1977-1978 «Η αγριόγατα», «Πάπισσα Ιωάννα», «Η Παναγία των Παρισίων», «Αντώνιος και Κλεοπάτρα», 1978 -1979 «Επιχείρηση γοητεία», «Πολίτες Β' κατηγορίας», «Μην αμελείτε την Αμέλια», 1979 -1980 «Οι θεατρίνοι», 1980-1981 «Η αγριόγατα», 1982-1983 «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ», 1984-1985 «Μήδεια», «Έντα Γκάμπλερ», 1986-1987 «Ηλέκτρα», «Πρόσωπο με πρόσωπο», 1987-1988 «Τζόκινγκ», 1988-1989 «Βυσσινόκηπος», «Οιδίπους τύραννος», 1990-1991 «Διαμάντια και μπλουζ»

Θέατρο Ρεξ - θίασος Δ. Μυράτ : 

1954 «Αντιγόνη», «Η Ωραία Ελένη», «Φαύλος Κύκλος», «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», 1955 «Μάκβεθ»

Θίασος Ντίνου Ηλιόπουλου και Μίμη Φωτόπουλου : 

«Στραβοτιμονιές» (Στέφανου Φωτιάδη), «Ανεργία μηδέν» (Γ. Ασημακόπουλος, Β. Σπυρόπουλος & Ν. Παπαδούκας)

Θίασος Ντ. Ηλιόπουλου - Τζ. Καρέζη - Διον. Παπαγιανόπουλου :

1959-1960 «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδας»

Θίασος Μαίρης Αρώνη - Ντίνου Ηλιόπουλου : 

1960 «Η κυρία του κυρίου»

Θίασος Κώστα Μουσούρη : 

1961 «Φανή», 1962 «Εκείνη τη νύχτα»

Θίασος Καρέζη - Λάμπρου Κωνσταντάρα : 

«Κρατικές υποθέσεις» (Λουί Βερνέιγ)

Σπάνιος καλλιτεχνικός σωματότυπος -  με τα αξεπέραστα βαθιά γαλανά της μάτια, να κόβουν την ανάσα ! - ασύγγνωστη υποκριτική δεινότητα, αλλά και ευγενές κοινωνικό ήθος, ήταν τα στοιχεία πουν συνέθεταν την μοναδική καλλιτεχνική προσωπικότητα της αξέχαστης Τζένης Καρέζη και με τα οποία πορεύτηκε σε όλη την πολύπλαγκτη καλλιτεχνικής της διαδρομή, τόσο στο παλκοσένικο, όσο και στην μικρή και μεγάλη οθόνη. Ήταν μια ιέρεια του ελληνικού θεάτρου και της έβδομης τέχνης μας, αυτή η καλλονή και για τούτο υποκλινόμαστε ευλαβικά με αγάπη, στην έξοχη ηθική της μνήμη.

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Στην λαοφιλή περιοχή του Κολωνού – τέρμα της Λένορμαν – με τους έντιμους και ακέραιους ανθρώπους, που μυροβολούν την λεβεντομάνα φτωχολογιά,  αλλά και τα πολυφρόντιστα και παστρικά σπίτια τους και με την καθολική συμμετοχή του λαού του 4-ου Διαμερίσματος, αλλά πλήθος άλλων Αθηναίων από τις υπόλοιπες συνοικίες της πόλης, έλαβε πρίν λίγη ώρα χώρα σήμερα Παρασκευή 9-11-18, ο κατανυκτικός εσπερινός, για την μνήμη του Αγίου Νεκταρίου, επισκόπου Πενταπόλεως. Της έξοχης αυτής ηθικά φυσιογνωμίας της ορθοδοξίας μας,  που υπέστη τα πάνδεινα από την κακοβουλία των ανθρώπων, αλλά που έχοντας εδραία την πίστη στον Χριστό μας, υπερκέρασε όλες τις διαβολές εναντίον του, παρήγε πολυμερές ανθρωπιστικό έργο, αλλά και θαύματα, που τα καταμαρτυρούσαν πιστοί του 19¬-ου αιώνα, των ημερών μας δηλαδή και αναγνωρίστηκε από την εκκλησία μας, ως μια από τις περίσεπτες θεολογικά μορφές της. Ο Άγιος Νεκτάριος, κατά κόσμον Αναστάσιος Κεφαλάς, είδε το φως της ζωής το 1846 στην Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης, για να καταλήξει μετά από μια πολύπλαγκτη θεολογικά πορεία επίσκοπος Πενταπόλεως και επίσκοπος  Αιγίνης. Όλη του η πορεία υπήρξε ακάνθινος, πορεία πόνου και μαρτυρίου. Αλλά με την απαρασάλευτη πίστη του στον λόγο του Θεού, την ανεκδιήγητη  σεμνότητα, καλοσύνη και πραότητά του, ανέδειξε με τον ενάρετο βίο του, την ηθική υπεροχή της Χριστανοσύνης μας, παρήγε ένα ασύλληπτων διαστάσεων ανθρωπιστικό και πνευματικό έργο – που τον κατέστησε γνωστό στα πέρατα της οικουμένης -  και κατετάγη δικαίως, στους κορυφαίους της Ορθοδοξίας. Ανάμεσα στα θαύματα του ιερού Νεκταρίου, αναφέρονται η ίαση ενός δαιμονισμένος ανθρώπου, που υφίστατο μαρτυρικά την τυραννία του σατανά, η αποθεραπεία ενός παραπληγικού που ήταν στο παρακείμενο κρεβάτι στο Νοσοκομείο Αρεταίειο με τον Άγιο Νεκτάριο, εγγίζοντας και μόνον την φανέλα του και ενώ ο Άγιος είχε κοιμηθεί, αλλά και πολλά άλλα, που καταδεικνύουν το βαθύτατο θρησκευτικό του συναίσθημα, αλλά και την θεία χάρη που έφερε. Ακόμα γεγονός που κάμπτει και τους πιο δύσπιστους για την αγιότητα του επισκόπου Αιγίνης, είναι το ότι κατά την μεταφορά του σκηνώματός του, αυτό υπέκειτο στην έλλειψη της βαρύτητας, ήταν αβαρές ! ενώ από το μέτωπο του Αγίου, ανέβλυζε διαρκώς μύρο! Θεία σημεία ακλόνητα, επι των ημερών μας.

Στον ταπεινό Κολωνό, λοιπόν και στην Παναγία την Κολοκυνθού, επι της Λένορμαν, που έχει την ηθική τιμή να φέρει αποτμήματα των ιερών λειψάνων του Αγίου Νεκταρίου, συνέρρευσε πλήθος κόσμου για να τιμήσει την ιερή μνήμη του επισκόπου Πενταπόλεως και να δεηθεί στην χάρη του, για να αντλήσει δύναμη και κουράγιο, αντίπερα στα πολυποίκιλα προβλήματα της παθογενούς εποχής μας. Και δέσποζε στην μεγάλη διασταύρωση της Αθήνας, Λένορμαν και Λεωφόρου Αθηνών, η λαμπροστόλιστη εκκλησία της Παναγίας, με τους πορφυρένιους σταυραετούς του Βυζαντίου – που κομίζουν την ηθική και πνευματική μεγαλουργία της αξεπέραστης αυτοκρατορίας – αλλά και την γαλανόλευκη, που νοερά υπόμνίζει την αξεδιάλυτη συμπόρευση της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Με την αδιάλειπτη φροντίδα και αγάπη του ευσεβούς Αρχιμανδρίτη πατρός Φιλοθέου Θεοδωρόπουλου, αλλά και των ευγενών εθελοντών και των κυριών του φιλοπτώχου ταμείου, που έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό, για το πανηγυρικό διήμερο, στην κατανυκτική Παναγία την Κολοκυνθού. Της δοξολογιακής και ευχαριστιακής λειτουργίας χοροστάτησε, ο Αρχιμανδρίτης κ-ος Φιλόθεος – που είναι και προϊστάμενος του ναού – συγχοροστατούντος Πατέρα από το Ιερό Μοναστήρι του Σινά, αλλά και άλλων ιερέων από παρακείμενους ναούς, που προσήλθαν για να τιμήσουν την σεπτή μνήμη του Αγίου Νεκταρίου.

Με το πέρας της λειτουργίας επακολούθησε εκλιτάνευση της ιεράς εικόνος και των τιμίων λειψάνων του Αγίου Νεκταρίου, στους παράπλευρους δρόμους της εκκλησίας, και υπο την συνοδεία των φιλαρμονικών του Δήμου Αθηναίων, αλλά και της Αστυνομίας, που σκόρπισαν με τις γλυκύτατες νότες τους, τα πιο χαρμόσυνα μηνύματα στο χριστεπώνυμο πλήθος της λιτανείας. Διάστικτοι οι κάτοικοι του Κολωνού έραιναν με ροδοπέταλα και μύρα την σεπτή εικόνα του Αγίου και προσεύχονταν κατανυκτικά, να τους προστρέξει με την χάρη του, στους δύσβατους δρόμους της ηθικά σκληρής εποχής μας. Στιγμές συγκίνησης για όλους μας, που τεκμηριώνουν τους ακατάλυτους δεσμούς του ελληνικού λαού, με το ευγενές ήθος της Ορθοδοξίας. Με την επάνοδο της πομπής στην εκκλησία και αφού προηγήθηκε δέηση, στον ξενώνα, που κατασκεύασε με τις μαρτυρικές της

οικονομίες και τις άοκνες προσπάθειες του πατρός Φιλοθέου, η ενορία της Παναγίας, τον λόγο έλαβε ο Αρχιμανδρίτης κ.κ. Φιλόθεος και αφού διεβίβασε τις πατρικές ευχές του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, κάλεσε τους πιστούς, να αντλήσουν διδάγματα από την ηθικά ενάρετη ζωή του Αγίου Νεκταρίου και κάτω από τις στοργικές φτερούγες τη εκκλησίας, να πορευτούν στην ζωή τους προοδευμένα, με αγάπη, αλληλεγγύη για τους αδυνάτους, καλοσύνη και ευπροσηγορία για τον πλησίον και προπαντός ακλόνητη πίστη, στον μεγαλοδύναμο και ελεήμονα Θεό. Ευχήθηκε δε σε όλους, τόσον ο εορτάζων Άγιος Νεκτάριος, όσο και η άχραντος Παναγία, που είναι οι Έφοροι της εκκλησίας, να τους χαριτώνουν και να τους δίνουν στην άξια ζωή τους, υγεία και ηθική ευημερία. Συνακόλουθα ο πατέρας Φιλόθεος ευχαρίστησε το ενοριακό συμβούλιο, τους εθελοντές και τις κυρίες του φιλοπτώχου ταμείου για τις άοκνες προσπάθειες τους, στην άρτια επιμέλεια των πανηγυρικών εκδηλώσεων, αλλά και τις φιλαρμονικές του Δήμου Αθηναίων και της Αστυνομίας, για την ευγενική και αισθητικά πολύχρωμη παρουσία τους.

Και του χρόνου με υγεία αγαπημένες μου Αθηναίες και Αθηναίοι. Ο Άγιος Νεκτάριος, να σας χαρίζει υγεία και να λαμπρύνει τις οικογένειές σας. Χρόνια Πολλά και πανευφρόσυνα ! παραθέτουμε το Απολυτίκιο του Αγίου Νεκταρίου :

Σηλυβρίας τὸν γόνον καὶ Αἰγίνης τὸν ἔφορον, τὸν ἐσχάτοις χρόνοις φανέντα ἀρετῆς φίλον γνήσιον, Νεκτάριον τιμήσωμεν πιστοί, ὡς ἔνθεον θεράποντα Χριστοῦ, ἀναβλύζει γὰρ ἰάσεις παντοδαπὰς τοῖς εὐλαβῶς κραυγάζουσι. Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ θαυματώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Έκλαψε γοερά όλη η Ελλάδα εχθές, για τον θάνατο του ωραίου ελληνόπουλου Κωνσταντίνου Κατσιφά, που θυσίασε τα χλωρά του νιάτα για την πατρίδα μας. Του απαράμιλλου Έλληνα που αψηφώντας την ηθική και πολιτική τρομοκρατία της Αλβανικής αστυνομίας, προέταξε σθένος σηκώνοντας την πελώρια σημαία στου Βουλιαράτες και πάσχιζε με την πολυεπίπεδη παρουσία του, να τονώσει το ελληνικό στοιχείο, στο τιμημένο με αίμα αυτό κομμάτι της ελληνικής γής και αναγεννήσει την ελληνική παρουσία. Σύνδρομες προς αυτή την κατεύθυνση ήταν και οι προηγούμενες προσπάθειές του να οργανωθούν οι έλληνες του Βορειοηπειρωτικού αυτού κομματιού και να διεκδικούν όλα τα δικαιώματά τους, που απορρέουν από τις Διεθνείς Συνθήκες, τα οποία προσβάλλει βαναύσως κάθε τρείς και λίγο το αλβανικό καθεστώς. Και όλα αυτά ω΄ της τραγικής ειρωνείας, όταν η Ελλάδα παράσχει αφειδώς στην Αλβανία, οικονομική και τεχνική υποστήριξη σε πολλά πεδία, χωρίς να απολησμονήσουμε την πελώρια βοήθειά μας, τις προηγούμενες δεκαετίες, όταν η Αλβανία, μετά την κατάρρευση του στυγνού καθεστώτος του Χότζα, προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της.

Ο Κωνσταντίνος Κατσιφάς λοιπόν σαν γνήσιο ελληνόπουλο, αψήφησε τον ηθικό ζόφο και τον τρόμο των Αλβανών και προέταξε τα στήθη του – θυσιάζοντας τη νιότη και τη ζωή του – για να στείλει νοερά το μήνυμα, «δεν σας φοβάμαι» και ότι τους «Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, θα τους σέβεστε» κατά το πώς η δημοκρατία και οι διεθνείς συνθήκες δικαίου επιτάσσουν. Και η θυσία του, συνιστά μια εθνική - πατριωτική παρακαταθήκη, με δημοκρατικό ήθος, απεξαρτημένη από εθνικιστικές υστερίες και δόλια πατριδοκάπηλα αισθήματα, για να στηρίξουμε και να ανασυγκροτήσουμε οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά, το Βορειοηπειρωτικό στοιχείο, που είναι ένα αδαμάντινο κομμάτι του εθνικού κορμού. Στους Βουλιαράτες 3.000 Έλληνες, φώναξαν νοερά, «ΑΘΑΝΑΤΟΣ», για το έξοχο αυτό ελληνόπουλο, που σήκωσε στους ώμους του, την τιμή και την αξιοπρέπεια της υπνώττουσας  σήμερα – από τα αλλεπάλληλα μνημονιακά χαστούκια – Ελλάδος. Η εξώδικος ακολουθία του, έγινε σε πάνδημο κλίμα στο ναό του Αγίου Αθανασίου και έπειτα η ταφή του, σε ένα κλίμα ωδίνης, όπου τον πρόσμενε η πελώρια ελληνική σημαία του.  

Καλό σου ταξίδι λεβέντη μας, που μας υπόμνησες μέσα στην μικροαστική μας μακαριότητα, με το πελώριο ανάστημά σου, το χρέος μας – που όλοι μικρόψυχα αρνηθήκαμε – κατά τά λόγια του άλλου μεγάλου Έλληνα ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ, «για να μην σβήσει ποτέ αυτός ο τρόπος του σκέπτεσθαι και του αισθάνεσθαι που λέγεται ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ» ! Στην τραγική σου μητέρα Κωνσταντίνε με ηθικό σεβασμό λέμε, πως πρέπει να είναι περήφανη όσο καμία άλλη ελληνίδα, γιατί από το σπλάγχνα της έφερε στη ζωή, τον πιο υψηλό Έλληνα των ημερών μας. Όλοι οι Έλληνες, από όλα τα μήκη και τα πλάτη της οικουμένης, όπου δονείται ελληνική καρδιά, της φιλούμε ευλαβικά το χέρι και της λέμε «ΑΘΑΝΑΤΟΣ» ! Ο Κωνστταντίνος Κατσιφάς, θα ζεί για πάντα στην καρδιά μας και ήδη έχει περάσει στο πάνθεον της ελληνικής ιστορίας. Ξαναφέρνοντας στον νού μας, τα λόγια του μεγάλου λυράρη της Ορθοδοξίας μας, Γεωργίου Βερίτη :

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Βαρυφορτωμένο με βαρύτιμες ιστορικές και εθνικές μνήμες, αλλά και κομίζοντας στην μακραίωνη πορεία του, την πνευματική και πολιτισμική μεγαλουργία της σύγχρονης Ελλάδας, προβάλλει στην μικρή αλλά πανέμορφη Πλατεία του Αγίου Γεωργίου του Καρύκη, το κτίριο του Φιλολογικού Συλλόγου «Ο Παρανασσός». Ένα νεοκλασικό σπανίας ομορφιάς και αισθητικής κτίριο, από το βήμα του οποίου μίλησαν όλοι οι εκλεκτοί των ελληνικών γραμμάτων. Από τον Παπαδιαμάντη τον Καρκαβίτσα και τον Κωστή Παλαμά, μέχρι τον Άγγελο Τερζάκη και τον Ι.Μ. Παναγιωτόπουλο. Ενάμισης αιώνας ηθικής και πνευματικής μεγαλουργίας, με ατίμητη προσφορά στην ελληνική γραμματολογία, αλλά και στην διαμόρφωση της σύγχρονης πνευματικής ταυτότητας του ελληνικού λαού. Σε αυτό το περικαλλές κτίριο της Πλατείας Αγίου Γεωργίου του Καρύκη, που σε πείσμα των χαλεπών καιρών μας, δεν απαλλοτριώθηκε και δεν εκχωρήθηκε έναντι πινακίου φακής, για να μας θυμίζει εγκαυστικά την άλλη Ελλάδα, δίπλα μας, του πολιτισμού της δημιουργίας και της ηθικής ανάτασης, πέρα από τα ευθηνά και καταθλιπτικά μηνύματα του καιρού μας. Πως όμως και κάτω από ποιες συνθήκες δημιουργήθηκε το κτίριο του «Παρνασσού», για να κληροδοτήσει στο πνευματικό διάβα του, τόσα σπουδαία ηθικά αγαθά στην ελληνική κοινωνία; Δεν θα μπορούσε έτσι να μην συμμετέχει σε αυτό το σπουδαίο έργο ηθικής ευποιίας η ομογενειακή Ελλάδα, που έχει αφήσει ανεξάλειπτη την σφραγίδα της, στην ανασυγκρότηση του απελεύθερου από τους Τούρκους ελληνικού κράτους.

Στα 1889 λοιπόν ένας οικονομικά ευμαρής ομογενής από την Οδησσό της Ρωσίας, ο Αντώνιος Πάγκαλος, κληροδοτεί στο ήδη συσταθέν ίδρυμα του «Παρνασσού» το γενναίο για την εποχή ποσό των 10.000 ρουβλίων, αντίστοιχο τότε με το ποσό των 32.805 δρχ. Τα χρήματα αυτής της δωρεάς δεν ήταν από μόνα τους επαρκή για να αποκτήσει ο σύλλογος την έδρα του, αλλά συνέβαλαν ζωτικά στην επίτευξη του «ιερού» σκοπού της στέγης. Έτσι ο σύλλογος θα εκποιήσει και ένα παλιό κτίριο που είχε στην κατοχή του, από το οποίο θα αποσπάσει  ακόμα 45.000 δραχμές. Και στην  ίδια γραμμή, θα διαθέσει και τις λαχειοφόρες ομολογίες που του είχε δωρήσει, μιας υψηλής κοινωνικής ευαισθησίας κυρία της εποχής η Πηνελόπη Χαλδουβάκη, από τις οποίες θα εισπράξει άλλες 13.068 δραχμές. Με αυτά τα λεφτά πλέον το όνειρο της δημιουργίας στέγης για τον «Παρνασσό», ήταν πραγματοποιήσι-μο. Αγοράζεται έτσι το οικόπεδο του κτιρίου, έκτασης 1.103 τεκτονικών πήχεων (ένας τεκτονικός πήχης είναι ίσος με 75 τετραγωνικά εκατοστά) προς 52 δραχμές τον κάθε πήχη, που κόστισε 57.840 δραχμές. Την εκπόνηση των σχεδίων του κτιρίου, είχε αναλάβει ο δια-κεκριμένος Μηχανικός του στρατού Συνταγματάρχης Ιφικράτης Κοκκίδης, ενώ την εκτέλεση του έργου είχε αναλάβει με πλειοδοτική δημοπρασία, ο εργολάβος Λουκάς Γεωργαντής, προσφέροντας μάλιστα για να «χτυπήσει» το έργο και έκπτωση στον προϋπολογισμό της εκτέλεσης 22%. Ενώ το σύνολο κόστος για την ανέγερση του κτιρίου είχε εκτιμηθεί σε 89.000 δραχμές.

Δυο χρόνια αργότερα το κτίριο ήταν έτοιμο, με τις υψηλότερες τεχνικές προδιαγραφές και με λειτουργικότητα, ανέσεις και υποδομές, που θα ζήλευαν και οι πιο περίοπτες αίθουσες πολιτισμού της Ευρώπης. Τα εγκαίνια έλαβαν χώρα στις 30 Οκτωβρίου του 1891 και το κόστος της ανέγερσης του κτιρίου ανέβηκε κατά 30% επάνω, στις 120.000 δρχ, γιατί η διακόσμηση και η επάνδρωσή του αισθητικά και τεχνικά, είχε γίνει με την τελευταία λέξη της μόδας. Ο Μηχανικός Ιφικράτης Κοκκίδης είχε διαμορφώσει και επιπλώσει έτσι τους χώρους του κτιρίου, γραφεία, αίθουσα τελετών, κ.λ.π. που απέσπασε τα θερμά συγχαρητή-ρια και τον θαυμασμό, της διοίκησης, αλλά και της καλλιτεχνικής κοινότητας του «Παρνασ-σού», που ήδη διαμορφώνονταν και έκανε αισθητή την παρουσία της, με υψηλού κύρους πολιτισμικές παρεμβάσεις στην πόλη. Αλλά και η αθηναϊκή κοινωνία ολάκερη, είχε μείνει ενεή, για το πολιτισμικό στολίδι, που πλέον θα την κοσμούσε και θα φιλοξενούσε στις αγκάλες του, την διανόηση και την καλλιτεχνική πρωτοπορία της Ελλάδος.

Αλλά πως είχε συσταθεί ο φιλολογικός όμιλος του «Παρνασσού», που επέπρωτο, να κανοναρχεί έκτοτε την πολιτισμική ζωή της Ελλάδος;  Και όμως την μεγαλουργό ηθικά ιδέα της δημιουργίας του, είχαν ρίξει τέσσερα νεαρά παιδιά μαθητές του δημοτικού και του γυμνασίου, που κόμιζαν όμως μέσα τους μια σπάνια φλόγα ηθικής δημιουργίας. Γύρω στα 1860 καταφθάνει από την Κέρκυρα στην Ελλάδα, ένας μοναδικός Έλληνας όπως θα δούμε παρακάτω. Ο εμπνευσμένος Παύλος Ιωαν. Λάμπρου. Ήταν ένας έξοχος πατριώτης που είχε την τραγική μοίρα να δεί μπροστά στα μάτια του και μαζί με άλλους δημογέροντες, να κρεμούν  οι Τούρκοι τον πατέρα του Ιωάννη Λάμπρου, στην προμαχούσα του ελληνισμού Ήπειρο. Προσφυγόπουλο, θα φύγει από την Ήπειρο και παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζει και τον αγώνα του για τη επιβίωση, θα κατορθώσει να μορφωθεί στέρεα και να αποδυθεί σε ένα υψηλής εθνικής πολιτισμικής προσφοράς έργο. Συλλέγει έτσι μεθοδικά  και τυπώνει το 1850, πλήθος από δημοτικά τραγούδια, διασώζοντας αφενός την λαϊκή μας παράδοση και συνδράμοντας αφετέρου, την διάδοσή της. Ο Λάμπρου έρχεται έτσι το 1860 με τα πέντε παιδιά του στην Αθήνα από την Κέρκυρα και εγκαθίσταται στην οδό Παρθενα-γωγείου, την μετέπειτα γνωστή μας οδό Πεσμαζόγλου, στο κέντρο της Αθήνας. Ε΄ σ΄ αυτό το αρχοντικό τους μια μέρα του 1865, τα τέσσερα από τα πέντε παιδιά του Λάμπρου, ήτοι οι : Μιχαήλ 16 ετών, Σπυρίδων 14 ετών, Κωνσταντίνος 12 ετών και Διονύσης 11 ετών, ρίχνουν την ιδέα σε μια παιδική συζήτησή τους, για την σύσταση ενός Συλλόγου, που ηθική μέριμνά του θα είχε «την πρόοδο και την γενική ωφέλεια» ! Παιδιά μεν, αλλά με μια φλόγα μέσα τους πολιτισμού και πνοή δημιουργίας δε, ασύγγνωστη για τα μέτρα της εποχής και πολύ περισσότερο, για την ηλικία τους! Η ιδέα ρίχνεται και ξεκινάει αμέσως και η υλοποίησή της, με την συνέχιση της έκδοσης ενός χειρόγραφου περιοδικού που εξέδιδαν τα παιδιά, που έφερε το όνομα «Παρνασσός», την ίδρυση μουσείου, αλλά και την πρωτοπόρο τότε προκήρυξη φιλολογικού διαγωνισμού ! Έτσι ξεκίνησε την σύστασή του, ο αγαπημένος μας φιλολογικός σύλλογος και θεματοφύλακας της πνευματικής και καλλιτεχνικής μας δημιουργίας, με την μακρά και πολυεπίπεδη προσφορά του στην ελληνική κοινωνία. Να σημειώσουμε ακόμα, ότι παράλληλα με τα γράμματα, ο «Παρνασσός» είχε και μια σημαντική πατριωτική-εθνική προσφορά. Σε αυτή την κατεύθυνση το 1866 και με την έκσπαση της κρητικής επανάστασης, προσέφερε για τους σκοπούς της, το αξιοσημείωτο για τον εποχή ποσό των 75 δρχ. Ποσό που είχε συγκεντρωθεί, με την κυκλοφορία λαχείου, το οποίο έφερε τις έξοχες αισθητικά εικόνες του μουσείου του συλλόγου. Αυτή ήταν εν σπέρματι η ιστορία του ιστορικού νεοκλασικού κτιρίου του «Παρνασσού», που σμίλευσε με την ιδεοφόρο παρουσία του, την πολιτισμική δημιουργία της σύγχρονης Ελλάδος.

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Υποδύθηκε με άφατη ηθική ένταση την κακιά, μοχθηρή, εκδικητική, την νευρωτική, την στερημένη από τις ηθικές χαρές τις ζωής, που μέσα από το μίσος και την κοινωνική μοχθηρία, ξεδιψούσε την ανήλιαγη ζωή της και τα αποξηραμένα νιάτα της και κέρδισε αδιαφιλονίκητα με το  ακένωτο υποκριτικό της τάλαντο, την καρδιά μας, αυτή η έξοχη «μέγαιρα» του ασπρόμαυρου κινηματογρά-φου μας ! Άλλοτε ως άσπλαχνη αδελφή του Αλέκου Αλεξανδράκη στο «Κλωτσοσκούφι», ενίοτε ως ανελέητη δεσμοφύλακας της μεγάλης μας ενζενί Ζωής Λάσκαρη στην «Στεφανία», ενίοτε ως δολοπλόκα πεθερά! Σε τούτο άλλωστε κατέτεινε για αυτούς τους ειδεχθείς και σκοτεινούς ρόλους, το βλοσυρό βλέμμα της, τα σουφρωμένα χείλη της, η κοφτή φωνή της και το στεγνό «ξερακιανό» πρόσωπό της. Ήταν η μοναδική «κακιά» της μεγάλης οθόνης και του θεάτρου μας ενίοτε, Τασσώ Καββαδία. Αυτή η σπουδαία ηθοποιός, που όσο μίσος και μοχθηρία έβγαζε με ανεκλάλητη υποκριτική δεινότητα στις ταινίες, τόσο γλυκύτατος και πεπαιδευμένος άνθρωπος υπήρξε στη ζωή. Με μια σπάνια πολυεδρική παιδεία, που εκκινούσε από την υποκριτική τέχνη και την σκηνογραφία και εξετείνετο, μέχρι την ζωγραφική και την λογοτεχνία. Εξάλλου μέγιστο είναι το έργο της έξοχης Τασσούς και στο φάσμα της μετάφρασης, όπου με αριστοτεχνικό τρόπο – ούσα πολύγλωσση και με πλατιά συγγραφική αρματωσιά – έχει μεταφράσει ένα μεγάλο όγκο αριστουργημάτων του παγκόσμι-ου δραματολογίου, περιλαμβάνοντας από Ερρίκο Ίψεν και Σαίξπηρ, μέχρι Αγουστο Στρίνμπεργκ, μέχρι Άντον Τσέχοφ. 

Η «φαρμακόγλωσση» του κινηματογράφου μας είδε το φως της ζωής, στις 10 Ιανουαρίου 1921 στην αστική Πάτρα – με ζωτική παρουσία πάντα στην κοινωνική και πολιτισμική πρωτοπορία – μέσα σε ένα περιβάλλον ηθικής ευμάρειας και οικονομικής αυτοδυναμίας, αλλά και με τις αυστηρές αρχές και τα παιδευτικά πρότυπα της εποχής. Καίτοι διψούσε για πανεπιστημιακές σπουδές, ο πατέρας της ήθελε να την παντρέψει και της επιβάλλει τελικά για γαμπρό, τον βιομήχανο Αντώνη Σαλαπάτα. Θα αποδεχθεί αυτό τον γάμο, από τον οποίο εξάλλου και θα αποκτήσει και τρία παιδιά – τον Γιώργο, τον Βασίλη και την Ευγενία – ωστόσο σύντομα θα χωρίσει για να έλθει στην Αθήνα και να πραγματώσει τα όνειρά της. Εξάλλου η ίδια σχολιάζοντας τον πρώτο της γάμο, που πέρα από την πολιτισμική ετερογένεια που είχε με τον άνδρα της, την βοήθησε να κάνει αρκετά γόνιμα πράγματα, θα πεί εξομολογητικά : «Εκείνα τα χρόνια με τον πρώτο σύζυγό μου ήταν πολύ δημιουργικά για μένα. Σπούδασα πιάνο, έμαθα τη γραφή των τυφλών και έγραφα βιβλία γι’ αυτούς, ήμουν νοσοκόμα και ανήκα στο τμήμα ψυχαγωγίας του 

Ερυθρού Σταυρού -γιατί τότε ήταν ο πόλεμος του ’40- κι ένα σωρό άλλα πράγματα, παράλληλα με τις υποχρεώσεις μου ως μητέρα. Εξέπεμπα όμως σε άλλο μήκος κύματος από εκείνον και διαλύσαμε τον γάμο μας». Ερχόμενη στην Αθήνα όμως, θα κάνει και έναν δεύτερο γάμο, με τον  συγγραφέα Βασίλη Καζαντζή και ξεκινάει την καλλιτεχνική της «μετάλλαξη». Σπουδάζει πιάνο στην Αθήνα, υποκριτική στην Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης, δίπλα στον μεγάλο δάσκαλο – θεατράνθρωπό μας Κάρολο Κούν – σκηνογραφία και ενδυματολογία με τον μαίτρ του είδους τον έξοχο Γιάννη Τσαρούχη, αλλά και ζωγραφική και διακόσμηση στο Παρίσι. Μάλιστα στο Θέατρο Τέχνης θα καθίσει επτά ολόκληρα χρόνια – τρία στην Σχολή και τέσσερα στο Θέατρο – εντρυφώντας στα άδυτα της υποκριτικής δίπλα στον Κούν – και υποδυόμενη πλήθος ρόλων, σε πάρα πολλές παραστάσεις. Με αντίτιμο όπως είχε πεί χαρακτηριστικά, «ένα φλιτζάνι καφέ και ένα πακέτο τσιγάρα» ! Παράλληλα εξοπλίζεται με την επίζηλη γλωσσομάθειά της, που θα τις ανοίξει μεγάλους ορίζοντες, στις διεθνείς πολιτιστικές τάσεις. Πολυεδρική αισθητική παιδεία, που στην κυριολεξία κινητροδοτεί και «κατευθύνει» τα κατοπινά καλλιτεχνικά της βήματα, στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, την μετάφραση και στερνά την συγγραφή. 

Από το 1954 έτσι έως το 1967 εργάζεται τόσο ως δημιουργός, όσο και ως εκτελεστής, με την σπάνια χαρακτηριστική φωνή της, να δεσπόζει και να έχει δημιουργήσει ένα ακροατήριο, φανατικών ακροα-τών. Το διάστημα 1955 έως 1969, εργάστηκε ως δημοσιογράφος του ελεύθερου και καλλιτεχνικού ρεπορτάζ, αφήνοντας και εκεί με την υψηλή αισθητική της αρματωσιά, ανεξάλειπτα τα εμπνευσμένα βήματά της. Ενώ στο ίδιο πλαίσιο θα κάνει αμέτρητες μεταφράσεις θεατρικών και λογοτεχνικών έργων.

Πρόβα τζενεράλε κινηματογραφικά, όπως εξομολογείτο και η ίδια στον μισάνθρωπο ρόλο της κακιάς, είχε κάνει με το «Κυριακάτικο ξύπνημα» του Μιχάλη Κακογιάννη, όπου και υποδύετο την νευρωτική σύζυγο του Παππά. Ήταν τόσο υποδειγματική στην ερμηνεία της, που έκτοτε κληρονόμη-σε τον ρόλο. Ένας ρόλος που την κατέστησε γνωστή στο κοινό και τις άνοιξε διάπλατα τις πόρτες του κινηματογράφου. Τον γνώριζε καλά, τον έπαιζε άρτια και τον πληρώνονταν αντίστοιχα. «Έπαιξα και άλλους ρόλους όπως της ωραίας κυρίας και τι έγινε;» θα πεί. «Σιγά κανείς δεν θυμάται, οι ρόλοι της κακιάς ήταν αυτοί που με καθιέρωσαν» ! Και μάλιστα θα συναντήσει και από τον πρώτο της ήδη ρόλο, την σθεναρή αντίδραση του δασκάλου της Καρόλου Κούν. Η εξατομίκευσή της ως «κακιάς», με την εμπορική επιτυχία, που διαφαίνονταν ότι θα την συνόδευε, δεν άρεσε καθόλου στον Κούν, που εκτιμούσε ότι το ποιοτικό ύφος της Σχολής, ήταν ανακόλουθο με τα στοιχεία του εμπορικού σινεμά. Θα πεί η ίδια χρόνια αργότερα «Καυγαδίζαμε συνέχεια και θυμάμαι πόσο μαρτύρησα μαζί του όταν έμαθε ότι θα παίξω στη δεύτερη ταινία μου, τη «Στέλλα». Διερωτούμενη μάλιστα τι εξωθούσε τους σκηνοθέτες, να της αναθέτουν τον ρόλο της στρίγγλας, θα πεί πως ο  Κακογιάννης της είχε εξομολογηθεί «Έχεις κάτι στο βλέμμα σου που καρφώνει τον άλλον» ! Και με χιούμορ μάλιστα συνεχίζει «Δεν θα ξεχάσω στα γυρίσματα της «Στέλλας», που η Μελίνα αναρωτιόταν πώς θα μου δώσει εκείνο το χαστούκι. «Μη σε νοιάζει», της απάντησε ο Κακογιάννης, «την ώρα που θα παίζετε, η Τασσώ θα σε κοιτάζει με τέτοιο βλέμμα, που θα σε κάνει να της δώσεις τέσσερα χαστούκια» !!!

Την πρώτη της στο παλκοσένικο, η Τασσώ καββαδία θα πραγματοποιήσει το 1954, με την παράστα-ση του Θεάτρου Τέχνης – με το οποίο θα συνεργαστεί μέχρι το 1958 - «Μικρή μας πόλη», για να ακολουθήσει ένας καταιγισμός θεατρικών συμμετοχών, σε παραστάσεις μεγάλων δραματουργών, συνεργαζόμενη με όλους τους κραταιούς ηθοποιούς της τότε θεατρικής μας σκηνής, αλλά και τα μεγάλα θεατρικά σχήματα της εποχής. Και θα υποδυθεί πλήθος ρόλων με επιτυχία, με εξαίρεση την αρχαία τραγωδία, που και δεν της προτάθηκε ποτέ, αλλά και που η ίδια επιμελώς απέφυγε, από σεβασμό στο υψηλό της κύρος.

Δεν θα μπορούσε να μην διασταυρώσει τα βήματά της, με τον πατριάρχη της κινηματογραφικής μας βιομηχανίας Φιλοποίμην Φίνο, πλάϊ στον οποίο γιγαντώθηκε κινηματογραφικά και εξακτινώθηκε το καλλιτεχνικό της κύρος. Την παρθενική της εμφάνιση στα ένδοξα studio της Φίνος Φίλμ, θα πραγματοποιήσει το 1960 με την λατρεμένη μας ταινία «Το Κλωτσοσκούφι», στην οποία υποδύετο την κακιά και αυταρχική αδελφή του Αλέκου Αλεξανδράκη, που αντιτάσσεται στον παράφορο ερωτά του, για την παρακατιανή στην ταινία, Αλίκη Βουγιουκλάκη. Θα συνεχίσει την φρενήρη πορεία της, παίζοντας στην ταινία «Μιαν τρελή, τρελή σαραντάρα» υποδυόμενη την συντηρητική αδελφή της Ρένας Βλαχοπούλου, για να απογειωθεί ερμηνευτικά, στην ταινία «Αμαρτία της ομορφιάς», όπου ως αυταρχική μάνα, δίνει αληθινά ρεσιτάλ ερμηνείας. Η υποκριτική δεινότητα της Τασσούς Καββαδία, και η επιβλητική της αυστηρή αστική φυσιογνωμία, θαρρείς πως ήταν αρμονικά συνταιριασμένες, για να υποδυθεί την εκδικητική και υπεροπτική πεθερά ή κουνιάδα, απέναντι στον ευτυχή γάμο του λαϊκού φτωχοκόριτσου, που με την ομορφιά του έκσπαζε το φάσμα της φτώχειας και έκανε τον αστικό γάμο των ονείρων του. Ένα κοινωνικό φαινόμενο που ήταν σε έξαρση τα δίσεκτα μεταπολεμικά μας χρόνια. Και ο ελληνικός κινηματογράφος, σε αυτόν τον δύσκολο και «επαχθή» ρόλο, είχε ανεύρει στο πρόσωπο της μεγάλης Τασσούς Καββαδία, την ιδανική του καρατερίστα ! Το άστρο της Τασσούς έλαμψε για πάνω από δυο δεκαετίες και συμμετείχε σε 70 και πλέον ταινίες, ενσαρκώνοντας είτε την «κακιά», είτε την «συντηρητική μεγαλοαστή».

Για τους κοινωνικά μοχθηρούς της ρόλους, η Τασσώ Καββαδία, είχε ασύνειδα αποσπάσει την μήνη του λαϊκού κόσμου ! Θα πεί η ίδια χαρακτηριστικά «Ένιωθες πως θα με σκίσουν αν με δουν μπροστά τους» και οι οργίλες συμπεριφορές του κόσμου, τρόμαζαν το σύζυγό της ! Αληθινά ειρωνεία για την μεγάλη μας ηθοποιό, δοθέντος ότι στην κοινωνική της ζωή, ήταν ένας καλοκάγαθος, ευγενής και γλυκύτατος άνθρωπος ! Ως επαγγελματίας δε, διακρίνονταν για το υψηλό πνεύμα συνεργασίας της, μακριά από ίντριγκες και μικρότητες. Αρκούσε όμως το πέσιμο της κλακέτας, για να μεταλλαχθεί αίφνης, η γλυκιά μητέρα, σύζυγος και συνεργάτης Τασσώ Καββαδία, σε μια μέγαιρα, ηθικά αδίστακτη, που ποδοπατούσε κινηματογραφικά, της συμπρωταγωνίστριές της.

Στην δύση της ζωής της προσβεβλημένη από πολλά προβλήματα υγείας – αλλά πάντα μαχητική και με υψηλό φρόνημα ! – παρέμεινε κλινήρης στην οικία της στο Φάληρο. Στις 18 Δεκεμβρίου 2010, η απαράμιλλη «κακιά» του κινηματογράφου μας έφευγε από την ζωή, κληροδοτώντας μας ωστόσο, το γλυκύτατο και καλοσυνάτο χαμόγελό της ως άνθρωπος, αλλά και την αξεπέραστη ηθικά «μοχθηρία» της ως ηθοποιός !!!

1954 «Κυριακάτικο ξύπνημα», 1955 «Στέλλα», «Καταδικασμένη κι απ' το παιδί της», 1958 «Διακοπές στην Αίγινα», 1960 «Ερόικα», «Το μεγάλο κόλπο», «Το κλωτσοσκούφι», 1962 «Φαίδρα», 1963 «Ο τρίτος δρόμος», 1964 «Ένας μεγάλος έρωτας», 1965 «Δύσκολοι δρόμοι», «Ιστορία μιας ζωής», «Άγγελοι χωρίς φτερά», «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα», 1966 «Στεφανία», «Η αχάριστη», «Χαμένη ευτυχία», «Μαζί σου για πάντα», «Κοινωνία ώρα μηδέν», 1967 «Δάκρυα οργής», 1968 «Όλγα αγάπη μου», «Πολύ αργά για δάκρυα», «Η επιστροφή της Μήδειας», «Ας με κρίνουν οι γυναίκες», «Καπετάν φάντης μπαστούνι», 1969 «Ξύπνα, Βασίλη», «Η δίκη ενός αθώου», «Η κραυγή μιας αθώας», «Κυνηγημένη προσφυγοπούλα», «Φίλησέ με πριν φύγεις για πάντα», 1970 «Μια τρελή, τρελή σαραντάρα», 1971 «Φρενίτις», 1972 «Αναζήτησις», «Η αμαρτία της ομορφιάς», «Πιο τρελοί κι από τους τρελούς», 1975 «Ο γιος μου ο Στέφανος», 1992 «Δονούσα», 1996 «Προς την ελευθερία», 1997 «Χαμένες νύχτες», 1998 «Παταγωνία», 1999 «Θηλυκή εταιρεία», 2000 «Φοβού τους Έλληνες», 2001 «Αλέξανδρος και Αϊσέ», 2009 «Η διαθήκη του ιερέα Μελιέ».

1954 «Η μικρή μας πόλη», «Ο ματωμένος γάμος», 1956 «Τριαντάφυλλο στο στήθος», 1959 «Μαντώ Μαυρογένους», 1960 «Μια τρελή τρελή σαραντάρα»

1971 «Ο σπαγγοραμένος», 1972 «Η ταβέρνα», «Το σπίτι των ξένων», «Μπαλσόι Ιβάν και Μπιγκ Τζων», 1973 «Το ταξίδι», «Από την άλλη όχθη», 1976 «Κρουαζιερόπλοιο», 1977 «Μια φορά και έναν καιρό», 1978 «Υποψίες», «Ο υπηρέτης», «Αξιοπρέπεια», 1981 «Οι κληρονόμοι», «Ρομαντικές ιστορίες», 1982 «Ορκιστείτε παρακαλώ», 1986 «Το μυστικό», 1987 «Θύελλα», 1988 «Τα αδέρφια», 1990 «Το φάντασμα», 1992 «Ανατομία ενός εγκλήματος», «Διπλή ταυτότητα», «Παιχνίδι θανάτου», «Ο μολυβένιος στρατιώτης», 1993 «Γίγας μοτέλ», «Ο χήρος, η χήρα και τα χειρότερα», 1994 «Ταύρος με Τοξότη: Το δαχτυλίδι», 1998 «Νυχτερινό δελτίο», 1999 «Ερόικα», «Ανίσχυρα ψεύδη», «Μπαμ, μπαμπάς και μπέμπα», 2000 «Εκτός πορείας», «Θα σε δω στο πλοίο», «Παππούδες εν δράσει», 2001 «Για μια γυναίκα και ένα αυτοκίνητο», «Κόκκινος Κύκλος: Είκοσι μέτρα μακριά», 2004 «Προς την ελευθερία», «10η εντολή: Ένα λεπτό αργότερα»

Γράφει ο  Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Ιστορία της Βορείου Ηπείρου (Μέρος 17-ο)

Η ακάθεκτη προέλαση των αυτονομιακών δυνάμεων, με ακλόνητη πίστη στα εθνικά δίκαια της Β. Ηπείρου, απελευθέρωσε όλες τις Βορειοηπειρωτικές πόλεις μια προς μια και επέφερε ένα σόκ στην αλβανική κυβέρνηση. Η τελευταία πρό των οδυνηρών για αυτή εξελίξεων, προσέφυγε για βοήθεια στις μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες και πρότειναν στους αυτονομιακούς ανακωχή. Ανακωχή που έγινε δεκτή από τους Βορειοηπειρώτες και υπεγράφη μεταξύ των αντιπροσώπων της αυτονομιακής βορειοηπειρωτικής κυβέρνησης Γεωργίου Ζωγράφου και Αλέξιου Καραπάνου, της αλβανικής διπλωματικής αντιπροσωπείας Μεχδή Φράσερη, αλλά και της Διεθνής Επιτροπής Ελέγχου. Υπεγράφη έτσι στην Κέρκυρα στις 17 Μαΐου 1914, το φερώνυμο Πρωτόκολλο Κερκύρας. Χαρακτηριστικό είναι μάλιστα ότι οι Αλβανοί αποδέχτηκαν το πρωτόκολλο μην προβάλλοντας ουδεμία ένσταση. Ακολούθως αποδέχτηκαν το πρωτόκολλο όλοι οι βορειοηπειρώτες, με εξαίρεση τους Χειμαρριώτες, που έμειναν αμετακίνητοι στην αξίωσή τους, για ένωση με την μητέρα Ελλάδα.  Όμως το πρωτόκολλο της Κερκύρας, πέραν της ανακωχής, θεωρείται ανεξαρτήτως του αν δεν τηρείται σήμερα, ένα σπουδαίο διπλωματικό κείμενο, για τον βορειοηπειρωτικό ελληνισμό, που παρήγε σημαντικά πολιτικά και διπλωματικά παρεπόμενα.

Ωστόσο και με την σύναψη της ανακωχής  - πρωτοκόλλου της Κερκύρας, δεν κόπασαν οι πολεμικές συγκρούσεις έως και τον Οκτώβριο του 1914. Σε αυτό τον δεύτερο γύρο του αυτονομιακού αγώνα, οι αυτονομιακές ομάδες κρούσης, επιχειρούσαν την πλήρη απελευθέρωση όλης της Β. Ηπείρου, προσεγγίζοντας βορειότερα μέχρι το Μπεράτι. Η ανακατανομή όμως των γεωπολιτικών ισορροπιών, με την έκσπαση του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, εν παραλλήλω με την αποσταθεροποίηση της Αλβανίας, εξώθησε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις στο να επιτρέψουν την επέμβαση του ελληνικού στρατού, για την αποκατάσταση της ομαλότητας στην περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο στις 14 Οκτωβρίου 1914, ο ελληνικός στρατός έμπαινε ελευθερωτής για δεύτερη φορά στα άγια χώματα της Βορείου Ηπείρου. Πόσο συγκινητική είναι όμως η απόκριση της αυτονομιακής κυβερνήσεως στην απελευθε-ρωτική έλευση του ελληνικού στρατού; Στις 24 Οκτωβρίου 1914 εκδίδει την τελευταία εγκύκλιο της, που σε ένα κλίμα εθνικής πανδαισίας αναφέρει «Ο αγών ημών έληξε δια θριάμβου [….]. Συν τη απελευθερωτική ανακαταλήψει  της Β. Ηπείρου, ακραδάντως πιστεύομεν ότι λήγει ημετέρα αποστολή. Καταθέτονοντες την εξουσίαν δεόμεθα τω Υψίστω όστις ηυλόγησε τον αγώνα ημών, να τηρήση υπο την Αγίαν του Σκέπην την Ήπειρον μας την προσφιλή, εν τοις κόλποις της Ελλάδος, της Μητρός μας Ελλάδος».

Και πολύ συγκινητικότερο για ολάκερο τον ελληνισμό, θα είναι το γεγονός, ότι ένα μόλις χρόνο αργότερα στις διεξαχθείσες ελληνικές εθνικές εκλογές, θα αντιπροσωπεύσουν στο ελληνικό κοινοβούλιο 16 βουλευτές από το Αργυρόκαστρο και την Κορυτσά, την μαρτυρική Βόρειο Ήπειρο.  Όμως οι έξοχες αυτές ηθικά αναλαμπές ευόδωσης των εθνικών πόθων  και δικαίων του ελληνισμού, δεν θα διαρκέσουν για πολύ. Ο ολέθριος εθνικός διχασμός που θα εκσπάσει στην Ελλάδα μεταξύ Κωνσταντινικών και Βενιζελικών και η αποδόμηση – αποσταθεροποίηση της ελληνικής πολιτική σκηνής, θα παράσχει μοναδική ευκαιρία στους Ευρωπαίους προστάτες της Αλβανίας, να αφαιρέσουν και πάλι την Βόρειο Ήπειρο από την ελλαδική επικράτεια και να την προσκυρώσουν ξανά, όπως με την Διάσκεψη του Λονδίνου τον  Μάϊο του 1913 στην Αλβανία. Κλαίγουσα εθνικά και θρηνούσα για μια ακόμα φορά, η τραγική Βόρειος Ήπειρος … Συνεχίζεται …

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Η ελληνική κοινωνία εδώ και χρόνια λειτουργεί υπο την επήρεια παραισθησιογόνων. Έλαβαν χώρα κοσμογονικά γεγονότα στην Ελλάδα και όμως τα κατάπιαμε χωρίς να συμβεί τίποτα. Αυτό διεφάνη έντονα με τα capital controls το 2015. Οι ειδήμονες τότε στην Ελλάδα και το εξωτερικό μιλούσαν, για τον πανικό που θα επέφερε το γεγονός και όμως στην χώρα τα πράγματα εξελίχθηκαν τόσο ομαλά και ήρεμα… Σαφώς και το πλήγμα ήταν πολύ μεγάλο, αλλά ο κόσμος το κατάπιε αδιαμαρτύρητα!

Τα ηρεμιστικά που κατάπιαμε, επενέργησαν και με τις μισθολογικές περικοπές που ακολούθησαν, αλλά και με τις μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν, με το καινούριο μνημόνιο. Και αναρωτούνταν οι ξένοι, πως εφαρμόζονταν τόσο σκληρά και ανάλγητα μέτρα, χωρίς να ανοίξει ρουθούνι ! Μέχρι και οι κλασικοί φασαριόζοι της Αθήνας, έδειχναν να είναι ακινητοποιημένοι. Η Αθήνα δεν έπαιρνε φωτιά κάθε μήνα και οι «δράσεις» τους είχαν προβλέψιμο χαρακτήρα.

Αναφύεται το ερώτημα σε πολλούς ξένους και έλληνες παρατηρητές, αν θα συνεχίσουν να μας κατευνάζουν τα ηρεμιστικά που κατάπιαμε και με την αποχώρηση της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ; Και πράγματι αρκετοί από τους νοσταλγούς του «ένδοξου» παρελθόντος τους ήτοι «μπαχαλάκηδες» και άλλοι, αρχίζουν να προθερμαίνονται για τις νέες μεγάλες μέρες, σε κυβέρνηση «Νέας Δημοκρατίας» ! Εκτιμούν ότι επερχόμενη κυβέρνηση όπως δε-ίχνουν τα πράγματα, θα τους δώσει πρόσφορο έδαφος, για μαζικές εξορμήσεις, καταστρο-φές των καταστημάτων και άλλες αντίστοιχες δράσεις, για να κάνουν την Αθήνα χάλια !

Για τον ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπολίτευση, τα πράγματα θα είναι αδιάφορα, δοθέντος ότι απέστη μακράν από την αντισυστημική ρητορική του και προκλητικά εκφύλισε το λεγόμενο «ηθικό πλεονέκτημα» της αριστεράς, αφού πρωθυπουργός, υπουργοί, βουλευτές και στελέχη, βόλεψαν τις οικογένειές τους στο δημόσιο και επιτέθηκαν στο κρατικό χρήμα, αδηφάγα ! Θα είναι γελοίο αύριο, ο ΣΥΡΙΖΑ, να κάνει κινητοποιήσεις εναντίων των Αμερικανών, να καταγγέλλει την COSCO ή και τα αεροδρόμια της fraport, αφού τους ενίσχυσε και συμπορεύτηκε μαζί τους, με τον πιο εξόφθαλμο τρόπο ! Από την άλλη και η κοινωνία που αφελώς πίστεψε στο αντισυστημικό του όραμα – ψέμα, κινείται τώρα για να εκφράσει την διαμαρτυρία της, σε άλλες ακραίες λύσεις. Πολύ πιο δεξιά η πολύ πιο αριστερά. Αλλά και η διεθνής πολιτική κατάσταση, συνάδει με ακραίες αντιδράσεις και όχι με ψύχραιμες και νηφάλιες προσεγγίσεις των προβλημάτων. Σήμερα η επικρατούσα πολιτική προβληματική σε Αμερική – με τον ρηξικέλευθο Τράμπ – και Ευρώπη, είναι οξύτατη ακραία και παραπέμπει στον ΣΥΡΙΖΑ, στα πρωτόλεια πολιτικά του βήματα, πρίν υποστεί την μετάλλαξή του, από το γλυκύ όπιο της προσοδοφόρας εξουσίας !!!

Δοθέντος λοιπόν, ότι τα ηρεμιστικά που κατάπιαμε την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, παύουν να επενεργούν στον οργανισμό μας, αναμένουμε τις αντιδράσεις της κοινωνίας, στην νέα δια-κυβερνητική περίοδο, που σύντομα έρχεται. Πρέπει να καταβληθούν μεγάλες προσπάθειες από την νέα κυβέρνηση, για να μην ξαναζήσουμε τις σκηνές κοινωνικού χάους του παρελ-θόντος, με τις φωτιές, τις απώλειες ζωών και τις καταστροφές περιουσιών, αλλά και του εμπορικού ιστού της Αθήνας,  που οδήγησα την χώρα στα βράχια ! Τα παθήματα ας μας γίνουν μαθήματα, αν θέλουμε αληθινά να εξέλθουμε από το τούνελ και να μπούμε στην κανονικότητα !

Με ιδιαίτερα χαρά, διαπιστώσαμε ότι επαναπροεβλήθη εχθές 31-10-18, από την ωραία, πολυβραβευμένη, ιστορική – πολιτισμική εκπομπή «Μηχανή του Χρόνου», η ομιλία μας – παρέμβαση, μαζί με άλλους εξαιρετικούς αθηναιογράφους,  για την ιστορική ταυτότητα της Αθήνας και δη για το μεγαλοπρεπές και αισθαντικό «ΚΟΛΩΝΑΚΙ», αλλά για την οδυνηρή επιδημία της χολέρας, που είχε εσκπάσει στην πόλη πρίν 163 χρόνια ! 

Η ομιλίας μας ήταν και επ΄ αφορμή του ομώνυμου βιβλίου μας, για την ιστορική, πολιτισμική και αυτοδιοικητική ταυτότητα της Αθήνας, που επιγράφεται «ΑΘΗΝΑ, ζαειρόπετρα…». Ευχαριστώ από καρδιάς, τον έγκριτο δημοσιογράφο της εκπομπής, κ-ο Χρήστο Βασιλόπουλο, για την μεγάλη ηθική τιμή που μας είχε απευθύνει, να μιλήσουμε, στην πολυδύναμη ιστορικά εκπομπή του, αλλά και τους καλούς φίλους, που μας πήραν ευγενικά τηλέφωνο εχθές, να μας ενημερώσουν, ότι η εκπομπή επαναπροεβλήθη ,για τέταρτη φορά ! Κοινός τόπος όλων, η λατρεία μας για την Αθήνα, την αιώνια πόλη του πολιτισμού, που ο εθνικός μας λυράρης Κωστής Παλαμάς, την τραγούδησε στο έξοχο ποίημα του : «Αθήνα διαμαντόπετρα/ στης γής το δαχτυλίδι» !

Γράφει ο  Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Αποτέλεσε το σύμβολο του αστικού εκσυγχρονισμού της Αθήνας μας, τον πυρήνα της εκπόρευσης της ευρωπαϊκής μόδας, αλλά και περίοπτο σημείο συνάντησης των γυναικών της πόλης, στην μακραίωνη ιστορική της παρουσία. Η μεγαλοπρεπής οδός Ερμού, που είναι συνυφασμένη με βαρύτιμες ιστορικές μνήμες, την ομορφιά και την καλωσιά της Αθήνας, δοθέντος ότι σαν πεζόδρομος συνδέει Σύνταγμα, Μοναστηράκι και Πλάκα, αλλά και την έξοχη αστική της αύρα, αφού υπήρξε στην αθηναϊκή διαχρονία, ο πυλώνας της αριστοκρα-τίας της πόλης. Εκεί μεγάλα εμπορικά καταστήματα, περίοπτοι οίκοι και δη γυναικείας μόδας, τα μεγαλοπρεπέστερα καταστήματα καλλυντικών, πάλι με τις γυναίκες να τα κατά-κλύζουν δυναμικά και να δίνουν τον τόνο, εξαιρετικής ποιότητας καφέ, επιβλητικά ξενοδο-χεία, αλλά και βυζαντινά αριστουργήματα – Παναγία Καπνικαρέα και Παναγία Παντάνασσα – να συνθέτουν έναν σπάνιο κοινωνικό καμβά, χωροταξικής ομορφιάς, πολιτισμικής αλκής, αλλά και κοινωνικής αριστοκρατίας. Για τις Αθηναίες ειδικά η οδός Ερμού, υπήρξε το κοινω-νικό τους προπύργιο και μετερίζι. Για περίπου δυο αιώνες τώρα, έσπευδαν και σπεύδουν στην βασίλισσα του Συντάγματος οδό Ερμού, για τα ψώνια τους, τα καλλυντικά τους, το κουτσομπολιό τους, αλλά και για τα τρυφερά τους συναπαντήματα. Η Ερμού, είναι εν λίγοις λόγοις το κέντρο του γυναικείου κατά βάση αθηνόκοσμου. Και επειδή οι γυναίκες είναι το κέντρο του κόσμου !!! – όπως έλεγε ο αισθαντικός μας τροβαδούρος Δημήτρης Γούναρης, «για τις γυναίκες ζούμε όλοι βρέ παιδιά…»  η Ερμού είναι η καρδιά της Ελλάδας…

Πρίν λίγα χρόνια και μάλιστα μεσούσης της οικονομικής κρίσης, ένα υψηλού κύρους διεθνές περιοδικό real estate, αποτιμούσε την οδό Ερμού, στις κορυφαίες εμπορικές οδούς του κόσμου. Εκτίμηση σύνδρομη και διαπλαστική, του υψηλού εμπορικού και κοινωνικού κύρους του δρόμου. Κατά το περιοδικό λοιπόν, η Ερμού εξετιμήθη ως ο 9-ος εμπορικότερος δρόμος του κόσμου, που δείχνει και τις υψηλές αντοχές της οδού, στις δύσκολες οικονομι-κές μέρες που διήγε και διάγει η Ελλάδα. Πρώτη είχε καταταγεί η 5-ης λεωφόρος της Νέας Υόρκης, δεύτερος ένας δρόμος του Χόνγκ Κόνγκ, τρίτη η περίφημη λεωφόρος των Ηλυσίων στο Παρίσι, τέταρτο το Λονδίνο, ακολούθως το Τόκιο, το Δουβλίνο και η Ζυρίχη, όγδοο το Σύδνευ και ένατη στον κόσμο, η δική μας Ερμού. Βεβαίως κάνοντας μιας ευσύνοπτη ιστορι-κή αναδρομή στο παρελθόν, η οδός Ερμού, όπως και η κοινωνική όψη της Αθήνας, ήσαν πολύ διαφορετικές από τις σημερινές. Μικρός ο πληθυσμός της πρωτεύουσας, ελάχιστα αυτοκίνητα, με τις άμαξες να κυριαρχούν ως μέσο, μόνον τρείς οι μεγάλες συνοικίες της πόλης, ήτοι, Πλάκα, Νεάπολη, Ψυρρή και ακόμα χειρότερα, βασική έλλειψη του ηλεκτρικού σε πολλά σπίτια. Ωστόσο και μέσα σε αυτό το φτωχικό τοπίο, η Ερμού κυριαρχούσε ως ο κεντρικός πυλώνας της πόλης, που έδινε το στίγμα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. 

Ενδεικτικό είναι και ένα κείμενο του κορυφαίου της εποχής, δημοσιογράφου και σατιρικού ποιητή Κωνσταντίνου Σκόκου στα τέλη του 19-ου αιώνα, στις 22-2-1887, στο περιοδικό «Εβδομάς», όπου και περιγράφει με παραστατική ενάργεια, την κοινωνική συμπεριφορά της γυναίκας και δη την καταλυτική παρουσία της στην οδό Ερμού. Γράφει ο Σκόκος «…Πλήν τούτου δικαιούται να εξέρχηται του οίκου καθ΄ ώρας επιστρέφει ο σύζυγος, να διανυκτερεύει εις τους χορούς, όταν ούτος μένει καθηλωμένος επι της κλίνης εκ ποδά-γρας ή πονοκεφάλου, να παραπέμπει τα τέκνα εις την παραμάναν και τους δανειστάς εις εκείνον, να κανονίζει κατά την καλαισθησίαν τας σχέσεις του συζύγου της και όταν ούτος τρέχει επι τα ίχνη του επιούσιου άρτου, αυτή να τρέχει επι τα ίχνη των εξ Ευρώπης νεωτερισμών, διημερεύουσα εις τα εμπορικά της οδού Ερμού».  Ένα κοινωνικό τεκμήριο δηλαδή, ότι και έναν αιώνα πρίν το 1887, η οδός Ερμού αποτελούσε την καρδιά της εμπορι-κής Αθήνας, αλλά και το κεντρικό σημείο συνάντησης των γυναικών, ήτοι «να τρέχει επι τα ίχνη των εξ Ευρώπης νεωτερισμών, διημερεύουσα εις τα εμπορικά της οδού Ερμού».  Αφε-νός μέν οι μεγαλέμποροι στο φάσμα της γυναικείας μόδας, προσδοκούσαν πάντα, για να αυξήσουν την εμπορική τους κίνηση, να έχουν ένα μαγαζί στην πολυθρύλητη Ερμού, αφετ-έρου οι Αθηναίες είχαν αναγάγει την Ερμού, ως το κεντρικότερο σημείο συνάντησής τους στην Αθήνα, για τα ρούχα, τα καλλυντικά τους, αλλά και για αυτά ακόμα τα φλέρτ τους ! Οι παλιοί εξιστορούν, ότι τις παρελθούσες δεκαετίες, η κάθοδος στην Ερμού από τον γυναικό-κοσμο της Αθήνας, συνιστούσε μυσταγωγία, που διοργανώνονταν στα σπίτια τους «συνω-μοτικά» από βραδύς … Φίλες, εξαδέλφες, μάνα και κόρη, γειτόνισσες, θεία και ανεψιά, κου-νιάδα και συνυφάδα, αλλά αργότερα και συγκάτοικες στην ίδια πολυκατοικία, οργάνωναν από την προηγούμενη ημέρα εν είδει ιεροτελεστίας, την κάθοδό τους στην Ερμού! 

Παράλληλα ωστόσο όπως ακροθιγώς θίξαμε, πέρα από τα ψώνια, τα καλλυντικά και τον καφέ τους, οι Αθηναίες, κατέφευγαν για να κάνουν μέσα από «τυχαίες» συναντήσεις και το φλερτ τους. Επίκουροι αυτών των γεγονότων, είναι και ορισμένες περιγραφές του προηγού-μενου αιώνα, που δείχνουν την Ερμού και σαν στέκι των ερωτευμένων της εποχής ! Διαβά-ζουμε έτσι σε παλιά κείμενα «η κόρη  μπορεί ίσως ν΄ αγοράσει ολίγον ρούζ, αλλά μπορεί πιθανότερο και να συναντήσει καθ΄οδόν τον κομψόν ανθυπολοχαγόν, όστις της εψιθύρι-σε τόσα γλυκά λόγια, όταν εχόρευαν το βάλς εις τον παρελθόντα χορόν …». Κατά παλαιό-τερες επίσης εξιστορήσεις, οι γυναίκες της Αθήνας μετά τις αγορές τους, δεν επέστρεφαν το μεσημέρι στο σπίτι τους. Γευμάτιζαν με κάτι πρόχειρο στο πόδι και έμεναν στην Ερμού και το απόγευμα, για να κάνουν την βόλτα τους και να δούν τους νεωτερισμούς, για τους οποί-ους είχαν ενημερωθεί από τις εφημερίδες.Παράλληλα κουβέντιαζαν ατέρμονα για τους έρωτές τους, για συνοικέσια, αλλά και για τα «άπλυτα» ιδίως επώνυμων κυριών της Αθή-νας, που σκανδάλιζαν την αθηναϊκή κοινωνία, με τα ερωτικά καμώματά τους. Ακόμα καθώς σουρούπωνε έκαναν μια βόλτα και στην οδό Σταδίου, που τα παλιά τα χρόνια, αποτελούσε τoν κεντρικό δρόμο περιπάτου των Αθηναίων. Και τέλος αφού αγόραζαν ορισμένα μικραντι-κείμενα χαμηλής αξίας 40-50 δρχ, έπαιρναν τον δρόμο της επιστροφής για το σπίτι τους.

Στις μέρες μας βέβαια σε ότι αφορά το σκέλος της εμπορικότητας της Ερμού, τα πράγματα έχουν σοβαρά διαφοροποιηθεί, αφού οι μεγάλοι οίκοι μόδας, που δέσποζαν το διάστημα 1930-1980, έχουν κατά βάση ή κλείσει ή μεταφερθεί στο Κολωνάκι, για να παραμένουν μόνον μερικά παλιά χαρακτηριστικά εμπορικά καταστήματα της ταυτότητας της Αθήνας, στην μεγαλοπρεπή οδό, θυμίζοντας το ένδοξο παρελθόν της. Ένα από αυτά είναι και του κραταιού στο πεδίο της ραπτικής- ειδών μοδίστρου «Καλυβιώτη», που συνέδεσε το όνομά του, με την υψηλής ποιότητας μοδιστρική και την γυναικεία αθηναϊκή μόδα. Ενώ πρίν λίγα χρόνια έκλεισε στην αρχή της Ερμού, το ιστορικό βιβλιοπωλείο «Πάλλη», που στην κυριολε-ξία είχε ταυτιστεί με τον δρόμο. Από την άλλη είναι και η νέα μόδα των εμπορικών κέντρων, που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια στα εμπορικότερα σημεία της Αττικής και απορροφούν σημαντικό κομμάτι του εμπορικού κόσμου. Επίσης άλλαξε και η καταναλωτική κουλτούρα πλέον των πελατών, βεβαίως και των γυναικών, που με τις νέες μεθόδους αγοράς και πλη-ρωμής, ήτοι e-commerce (ηλεκτρονικό εμπόριο) και πιστωτικές κάρτες, προμηθεύονται και πληρώνουν τα αγαπημένα τους προϊόντα μόδας, περιορίζοντας σημαντικά τις καθόδους τους, στην βασίλισσα της Αθήνας, οδό Ερμού. Τέλος ένα ακόμα καινοφανές στοιχείο στην εμπορική ζωή της Αθήνας, αποτελεί πλήγμα για το κύρος της αγαπημένης μας Ερμού. Είναι το παρεμπόριο, από αλλοδαπούς κατά βάση, που υποβαθμίζει το εμπορικό πρεστίζ του δρόμου. Έτσι βλέπουμε  Αφρικανούς ή Ασιάτες, να στρώνουν τα σεντόνια τους στην οδό και να πουλούνε παράνομα, ιμιτασιόν τσάντες από το Πακιστάν, εσάρπες από την Ινδία, ή ζώνες από την Κίνα, σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές και προσβάλλοντας την αισθητική και το κύρος του δρόμου. Αυτή είναι σε γενικές γραμμές, εν περιλήψει στην αθηναϊκή διαχρο-νία, η ιστορία του εμπορικότερου δρόμου της Ελλάδας και του 9-ου παγκοσμίως, άρρηκτα συνδεδεμένου εν άλλοις, με το πανέμορφο γυναικείο φύλλο !!!

Γράφει ο  Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Και μόνο για το ρεκόρ συμμετοχών του σε αμέτρητες ταινίες του χρυσού ασπρόμαυρου κινηματογράφου μας, αλλά και την συμμετοχή του στην μνημειώδη ταινία του εξωτερικού «Το εξπρές του μεσονυκτίου» ο Ζαννίνο κατά κόσμον Γιάννης Παπαδόπουλος, κατέχει περίοπτη θέση στην σύγχρονη καλλιτεχνική μας σκηνή. Ο Ζαννίνο που το πραγματικό του όνομα ήταν Γιάννης Παπαδόπουλος, αποτέλεσε παιδί του ξεριζωμένου μικρασιατικού ελληνισμού. Βίωσε στην τρυφερή του ηλικία τον απόηχο του δράματος της Μικρασίας και η τραγική αυτή εμπειρία σφυρηλάτησε την ηθική του προσωπικότητα, μετατρέποντάς την σε ζήλο για δημιουργία.  

Είδε το φως της ζωής στις 21 Αυγούστου του 1923 στον Γαλατά της Κωνσταντινούπολης. Με το που ξέσπασε η μικρασιατική τραγωδία, οι γονείς του ήλθαν απο την Πόλη και εγκαταστάθηκαν στην Δραπετσώνα του Πειραιά. Ωστόσο πέρα απο την οδυνηρή εμπειρία του ξεριζωμού, ο Ζαννίνο θα δρέψει και μια άλλη ατυχία της ζωής. Το 1937 πεθαίνει ο πατέρας του και εξωθείται έτσι στην βιοπάλη, για να βιοπορίσει και να επιμεληθεί την χήρα μητέρα του. Όμως πέρα απο τις τραγικές εμπειρίες της ζωής του, ενυπάρχει μέσα του και ένα δυνατό λυρικό κύτταρο, που σύντομα θα τον ρίξει στους αγαπημένους του δρόμους της τέχνης. 

Διαθέτει μια εξαιρετική καλλιτεχνική φλέβα, αλλά και έναν σπάνιο κωμικό σωματότυπο, που θα τον καταστήσουν περιζήτητο στο φάσμα της κωμωδίας. Είναι γιγαντόσωμος με αδρά χαρακτηριστικά, που προξενούν «φόβο» και έτσι κινείται με υποδειγματική άνεση στους ρόλους του κακού, του τιμωρού, του σκληρού και άκαμπτου της παρέας. Όμως πολύ σύντομα στις ταινίες απικαλύπεταται, ότι αυτός ο γιγαντόσωμος και άκαπτος γίγαντας, δεν είναι παρά ένας γλυκύς και άκακος άνθρωπος. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο, ότι σε πλήθος ταινιών, ο Ζαννίνο παρέταξε τα με αδρά χαρακτηριστικά κωμικά του στοιχεία, πλάι στην ανθρώπινη καλωσύνη, την ανθρώπινη ευγένεια και την εντιμότητα του απαράμιλλου Θανάση Βέγγου.

Με τον θάνατο του πατέρα του λοιπόν, ο Ζαννίνο  θα αναζητήσει το μεροκάματο και θα του δοθεί η ευκαιρία να εργαστεί ως χορευτής στα προβεβλημένα μπαλέτα Ραμασώφ της εποχής, που πραγματοποιούσαν παραστάσεις σε διάφορα «καφέ-σαντάν». Σε κάποια απο τις παραστάσεις λοιπόν στην περίφημη μάντρα του Αττίκ, την δεκαετία του ΄40, ο Ζαννίνο θα έλθει αντιμέτωπος με τον μύθο-Αττίκ, που τον ρωτά ποιό είναι το όνομά του. Ο Ζαννίνο του απαντά Γιάννης, ωστόσο η διευθύντρια του μπαλέτου Σοφία Ραμασώφ, τον προσφωνεί διαρκώς Νίνο. Οπότε ο μεγάλος Αττίκ και με το απαράμιλλο χιούμορ του λέει «Τι Γιάννης και αηδίες. Γιάννης δηλαδή Ζάν, Ζάν και Νίνο, ίσον Ζαννίνο. Έτσι θα σε παρουσιάσω» !!! Και έτσι πλέον ο Γιάννης Παπαδόπουλος του Θεοφίλου, έχει μετονομαστεί στον λαμπρό μετέπειτα κωμικό μας Ζαννίνο.

Η παρουσία του Ζαννίνο, τόσο στο θέατρο, όσο και στον κινηματογράφο ήταν καταλυτική. Έπαιξε σε άπειρες ταινίες και παραστάσεις και είναι ο απόλυτος ρέκορντμαν συμμετοχών. Θα πεί κάποτε χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξή του «Ένα λεμόνι και ένα αυγό, να μου έδιναν ως ποσοστό, για κάθε προβολή των ταινιών μου, θα γινόμουν πλούσιος» !!! Διέθετε ως κωμικός ένα σπουδαίο τάλαντο που τον κατέταξε υψηλά στο δύσβατο πεδίο της κωμωδίας μας.  Θα καταξιωθεί μάλιστα ως καλλιτέχνης να παίξει και σε ταινίες του εξωτερικού, με χαρακτηριστικότερη την συμμετοχή του όπως προαναφέραμε, στην μνημειώδη ταινία «Το εξπρές του μεσονυκτίου». Ενώ πλατιά και σημαντική θα είναι και η παρουσία του στην τηλεόραση. Να σημειώσουμε ότι ο Ζαννίνο, ήταν πάντα δευτεραγωνιστής στις ταινίες του «χρυσού» ασπρόμαυρου κινηματογράφου μας, πάραυτα κατόρθωνε με την υποκριτική του δεινότητα και το εμπνευσμένο χιούμορ του, να μας συγκινήσει και να κερδίσει τις καρδιές μας. Ήταν προικοδοτημένος με εξαίρετα κωμικά στοιχεία, που τον καθιστούσαν στο πεδιο της κωμωδίας ξεχωριστό.

Ο Ζαννίνο ως άνθρωπος υπήρξε πολύ ευαίσθητος, ευγενής και γενναιόκαρδος. Ήταν ο άνθρωπος που άνοιξε τον καλλιτεχνικό δρόμο, στον μεγάλο μας κωμικό και μίμο Χάρρυ Κλύν, γνωστό κατά κόσμον Βασίλη Τριανταφυλλίδη. Ήταν παντρεμένος και απέκτησε μια κόρη, την γνωστή μας χορεύτρια και ηθοποιό Σόφη Ζαννίνου, που αποτέλεσε κάποτε εκπληκτικό χορευτικό δίδυμο με την Κατιάνα Μπαλανίκα και η οποία διατήρησε το καλλιτεχνικό όνομα του πατέρα της.

Στις 27 Μαΐου του 1995 ο αξιαγάπητος Ζαννίνο-Γιάννης Παπαδόπουλος, έφυγε απο την ζωή απολαμβάνοντας της καθολικής εκτίμησης και της αγάπης του θεατρόφιλου κοινού και του καλλιτεχνικού κόσμου. Με την πλατιά και ογκωδέστατη καλλιτεχνική του παρουσία-κατά βάση στο φάσμα της κωμωδίας, το ευγενές ήθος του, αλλά και το υψηλό καλλιτεχνικό του τάλαντο, ο Ζαννίνο αποτύπωσε αδρά την σφραγίδα του στην καλλιτεχνική μας ζωή. Ήταν ένας μεγάλος της ελληνικής κωμωδίας, αυτός ο καλοκάγαθος γίγαντας, του ξεριζωμένου μικρασιατικού ελληνισμού !!!

Υ.Γ. Ο πολιτισμός στις οδυνηρές οικονομικά μέρες μας, είναι τελείως περιθωριοποιημένος από την πολιτεία και υποχρηματοδοτημένος, με τις κεντρικές του δομές να αργοσβήνουν μία, μία. Πέρα από τον ελάχιστο παραπάνω οφειλόμενο φόρο τιμής, στους μεγάλους έλληνες κωμικούς μας, που διαμόρφωσαν το σύγχρονο πνευματικό ήθος του ελληνικού λαού και τον στήριξαν ηθικά στις δίσεκτες μεταπολεμικές μας δεκαετίες, που τις σκίαζαν οι οικονομικές στρεβλώσεις και οι κοινωνικές δυσπλασίες, οφείλουμε σήμερα ως πολιτεία με σοβαρότητα και ευθύνη, να καταστρώσουμε ένα κεντρικό Master Plan για τον πολιτισμό, που συνυφαίνοντας αρμονικά, τις αρχαιότητες, την πολιτισμική κληρονομιά και το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό μας, σε κάθε γωνιά της ελληνικής περιφέρειας, θα δώσει ώθηση στην εθνική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη.

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Αναπόσπαστα συνδεδεμένο με σπουδαίες ιστορικές και πολιτισμικές μνήμες, δεσπόζει το Μέγαρο Μαξίμου – σήμερα πρωθυπουργική κατοικία – στην Ηρώδου Αττικού, υπομνίζοντας την παλιά αισθητική ταυτότητα της Αθήνας, με τα ατίμητα νεοκλασικά της κτίρια, του Τσίλερ, του Κλεάνθη, του Μεταξά, του Καυτατζόγλου και άλλων μεγάλων μας αριχτεκτόνων, μεγάλα γεγονότα και δη εθνικά στην ιστορική μας εκπόρευση, αλλά και την τρικυμιώ-δη του πορεία, αφού πολλές φορές το μέγαρο φλερτάρισε με τον «θάνατο» – κατεδάφιση και γλύτωσε ως εκ θαύματος την τελευταία στιγμή. Αλλά ας πάρουμε την ιστορία του από την αρχή. Το μέγαρο ανήκε ιδιοκτησιακά στον τ. πρωθυπουργό και διοικητή της Εθνικής Τραπέζης Δημήτριο Μάξιμο, επακριβώς στην γυναίκα του και απο αυτήν το αγόρασε το ελληνικό δημόσιο το 1952, προκειμένου να το χρησιμοποιήσει ως ξενώνα, για υψηλούς προσκεκλημένους της χώρας, πρωθυπουργούς,  βασιλείς, αυτοκράτορες κ.α. Μάλιστα τον πρώτο καιρό που περιήλθε στο δημόσιο, δεν υπέστη σοβαρές αλλαγές στην αισθητική του. Στο απέραντο χόλ του, με τις χαρακτηριστικές ασπρόμαυρες πλάκες, υπήρχαν ορισμένα στασίδια, που παρέπεμπαν σε μοναστηριακό περιβάλλον. Υπήρχαν αρκετά κηροπήγια κρεμασμένα στους τοίχους και τα έπιπλα ήταν κατασκευασμένα από μαύρο ξύλο. Ο κάτω όροφος  περιελάμβανε δυο σαλόνια και ένα μεγάλο γραφείο, που επικοινωνούσαν με την τραπεζαρία, αλλά και ένα υπνοδωμάτιο με το βεστιάριο. Στον επάνω όροφο του οικοδομή-ματος, που είχε χτιστεί το 1923-24 σε σχέδια του διακεκριμένου Αρχιτέκτονα Αναστασίου Χέλμη – και όχι του Αναστασίου Μεταξά, όπως πολλές πηγές εσφαλμένα, αναφέρουν και σήμερα – υπήρχε ένα πελώριο δωμάτιο που οδηγούσε στην ηλιόφωτη βεράντα, καθώς και πολλοί διάδρομοι. Από απόψεως αισθητικής τεχνοτροπίας, δέσποζαν στο μέγαρο, ο απλός δωρικός ρυθμός, με την αναγεννησιακή ατμόσφαιρα, της πρώτης περιόδου.

Ωστόσο το πανέμορφο αυτό καλλιμάρμαρο κτίριο, το 1951 γλύτωσε την κατεδάφιση παρά τρίχα. Ήδη το Νοέμβριο του 1951, ένα δημοσίευμα στα «Νέα», που το υπέγραφε ο διακεκριμένος δημοσιογράφος και λόγιος Βασίλης Ηλιάδης, πάγωσε την καρδιά των Αθηναίων. Προμετωπίδα του κειμένου «Γκρεμίζεται το ωραιότερο σπίτι της Αθήνας για να γίνει πολυκατοικία» ! Το κείμενο ήταν πολύ συγκινητικό και προξενούσε έξαρση στους αναγνώστες, αφού αναφέρονταν στο μοναδικό τοπίο του χώρου, που είχε χτιστεί το σπίτι είκοσι χρόνια ενωρίτερα, επι των οδών Ηρώδου Αττικού και Διοχάρους, κάνοντας μνεία, σε όλα τα φυσικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία, που κοσμούσαν τον περιβάλλοντα με το μέγαρο χώρο. ‘Έγραφε ο Ηλιάδης «Η λεωφόρος Ηρώδου Αττικού με τις πυκνές πιπεριές της παρουσίαζε ένα ρομαντισμόν ανάμικτον με μια αριστοκρατική λεπτότητα και ευγένεια. Σειρά ολόκληρη από παλιά αρχοντόσπιτα, που εγειτόνευαν με τον απέναντι εθνικό κήπο. Το Αμαλίειο Ορφανοτροφείον ύψωνε και άπλωνε το ανάστημά και τον όγκο του σε ολόκληρο το τετράγωνο επι της οδού Λυκείου και της οδού Διοχάρους. …». Και για τον αύλειο χώρο του νεόδμητου στην εποχή του Μεγάρου Μαξίμου : «… Εφούντωσαν ωραίες τριανταφυλ-λιές, ετίναξαν τους ανθισμένους κορμούς τους ένα πλήθος νερατζιές και λεμονιές, απλώθη-κε η χλόη κεντημένη με λεπτότητα, με τα πιο λεπτά ποικιλόχρωμα τραγούδια, υψώθηκαν ολοπράσινες αυλαίες στα σιδηρόφρακτα κιγκλιδώματα του ανθισμένου περίβολου και οι τέσσερις εποχές του έτους εύρισκαν το καλλίτερο και πλέον φιλόξενο σημείο, για να εκδηλωθούν και να χαιρετίσουν τον κόσμο..,». Ο Ηλιάδης ανέφερε την μεγάλη είδηση της κατεδάφισης «Πρόκειται κατ΄αυτάς να κατεδαφισθή. Και στον χώρο αυτό να ανεγερθή πολυκατοικία».

Συνάμα στην αποτύπωση της ιστορίας του κτιρίου, αναφέρονταν ότι διασταυρώθηκε με όλη την αθηναϊκή αριστοκρατία και ότι διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην γερμανική κατοχή, αφού εγκατεστάθη σε αυτό,  το ναυτικό γερμανικό επιτελείο. Και συνεχίζει ο δημοσιογρά-φος: «Η βαρβαρότης του ξένου κατακτητού εσεβάσθη, την αρχιτεκτονική λεπτότητα και το αριστοκρατικό περιεχόμενό του. Εβεβηλώθη όμως με την εγκατάσταση του ναυτικού γερμανικού επιτελείου. Η σημαία με το μαύρο αγκυλωτό σταυρό, ανυψώθη εις το κοντό, όπου εκυμάτιζε συνήθως η γαλανόλευκος. Επι δυο ολόκληρα χρόνια η γερμανική μπότα βροντούσε επάνω στα λεπτά μάρμαρα και ορμούσαν απ΄ το γκαράζ του τα γερμανικά αυτοκίνητα. …». Την 11 Οκτωβρίου όμως με την αποχώρηση των γερμανών το μέγαρο Μαξίμου ήταν και πάλι «ελεύθερο», «ελληνικό». Ωστόσο η μοίρα τώρα του περικαλλούς κτιρίου, ήταν να φιλοξενήσει τον αμερικανό πρέσβη. Γεγονός για το οποίο ο Ηλιάδης σημειώνει «Η γαλανόλευκος ανυψώθη και πάλιν εις τον κοντόν του σπιτιού δια να την διαδεχθή η φιλική αστεροέσσα». Πάραυτα δυο χρόνια μετά την φιλοξενία των αμερικανών πρεσβευτών Γκραίηντυ και του διαδόχου του Πιουριφόυ – που θα εγκαθίστατο στο μόνιμο μέγαρο του αμερικανού πρεσβευτού – το μέγαρο παραμένει κλειστό, φλερτάροντας με την κατεδάφισή του, κατ΄ επιλογήν του ιδιοκτήτου του Δημητρίου Μαξίμου, για να χτιστεί όπως διαιφαίνετο η προσοδοφόρος πολυκατοικία ! Κανείς από τους τακτικούς διαβάτες υπομνίζει ο Ηλιάδης, δεν υποπτεύεται το ανοσιούργημα που πάει να συντελεσθεί με την ανέγερση πολυκατοικίας, αντί το κτίριο να χρησιμοποιηθεί, για την στέγαση της αναζητού-σας τότε στέγη Εθνικής Πινακοθήκης, ή ως Μουσείο», όπως θα έκανε λέει ο Ηλιάδης, οποιοδήποτε άλλο πολιτισμένο κράτος, ασχέτως της οικονομικής του κατάστασης. Και με συγκινησιακό τώρα ύφος ο δημοσιογράφος «Και σταματούν οι γνώριμοι αυτοί παλαιοί διαβάτες του για να χαρούν το θαύμα της φθινοπωρινής γαζίας του και να απολαύσουν το ωραίο όραμα μιας λαϊκής οικοδομής, μέσα εις το πλαίσιο μιας ολοπράσινης ανθισμένης διακοσμήσεως».

Στην μάχη όμως της αποτροπής της ειδεχθούς κατεδάφισης του Μεγάρου Μαξίμου, μπαίνει και η δυναμική τότε Ελένη Βλάχου – η απαράμιλλη «Μπερλίνα», που είχε κληρονομήσει την «Καθημερινή», από τον πατέρα της, κραταιό δημοσιογράφο «ΓΑΒ», Γεώργιο Αγγέλου Βλάχο – που φλόγιζε με τα πύρινα άρθρα της, την ελληνική κοινωνία και καταγγέλλει την αποκαρδιωτική αδιαφορία όλων των θεσμικών και μεγαλοπαραγόντων της αθηναϊκής κοινωνίας για το Μέγαρο. Κανένας δεν αγαπάει την Αθήνα έλεγε στο κεντρικό πρωτοσέλιδο άρθρο της, «Κανένας από τους μεγάλους, τους σπουδαίους, τους επισήμους, τους υψη-λούς, κανένας από όσους έχουν την δυνατότητα να την προστατεύσουν, κανένας από όσους ασχολούνται δήθεν με τον εξωραϊσμό της, την εξέλιξη, την πολιτισμένη εμφάνισή της». Επίσης εστίαζε στο ότι «μέσα στην Αθήνα, που φημιζόταν τότε παγκοσμίως για τα σύγχρονα αρχιτεκτονικά της τερατουργήματα, το λευκό αυτό καλλίγραμο σπίτι, ξεχωρίζει σαν ένα πολύτιμο έργο τέχνης. Ενώ υπεδείκνυε και την εναλλακτική χρήση του μεγάρου, για να στεγαστεί η Εθνική Πινακοθήκη (δεν υφίστατο τότε η σημερινή στέγη της) «για να μπορούν πολλά από τα κειμήλια Τέχνης των νεωτέρων χρόνων, να τα δούν οι Έλληνες, αλλά και οι ξένοι που επισκέπτονται την χώρα μας». Στο ίδιο μήκος αντίδρασης για την κατεδάφιση, άλλη εφημερίδα έγραφε σκωπτικά : «δικαίωμα του κ-ου Μαξίμου αναφαίρετον είναι να γκρεμίσει το ωραιότατο ιδιόκτητο σπίτι του στην οδό της Ηρώδου Αττικού και να το μετα-τρέψει εις προσοδοφόρον πολυκατοικίαν. Αλλά και δικαίωμα όλων των Αθηναίων είναι να δυσφορούν και να κακίζουν την απόφασιν του βαθύπλουτου τραπεζίτου, ν’ αποστερήση την ελληνικήν πρωτεύουσαν από ένα αισθητικότατον οικοδόμημα, που απέσπα τα θαυμαστικά επιφωνήματα των εντοπίων  και ξένων διαβατών και επισκεπτών του».

Άλλα επίσης δημοσιεύματα καταχερίζανε τον Δημήτριο Μάξιμο, για την στυγνή οικονομικί-στικη συμπεριφορά του. Ήτοι : «Ο κ. Μάξιμος εννοεί ν΄ αξιοποιήσει το προνομιούχον οικόπεδόν του. Δεν ακούει τίποτε. Φιλοδοξεί ν΄ απέλθη από τον κόσμον τούτον από το υψηλότατον ρετιρέ μιας μοντέρνας οικοδομής. Το κλασικής λιτότητος περιστύλιον του σημερινού σπιτιού του εστάθη πολύ στενόν για την δίοδόν του προς το υπερπέραν» !!! Όμως στο αλγεινό σκηνικό που έχει δημιουργηθεί για το μέγαρο Μαξίμου, μπαίνει για να το προστατεύσει δυναμικά και ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Κοτζιάς. Συναντάται με τον Μάξιμο και προσπαθεί να τον μεταπείσει. Συμφωνούν τελικά να ξανασυναντηθούν μετά από δέκα ημέρες, ώστε να μπορέσει ο Δήμος Αθηναίων, να εξεύρει τα χρήματα εξαγοράς του μεγάρου. Σε δήλωσή του στην «Ακρόπολη» της 15-ης Νοεμβρίου του 1951, ο Δήμαρχος δηλώνει, ότι έχουν αλλάξει θεαματικά τα δεδομένα ως προς τις αξιώσεις του Μαξίμου, αφού δεν θα μπορούσαν ποτέ ούτε το κράτος, ούτε και ο Δήμος, να συζητήσουν επάνω «εις τα Ιμαλάια των 110.000 χρυσών λιρών, που είχαν άλλοτε προσφερθή από την οικογένειαν Βενιζέλου». Ο Κοτζιάς μάλιστα προσπάθησε και χαριτολογώντας να εγγίσει τις ευαίσθητες χορδές του Μαξίμου και να τον υποκινήσει να δωρήσει το μέγαρο στο Δήμο λέγοντάς του «πρέπει να σας πω κάτι, αλλά βλέπω την πόρτα κλειστή και δεν ξέρω πως θα φύγω» !!! Προκειμένου μάλιστα και στην νέα κατά πολύ χαμηλότερη – αλλά πάντα πολύ υψηλή τιμή πώλησης – να ανταπεξέλθει ο δραστήριος Δήμαρχος Κοτζιάς, αποτάθηκε στον τότε υπουρ-γό Παιδείας  Ι. Μιχαήλ και του ζήτησε βοήθεια. Ακολούθως από τους Διοικητές Τραπεζών Εθνικής και Ελλάδος, από το Τεχνικό Επιμελητήριο, αλλά και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτε-χνείο, κηρύσσοντας πανστρατιά, για να αποτραπεί η κατεδάφιση του καλλιμάρμαρου μεγάρου Μαξίμου. Και μηχανεύτηκε εν τέλει το εξής τέχνασμα. Κατά την διάρκεια του Δημοτικού Συμβουλίου της 21-ης Νοεμβρίου 1951, παρακάλεσε να εγκριθούν τα παρακάτω : «Η εκ δημοτικών συμβούλων επιτροπή του Σχεδίου Πόλεως να συνέλθει εκτάκτως και σε ειδική συνεδρίαση ν΄ αποφασίσει την μετατροπή του Σχεδίου Πόλεως με χαρακτηρισμό ως κοινοχρήστου χώρου, ολοκλήρου της ιδιοκτησίας Μαξίμου. Επίσης το Συμβούλιο εγκρίνο-ντας αμέσως την πράξη της Επιτροπής του Σχεδίου Πόλεως αποφασίσει την απαλλοτρίωση της εν λόγω ιδιοκτησίας, η τιμή της οποίας θα καθορίζετο από τον Πρόεδρο Πρωτοδικών». Μ αυτή την μεθόδευση-απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, θα ικανοποιείτο και ο Μάξιμος, που θα ελάμβανε μια δίκαια αποζημίωση, αλλά και θα εδίδετο ο απαραίτητος χρόνος, για να εξευρεθεί το ποσό της εξαγοράς του μεγάρου. Και το Δημοτικό Συμβούλιο σύσσωμο, απεδέχθη και υλοποίησε την πρόταση του δαιμόνιου Δημάρχου – αλλά και αμφιλεγόμενου για τις φιλομοναρχικές του τάσεις – Κώστα Κοτζιά ! Μερικές μέρες αργότε-ρα κυκλοφόρησε μια φήμη, η οποία εκρίθη αβάσιμος, ότι το υπουργικό συμβούλιο προσανατολίζονταν, στο να χρησιμοποιείται το μέγαρο Μαξίμου, ως κατοικία του εκάστοτε πρωθυπουργού, ότι δηλαδή συμβαίνει στις μέρες μας. Τελικά ακόμα μερικές μέρες υστερότερα, γνωστοποιήθηκε ότι ο πρωθυπουργός Νικόλαος  Πλαστήρας, είχε δώσει οδηγία στον τότε υφυπουργό Παιδείας Ευάγγελο Αβέρωφ, να χαρακτηριστεί από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου το Μέγαρο Μαξίμου, ως «κειμήλιον νεοελληνικής τέχνης» και συνεπώς να παρεμποδιστεί νομοθετικά, η πώληση και κατεδάφισή του.

Αλλά και ο  ίδιος ιδιοκτήτης Δημήτριος Μάξιμος, ακούγοντας την κλαγγή των καιρών και την μήνη της κοινωνίας εναντίον του, είχε υποχωρήσει θεαματικά από τις αρχές αξιώσεις του, το ποσό δηλαδή των 110.000 χρυσών λιρών, που είχε προσφέρει η οικογένεια Βενιζέ-λου. Τώρα πλέον, κάτι που εξάλλου δήλωνε και στις εφημερίδες, με 35.000 χρυσές λίρες θα πωλούσε το ιστορικό μέγαρο Μαξίμου. Εν τέλει το 1952 το ελληνικό κράτος αγόρα-σε το μέγαρο, προκειμένου να το χρησιμοποιεί ως επίσημο ξενώνα. Από τους πρώτους υψηλούς προσκεκλημένους που υπεδέχθη το ιστορικό Μέγαρο ήσαν, ο αυτοκράτορας της Αιθιοπίας Χαϊλέ Σελασιέ, ο τούρκος Πρόεδρος Τζελάλ Μπαγιάρ, ο Ιταλός πρωθυπουργός Ντέ Γκάσπερι, ο βασιλιάς του Ιράκ Φεϊζάλ, ο Καγκελάριος της Δυτικής – προ ένωσης Γερμανίας – Κόνραντ Αντενάουερ κ.α. Το μέγαρο μετά την αρχική του λειτουργία από το δημόσιο ως ξενώνας, θα μείνει για αρκετό διάστημα κλειστό και θα ξανανοίξει τις φιλόξενες πόρτες του το 1954, για να υποδεχθεί τώρα τον ηγέτη της Γιουγκοσλαβίας στρατάρχη Τίτο και κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, που το είχαν καταστήσει φρούριο. Σχετικά με τα έξοδα λειτουργίας του, το μέγαρο δεν ήταν δαπανηρό. Την εποχή εκείνη για την λειτουργία του απαιτούσε περί τις 10.000 δρχ μηνιαίως. Μισθοδοτούσε έναν κηπουρό, έναν καμαριέρη, έναν θαλαμηπόλο και έναν διευθυντή. Βεβαίως όταν υποδέχονταν έναν επίσημο απαιτού-νταν μερικά επιπρόσθετα έξοδα, για μια στοιχειώδη διακόσμηση με λουλούδια, αλλά και ένα πρωινό, τα οποία τον καιρό εκείνο τα κατέβαλε το υπουργείο Εξωτερικών.

Περαίνοντας την εξιστόρηση του βίου, του θρυλικού Μεγάρου Μαξίμου, αναφέρουμε μερικά στοιχεία και για τον ιδιοκτήτη του Δημήτριο Μάξιμο, τ. πρωθυπουργό, που είχε προξενήσει το μίσος της κοινωνίας, με την πρόθεσή του, να γκρεμίσει το καλλιμάρμαρο αυτό νεοκλασικό κτίριο και να ανεγείρει πολυκατοικία. Κατήγετο από την Πάτρα. Το 1891 είχε προσληφθεί στην Εθνική Τράπεζα και διήνυσε σε αυτήν μια μακρά πορεία, φθάνοντας το 1914 στην θέση του υποδιοικητή και το 1921-23 στην θέση του διοικητή της τραπέζης. Στα 1933 εξελέγη Γερουσιαστής αριστίνδην και ανέλαβε τον θώκο του υπουργείου εξωτερικών. Μεταπολεμικά το 1947, ανέλαβε υπηρεσιακός πρωθυπουργός, με υπουργούς τους : Σοφοκλή Βενιζέλο, Παναγιώτη Κανελλόπουλο, Γεώργιο Παπανδρέου και Κωνσταντίνο Τσλδάρη. Αυτή ήταν εν σπέρματι η ιστορία του αρχιτεκτονικού αυτού στολιδιού της Αθήνας μας, που γλύτωσε πολλές φορές τον «θάνατο» από την ανθρώπινη απληστία, για να φιλοξενεί τις τελευταίες δεκαετίες τους πρωθυπουργούς της Ελλάδος και να μας υπομνίζει πάντα μύριες γλυκές και πικρές συνάμα αναμνήσεις !!!

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Ανεκλάλητη ηθική κατάνυξη στο ιστορικό Παγκράτι, με την μοναδική του αστική αύρα, για την εορτή του μεγαλομάρτυρος Αγίου Αρτεμίου, προστάτη της Ελληνικής Αστυνομίας, στον ομώνυμο ναό του Παγκρατίου. Με την κατακλυσμιαία παρουσία του κόσμου από το 2-ο Διαμέρισμα- Παγκρατίου, αλλά και πλήθους άλλων Αθηναίων που συνέρρευσαν μαζικά στο προάστιο από τα άλλα διαμερίσματα της πόλης, για να τιμήσουν την περίσεπτη φυσιογνωμία της ορθοδοξίας μας, εκπροσώπων της ελληνικής αστυνομίας και της ελληνικής δικαιοσύνης, αλλά και προσωπικοτήτων από το φάσμα των γραμμάτων και του πολιτισμού, εορτάστηκε  με την προσήκουσα μεγαλοπρέπεια, η μνήμη του ιερού Αρτεμίου, στον περικαλλή ναό της Φιλολάου στο Παγκράτι. Στο πανέμορφο προάστιο, που καταλάμπει πάντα στην Αθήνα μας, με την αριστοκρατικότητά του και κομίζει κοινωνικά, τα σπέρματα της πνευματικής και πολιτισμικής μεγαλουργίας, της παλιάς αριστοκρατικής Αθήνας.  Ηθικός αίνος στην μνήμη του έξοχου στρατιωτικού και πολιτικού άνδρα Αρτεμίου, που διακρίθηκε για την απαράμιλλη γενναιότητα και τις στρατιωτικές του αρετές στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία, τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο, με το αξίωμα του Αυγουσταλίου της Αλεξανδρείας – με τους σημερινούς πολιτικούς όρους, θα λέγαμε Αντιπροέδρου κυβερνήσεως – γνώρισε ασύγγνωστη ηθική αίγλη και τιμές και που πάραυτα, δεν δίστασε να αντιταχθεί σθεναρά – προσφέροντας και την τιμία κεφαλή του, στις φονικές λεπίδες του – στον αυτοκράτορα Ιουλιανό τον Παραβάτη, για να προασπίσει τους αδυνάτους χριστιανούς που βασανίζονταν αδίκως στην Αντιόχεια ! 

Το 357 μ.Χ ο Άγιος Αρτέμιος κατ΄ εντολή του αυτοκράτορα Κωνστάντιου – γιού του Μεγάλου Κωνσταντίνου- κατέφυγε στην Πάτρα, για να κάνει ανακομιδή των ιερών  λειψάνων του Αγίου Ανδρέα, μεταφέροντάς τα, στον νεόδμητο ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την παρουσία του στην Πάτρα, στην Μονή του Γηροκομείου, κατασκεύασε υδραγωγείο και συνέδραμε πολλαπλώς τους γέροντες και του αδυνάτους. Για τούτο εξάλλου και η περιοχή ονομάστηκε «Γηροκομείο». Για να διατηρήσει το αξίωμα του Αυγουσταλίου και με τον νέο αυτοκράτορα Ιουλιανό τον Παραβάτη. Πληφορηθείς ωστόσο ο Αρτέμιος, τα βάναυσα και άδικα βασανιστήρια του Παραβάτη το 363 μ.Χ. σε αδυνάμους  χριστιανούς στην Αντιόχεια, του άσκησε δριμεία κριτική για το απάνθρωπο, αλλά πρωτίστως άδικο της συμπεριφοράς του. Και ήλθε στα χείλη του ο ψαλμός του Δαυίδ «Κύριε, πνεύματι ηγεμονικώ στήριξόν με» (Ψαλμός Ν' (50), στ. 14). Ήτοι Κύριέ βοήθησέ με, ισχυρή θέληση και σταθερές σκέψεις, να με κατευθύνουν ανένδοτα, στην θαρραλέα προάσπιση του αγαθού. Ο Ιουλιανός που εξέλαβε ως βαθιά προσβολή την κριτική και δη από έναν τόσο υψηλά ιστάμενο της αυτοκρατορίας, έδωσε εντολή να μαστιγώσουν τον Άγιο Αρτέμιο. Και στην άκαμπτη με την μαστίγωση στάση του, διέταξε να του συντρίψουν τα κόκαλα και εν συνεχεία να του κόψουν την τιμία κεφαλή του. Όμως με την θυσιαστική του προσφορά στον χριστιανικό κόσμο, αλλά και στο νομικό και διοικητικό πολιτισμό της εποχής, ο θαρραλέος Αρτέμιος κέρδισε την επουράνιο βασιλεία και περίσεπτη θέση στον πάνθεον των αγιομαρτύρων της ορθοδοξίας μας. Το σεπτό λείψανο του Αγίου Αρτεμίου, παρέλαβε μια διακόνισσα, ονόματι Αρίστη, που το μετέφερε στην βασιλεύουσα, στην εκκλησία του Προφήτη Προδρόμου.

Σύσσωμος λοιπόν ο αθηναϊκός λαός, παρέστη το γλυκύ φθινοπωρινό λιόγερμα του Σαββάτου της 20-ης Οκτωβρίου, για να τιμήσει την άχραντη μνήμη του Αγίου Αρτεμίου. Και λαμπύριζε ηθικά ο περικαλλής ναός του Παγκρατίου,  από την πορφύρα των  σταυραετών του βυζαντίου, που καταυγάζουν στην λεωφόρο του χρόνου την πνευματική μεγαλουργία της αυτοκρατορίας, αλλά και από την άφατη κατάνυξη των πιστών, που με ζέση καρδιάς προσήλθαν στο Παγκράτι, για να δεηθούν στην στον σεπτό μάρτυρα της ορθοδοξίας μας. Του πανηγυρικού εσπερινού χοροστάστησε ο σεπτός  Επίσκοπος Μεθώνης και Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου κ.κ. Κλήμης, συγχοροστατούντων των ευλαβών  Αρχιμανδριτών του Αγίου Αρτεμίου κ.κ. Αγγέλου Ανθόπουλου, Σαξαμπάνη Ιγνάτιου, των ευλαβών ιερέων,  Θεοφιλόπουλου Παναγιώτη, Γιαννόπουλου Δημήτριου και Τσαπάρα Γεώργιου, αλλά και άλλων ιερέων από παρακείμενες ενορίες, που προσήλθαν για να λειτουργήσουν στην μνήμη του Αγιομάρτυρος Αρτεμίου.  

Με την αποπεράτωση της λειτουργίας, επακολούθησε εκλιτάνευση της ιεράς εικόνος του Αγίου Αρτεμίου, και αποτμήματος αγίων λειψάνων στις περιμετρικές οδούς του ναού, υπο τους χαρμόσυνους παιάνες της φιλαρμονικής του Δήμου Αθηναίων, που επένδυσε αισθητικά την πομπή με τους ωραίους σκοπούς της. Κατάφορτοι από συγκίνηση και έμπλεοι κατάνυξης, για την έξοχη ηθικά φυσιογνωμία της ορθοδοξίας μας, οι κάτοικοι του Παγκρατίου, έραιναν με ροδοπέταλα και μύρα την εικόνα του Αγίου και τα ιερά λείψανα. Άμα τη λήξει της πομπής, τον λόγο έλαβε ο επίσκοπος κ.κ. Κλήμης και αφού διεβίβασε το μήνυμα αγάπης του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, κάλεσε τους πιστούς να εμπνευστούν από την σεπτή μορφή και τον ενάρετο βίο του Αγίου Αρτεμίου και να κραταιώσουν την πίστη τους, μέσα στα δροσερά και ιδεοφόρα ηθικά νάματα της ορθοδοξίας, αποκρούοντας σθεναρά τα πνιγηρά μηνύματα της εποχής μας και τα φθαρτά και ευτελή πρότυπα ζωής που προβάλλουν. Στην αντιφώνησή του ο ευλαβής Αρχιμανδρίτης του Αγίου Αρτεμίου κ-ος Άγγελος Ανθόπουλος, που είχε και την ιερατική εποπτεία της εορτής,  ευχαρίστησε από καρδιάς τους πιστούς, για την συγκινητική παρουσία τους στις εορταστικές εκδηλώσεις, τον κ-ο Κλήμηντα για την τιμητική χοροστασία του, το ενοριακό συμβούλιο, τους ευγενείς εθελοντές και τις κυρίες του φιλοπτώχου ταμείου, για την συμβολή τους, στο στολισμό και την αρτιότητα τν εκδηλώσεων, την φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων, για την έξοχη αισθητικά συμβολή της, που λάμπρυνε με το ηχόχρωμά της την λιτανεία, αλλά και τη Ελληνική Αστυνομία, για την τιμητική παρουσία της και τα άψογα μέτρα τάξης που επιμελήθηκε. 

Και του Χρόνου με υγεία, αγαπημένες μου Αθηναίες και Αθηναίοι και ο Ιερός Αρτέμιος, να σκέπει με την ευλογία του τις οικογένειάς σας και να σας χαρίζει ηθική ευκρασία. Χρόνια Πολλά ! Παραθέτουμε το Απολυτίκιο του Αγίου Αρτεμίου :

Ευσέβειας τοις τρόποις καλλωπιζόμενος, αθλητικής αγλαΐας ώφθης σοφὲ κοινωνός, πρὸς αγώνας ανδρικοὺς παραταξάμενος· όθεν ώς λύχνος φωταυγής, τών θαυμάτων τας βολάς, εκλάμπεις τη οικουμένῃ, Αρτέμιε Αθλοφόρε, πρὸς σωτηρίαν των ψυχών ημών.

Ντίνος Ηλιόπουλος

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Ήταν μια μέρα σαν την σημερινή στις 4 Ιουνίου του 2001, που έφευγε απο την ζωή ένας κορυφαίος έλληνας στο φάσμα της 7-ης τέχνης. Ο απαράμιλλος κωμικός μας, αλλά και με ασύγγνωστο δραματικό κύτταρο, Ντίνος Ηλιόπουλος, που διακαιώθηκε σαν μοναδικός καλλιτέχνης. Είδε το φως της ζωής στην Αλεξάνδρεια στις 12 Ιουνίου του 1913, απο μια οικογένεια του παροικιακού ελληνισμού, ενώ ο πατέρας του ήρε την καταγωγή του απο τη Ηλεία. Με το οικονομικό κράχ του 1929, η οικογένεια Ηλιόπουλου θα αποζητήσει την τύχη της στην ακμάζουσα οικονομικά Μασσαλία και έξι χρόνια αργότερα θα πάρει τον δρόμο για την μητέρα Ελλάδα. Ο Ντίνος Ηλιόπουλος ακολούθησε εμπορικές σπουδές και εξέτισε την στρατιωτική του θητεία, όμως η απόλυσή του συνέπεσε με την έκσπαση του μεγάλου πολέμου και έτσι έμεινε και πάλι στο στρατό.

Μετά απο μια αποτυχημένη απόπειρα στην Δραματική Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου, ακολούθησε θεατρικές σπουδές, στην Δραματική Σχολή του Γιαννούλη Σαρανίδη. Την πρόβα τζενεράλε στο σανίδι, θα κάνει το 1994 στον θίασο της Κατερίνας και στο έργο του Λέο Λέντς «Κυρία, σας αγαπώ», για να ακολουθήσουν πλήθος ακόμα συμμετοχών, στους θιάσους της Μαρίκας Κοτοπούλη, της Μαίρης Αρώνη, του Δημήτρη Χόρν κ.α. Λίγο αργότερα το 1954 θα δημιουργήσει θίασο με τον επίσης απαράμιλλο καλλιτεχνικά Μίμη Φωτόπουλο και θα αποτελέσουν ένα ανεπανάληπτο καλλιτεχνικό δίδυμο. Το 1969 είναι μια χρονιά ορόσημο για τον Ντίνο Ηλιόπουλο, δοθέντος ότι δημιουργεί τον δικό του θίασο και ανεβάζει σπουδαίες παραστάσεις όπως : «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος», «Η κυρία του κυρίου», «Το έξυπνο πουλί», «Ο φίλος μου ο Λευτεράκης», «Εξοχικόν κέντρον ο Έρως» κ.ά.

Όμως το ενδιαφέρον του αξέχαστου Ντίνου Ηλιόπουλου, θα τραβήξει και η επιθεώρηση που γνωρίζει πλέον μέρες δόξης στην ελληνική κοινωνία. Πρωταγωνιστεί στα μιούζικαλ «Καμπαρέ», «Γλυκιά Ίρμα» και παράλληλα πραγματώνει μεγάλη περιοδεία σε ΗΠΑ και Καναδά. Αλλά και το υψηλού κύρους Εθνικό Θέατρο, όπως και ο ιερός χώρος της Επιδαύρου, που αποτελούσαν κυρίαρχους στόχους του Ντίνου Ηλιόπουλου, γίνονται πραγματικότητα. Το 1977 παίζει τον «Αμφιτρύωνα» του Πλαύτου στο Εθνικό Θέατρο και το 1978 παίζει στην Επίδαυρο στις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία του αξεπέραστου Αλέκου Σολωμού. Λαμπρές καλλιτεχνικές παρουσίες και συμμετοχές, για τις οποίες θα τιμηθεί με το Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου του Α΄.

Μια πολύπλαγκτη πολιτισμικά παρουσία, στην οποία όμως πάνω απο όλα προεξάρχει ο κινηματογράφος, τον οποίον λάτρευε ο αξέχαστος Νίτνος Ηλιόπουλος. Ήδη απο το 1958 που πρωταγωνίστησε στην ταινία «Εκατό χιλιάδες λίρες» ο Ν.Η. κατέδειξε το μοναδικό κινηματογραφικό του τάλαντο και την αγάπη του για την έβδομηξ τέχνη. Συμμετείχε και πρωταγωνίστησε σε περισσότερα απο 90 ταινίες, πολλές απο τις οποίες θα μείνουν καλλιτεχνικά ανεξάλειπτες στην μνήμη μας, για το μοναδικό τάλαντο του Ντίνου Ηλιόπουλου, το αδαμάντινο καλλιτεχνικό του ήθος και την εντιμότητα ζωής που εξέπεμπαν. Χαρακτηριστικότερες σ΄αυτές «Ο φίλος μου ο Λευτεράκης» (1963), «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος» (1960), «Το Δόλωμα» (1964), «Θανασάκης ο πολιτευόμενος» (1954), «Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες» (1960) κ.α. Ενώ το 1986 συμμετείχε στην ταινία ορόσημο του  Θόδωρου Αγγελόπουλου «Μελισσοκόμος».

Την καλλιτεχνική πολυμέρεια όμως του μεγάλου μου κωμικού και θεατρανθρώπου, συνόδευε και άλλο σημαντικό καλλιτεχνικό έργο. Στην σκευή του περιλαμβάνται τρείς δίσκοι, ο ένας εξ αυτών μάλιστα με τα σατυρικά του Γεωργίου Σουρή, δυο ευθυμογραφίες, μια ποιητική συλλογή, αλλά και η αυτοβιογραφία του τέλος, υπο τον εμπνευσμένο τίτλο «Ένας Ηλιόπουλος, ονόματι Ντίνος». Στις 4 Ιουνίου του 2001 έπαψε να κτυπά η καρδιά του έξοχου αυτού καλλιτέχνη. Ηταν ένας μεγάλος του θεάτρου μας και της ελληνικής έβδομης τέχνης …

Υ.Γ. Ο πολιτισμός στις οδυνηρές οικονομικά μέρες μας, είναι τελείως περιθωριοποιημένος από την πολιτεία και υποχρηματοδοτημένος, με τις κεντρικές του δομές να αργοσβήνουν μία, μία. Πέρα από τον ελάχιστο παραπάνω οφειλόμενο φόρο τιμής, στους μεγάλους έλληνες κωμικούς μας, που διαμόρφωσαν το σύγχρονο πνευματικό ήθος του ελληνικού λαού και τον στήριξαν ηθικά στις δίσεκτες μεταπολεμικές μας δεκαετίες, που τις σκίαζαν οι οικονομικές στρεβλώσεις και οι κοινωνικές δυσπλασίες, οφείλουμε σήμερα ως πολιτεία με σοβαρότητα και ευθύνη, να καταστρώσουμε ένα κεντρικό Master Plan για τον πολιτισμό, που συνυφαίνοντας αρμονικά, τις αρχαιότητες, την πολιτισμική κληρονομιά και το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό μας, σε κάθε γωνιά της ελληνικής περιφέρειας, θα δώσει ώθηση στην εθνική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη.

Γράφει ο  Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Στιγμές ηθικής έξαρσης, για την ευλαβική προσευχή στην Χιοπολίτισσα Οσιομάρτυρα Ματρώνα, στον ομώνυμο ναό του Βοτανικού. Πλήθος κόσμος από το 3-ο Διαμέρισμα (Πετράλωνα, Θησείο, Βοτανικός) αλλά και από άλλες περιοχές της Αθήνας, κατέκλυσε την σήμερα Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2018, την πανέμορφη συνοικία του Βοτανικού, για να τιμήσει ευλαβικά την μνήμη της άχραντης Αγίας Ματρώνας από την Χίο, που με τον ενάρετο βίο της και την αταλάντευτη πίστη της στον λόγο του Θεού, κραταίωσε το Ορθόδοξο φρόνημα στην Χίο που έζησε και κοιμήθηκε. Η Αγία Ματρώνα, ή Μαρία  που ήταν το αρχικό της όνομα, ευτύχησε να γεννηθεί στον Βολισσό της Χίου, τον 14-ο μάλλον αιώνα, σε ένα περιβάλλον, οικονομικής ευμάρειας και ηθικής ευκρασίας, με έξι ακόμα ενάρετες αδελφές, που υπήρξαν επίζηλες νύφες, για την ομορφιά, την ευάγωγη παιδεία και την οικονομική τους επιφάνεια. Και είχε δυο ευλαβικούς γονείς, τον Λέοντα και την Άννα. Παρότι οι αδελφές της λοιπόν καλοπαντρεύτηκαν και είχαν μια επιτυχή και αίσια διαδρομή στην ζωή τους, η νεαρή Ματρώνα, εκδήλωσε από τα χλωρά της νιάτα, ξεχωριστή αγάπη και έφεση στην υπακοή και τον μοναχισμό. Αφού αποποιήθηκε τις αλλεπάλληλες προτάσεις να παντρευτεί, αλλά και τις πολυποίκιλες ανέσεις της οικογένειάς της, μυήθηκε στις δύσκολες αρχές του μοναχισμού, από μια χήρα που ζούσε ευλαβικά, μαζί με τις δυο κόρες της. Μετά την ηθική της έτσι ωρίμανση στον μοναχισμό, εντάχθηκε χειροτονούμενη με το όνομα Ματρώνα, στις τάξεις μιας αδελφότητας και διακρίθηκε πάντα για την ευγένεια, την ταπεινότητα, την υψηλή αίσθηση αλληλεγγύης της προς τον πλησίον, αλλά και την απαρασάλευτη πίστη της, στις αρχές και τις αξίες της Ορθοδοξίας. Πουλώντας την περιουσία της, χτίστηκε στο μοναστήρι που μόναζε περικαλλής ναός. Με τον θάνατο της ηγουμένης του μοναστηριού, οι μοναχές και χωρίς να το γνωρίζει η Αγία Ματρώνα, την εξέλεξαν για αρχηγουμένη της Μονής και με το ορθόδοξο ήθος της, διακρίθηκε πάντα για την υποδειγματική της ευσέβεια, εγκράτεια και υπακοή, στοιχεία που τεκμηρίωναν κάθε στιγμή στον ενάρετο χαρακτήρα της, την χάρη και την ευλογία του Θεού. Το 1462 μετά από μια μακρά και ευλογημένη μοναστική πορεία, η Αγία Ματρώνα κοιμήθηκε, κληροδοτώντας στο Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας μας, τα σπάνια ηθικά και πνευματικά της χαρίσματα. Για αυτό και η εκκλησία μας τιμώντας τον ενάρετο βίο της, την αγιοκατάταξε. 

Στον ιστορικό και γραφικό Βοτανικό λοιπόν, που αναδύει πάντα το έξοχο άρωμα της λαϊκής ψυχής των κατοίκων του, αλλά και την ανείπωτη ευγένεια και καλοσύνη τους, συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου, από όλη την Αθήνα, για να τιμήσει την άχραντη Αγία Ματρώνα, η τιμία κάρα της ποίας ευρίσκεται στην Ιερά Μονή Ζωγράφου του Αγίου Όρους και η δεξιά της, στην Ιερά Μονή Διονυσίου, αλλά και να δεηθεί σε αυτήν, για να έλθει αρωγός στη ζωή του. Της πανηγυρικής δοξολογίας χοροστάτησε ο Επίσκοπος Σαλώνων κ.κ. Αντώνιος, συνεπικουρούμενος, από τον προϊστάμενο του ναού, πανασιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη, πατέρα Ανδρόνικο Αλεξάκη, αλλά και από άλλους ιερείς που προσήλθαν ευλαβικά, για να τιμήσουν την ιερά μνήμη της αγίας. Σημαιοστολισμένος πανηγυρικά ο καλλιεπής ναός των Αγίων Μαρκέλλας και Ματρώνας στον Βοτανικό – με έκδηλη παντού την ηθική μέριμνα και αγάπη, του πατρός Ανδρονίκου - και με διάστικτο σε όλη την ατμόσφαιρα τον ηθικό λυρισμό για την Αγία, ανέδυε ένα ιερό συναίσθημα, που πρόσφερε στους ευλαβικούς προσκυνητές, ανεκλάλητη ηθική ανάταση. 

Με το πέρας του πανηγυρικού εσπερινού, επακολούθησε εκλιτάνευση της ιεράς εικόνος της Αγίας και αποτμήματος ιερών λειψάνων, στους περιμετρικούς του ναού δρόμους και υπο τους γλυκύτατους παιάνες της Φιλαρμονικής του Δήμου Αθηναίων, που χρωμάτισαν με τους ωραίους ήχους τους, την ιερά λιτανεία μοναδικά. Κατάφορτοι από συγκίνηση, για την μνήμη της Οσίας Ματρώνας οι κάτοικοι του Βοτανικού, που έχουν την ηθική τιμή να αποτελεί Έφορος της πανέμορφης γειτονιάς τους, έραιναν με άνθη και μύρα την εικόνα και προσεύχονταν ευλαβικά στην Αγία, για τους προστρέξει στα προβλήματά τους, στους σκληρούς και αναθεωρητικούς καιρούς μας και να λαμπρύνει ηθικά τη ζωή τους. Εικόνες και στιγμές που διατρανώνουν το βαθύ και αδιατάραχτο θρησκευτικό συναίσθημα του ελληνικού λαού. Με την επάνοδο στην εκκλησία, ο σεπτός επίσκοπος κ-ος Αντώνιος, αφού διεβίβασε το ευγενές μήνυμα του αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, για τον άμεμπτο βίο της Αγίας Ματρώνας, που συνιστά ένα διαχρονικό πρότυπο ήθους και ευσέβειας, κάλεσε όλους τους πιστούς, να αντλήσουν διδάγματα, από τον ενάρετο βίο της Αγίας και να την καταστήσουν πνευματικό σηματωρό στη ζωή τους. Εν συνεχεία  τον λόγο έλαβε ο ευλαβής προϊστάμενος του ναού, πατέρας Ανδρόνικος, που ευχαρίστησε εκ βαθέων καρδίας, το χριστεπώνυμο πλήθος για την συγκινητική συμμετοχή του στις πανηγυρικές εκδηλώσεις, το ενοριακό συμβούλιο, τις κυρίες του φιλοπτώχου ταμείου και τους ευγενείς εθελοντές, για την συμβολή τους στην αρτιότητα των εκδηλώσεων και την επιμέλεια του ναού, την Φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων, για την πολύχρωμη αισθητικά παρουσία της, αλλά και την Ελληνική Αστυνομία, για την άψογη τήρηση των μέτρων τάξης.

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Απο τις αντιφάσεις της διεθνούς πολιτικής σκηνής. Εντυπωσιάζουν οι αναπάντεχες μελίρρυτες αγάπες , πρώην κεντρικών αντιπάλων. Σαφώς και σκανδαλίζει έναν μεγάλο παίκτη, να φέρει κοντά του και να κερδίσει την υποταγή, ενός πρώην μικρού αλλά εντυπωσιακού αντιπάλου του. Αυτού που του υπονόμευε το γόητρο της παντοδυναμίας και τον περίπαιζε στη λογική «Δαυίδ – Γολιάθ» ! Όταν θεωρείσαι υποτεταγμένος σε ένα σύστημα ισχύος, τότε οι συμπεριφορές σου είναι προβλέψιμες, τα όριά σου εγνωσμένα και κάποτε γίνεσαι «άνοστος» ! Ο πρόεδρος της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, πορεύτηκε αρχικά στην διεθνή του παρουσία, κόντρα σε όλους και σε όλα, στην δύση. Έσπειρε τον τρόμο και την βεβαιότητα σε όλους μας τους οικονομικούς και γεωστρατηγικούς εταίρους, για το που πάει τη δουλειά ! Και δεν απήχε πολύ από την πραγματικότητα με τα καμώματά του, η στρατηγική συνεργασία του, με την Ρωσία, την Βενεζουέλα ή και αυτό ακόμα το Ιράν. Βεβαίως το φλέρτ του, με αυτούς τους ξεχωριστούς για την Ελλάδα εταίρους, εξατμίστηκε σύντομα, γιατί επήλθε η επίγνωση. Στις μέρες μας η Ελλάδα είναι τροχιοδρομημένη, επάνω στα αχνάρια των παλιών και σταθερών γεωστρατηγικών της συμμαχιών. Στις μεν οικονομικές της επιλογές και δυνατότητες, είναι προσδεδεμένη στο άρμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνιστώντας συνάμα και μέλος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Στα δε θέματα της εθνικής της ασφάλειας, διάγει μια πολύ φιλική περίοδο συνεργασίας με τις ΗΠΑ και είναι ενταγμένη μέσα στο πακέτο ασφάλειας, που διατρέχει την δύση. Τα δυο πάνω παραπάνω κεντρικά πολιτικά, εθνικά προτάγματα της Ελλάδας, δεν ήταν με την έλευση των Αλέξη Τσίπρα- Καμμένου στην εξουσία, δεδομένα.

Αναφαίνεται έτσι το ερώτημα, αν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα αποσπάσει ωφελήματα, από το σημερινό θετικό γεωστρατηγικό μας status; Δύσκολα θα απαντούσε κανείς, διότι ναι μεν καλό το σημερινό status, από την άλλη την χώρα μας διατρέχει το βαλκανικό σύνδρομο. Δηλαδή αρεσκόμεθα στην σιγουριά την Δύσης, αλλά την κάνουμε και «γυριστή», με αντιστυστημική υστερία, όταν οι εταίροι μας γίνουν υπέρ του δέοντος σκληροί ! Συνεπώς το κλίμα υπεραισιοδοξίας που έχει διαμορφωθεί, δοθέντος ότι διάγουμε και μια άκρα πολωτική προεκλογική περίοδο, δεν είναι ωφέλιμο. Από την άλλη πρέπει να προσέξει την στρατηγική της η «Νέα Δημοκρατία» και να στηριχτεί περισσότερο στις δικές της δυνάμεις και στην ειλικρινή σχέση που ήδη χτίζει με τον ελληνικό λαό, προκειμένου να κερδίσει τις εκλογές και να ξεκινήσει το ανορθωτικό της έργο, παρά να δυσφορεί σαν «απατημένη σύζυγος», για τα «αδειάσματα» που τρώει κατακέφαλα από το δυτικό παράγοντα. Ας θυμηθεί εδώ η φιλελεύθερη παράταξη, ότι στην μεταπολιτευτική μας ιστορία, κανένα κόμμα δεν κέρδισε τις εκλογές «επειδή το ήθελαν οι ξένοι», όπως καλλιεργείται αυτός ο αστείος μύθος στα καφενεία. Το πρόγραμμά σου και η εντιμότητα του λόγου σου, θα σου χαρίσουν την νίκη και όχι οι ξένοι. Την «Νέα Δημοκρατία» ήθελαν το ΄81 οι ξένοι και ο Ανδρέας Παπανδρέου έσκισε τα δίχτυα ! με το 48%, έναντι 36% της Ν.Δ. Ιστορικά μαθήματα που δεν πρέπει να ξεχνούμε.

Τέλος θα πρέπει να αποτιμήσουμε τι εν τέλει θα ωφεληθεί η Ελλάδα, από το καλό ομολογουμένως γεωστρατηγικό μας status και δη με τους Αμερικανούς. Σε τούτη την φάση της έξαρσης, είναι δύσκολες ασφαλείς εκτιμήσεις, μέσα στον θόρυβο και τη φασαρία! Αναμένουμε κάποια δωρεάν οπλικά συστήματα, θα μας παρασχεθούν εχέγγυα, ότι σε μια κρίση με τους Τούρκους στο Αιγαίο, οι ΗΠΑ θα καθαρίσουν το θέμα, θα μας προστρέξουν ακόμα σε ένα θερμό επεισόδιο στην Ανατολική Μεσόγειο; Τι τελικά από όλα αυτά ή και άλλα, μπορούμε να περιμένουμε; Γιατί τελικά στην ζωή και περισσότερο στη διπλωματία, μετρούν τα έργα και όχι τα λόγια… Άμα δούμε τις πρώτες κινήσεις από τον μεγάλο σύμμαχο, θα μπορούμε να εκτιμήσουμε, αν κάτι επιτύχαμε, οι πάλι φρούδες ελπίδες. Έως τότε, σύνεση και ψυχραιμία!

Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Σε ένα κλίμα ηθικής έξαρσης, με την συγκλονιστική παρουσία πεντακοσίων και πέραν πιστών από όλη την Αθήνα, που δόνησαν κυριολεκτικά την εκκλησία και ιδίως νέων ανθρώπων – οι οποίοι προσέδωσαν ξεχωριστό τόνο στην εκδήλωση – έλαβε χώρα η ομιλία – πνευματική καθοδήγηση του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτη Γέροντος Εφραίμ, Αρχηγουμένου της Αγίας και Μεγίστης Μονής του Βατοπαιδίου, του Αγίου Όρους, την Τετάρτη 10 Οκτωβρίου, στον ιερό ναό Αγίου Δημητρίου Μπραχαμίου. Στον περικαλλή και μεγαλοπρεπή ναό του Μπραχαμίου, που λαμπρύνουν ηθικά και κραταιώνουν την ιερότητά του, απότμημα του Τιμίου Ξύλου εκ του Ζωοποιού Σταυρού, αλλά και λείψανα των Αγίων Δημητρίου του Μυροβλήτου, Νέστωρος, Νεκταρίου, Χαραλάμπους, Νικολάου του Πλανά, του Αγίου Λουκά του Ιατρού, Επισκόπου Κριμαίας και άλλων οσιομαρτύρων. Και στα πλαίσια του εορτασμού, των «Δημητρίων», που με ξεχωριστή ηθική μέριμνα και φροντίδα, εορτάζει κάθε χρόνο ο ναός, στην μνήμη του Μυροβλήτου Αγίου Δημητρίου. Φροντίδα και αγάπη, η οποία φέρει άφθιτη τη σφραγίδα του ανύσταγου θεολογικά, κοινωνικά και πολιτισμικά, ευσεβούς πατρός Ματθαίου Χάλαρη. Στην όμορφη, πολυφρόντιστη και καλαίσθητη περιοχή του Αγίου Δημητρίου, που μυροβολάει από το ωραίο της συνοικιακό χρώμα και την καλοσύνη των ευγενών ανθρώπων της. Ανθρώπων οι οποίοι σηκώνουν την κεφαλή απάνου από τα πνιγηρά κύματα της παθογενούς ηθικά εποχής μας και ενδιαφέρονται για  πνευματικές αξίες, ηθικούς στόχους και ιδανικά. Κεντρικό θέμα της εμπνευσμένης ομιλίας του Γέροντος Εφραίμ, που απηύθυνε ξεχωριστή τιμή, με την έρχομό του στον Άγιο Δημήτριο, ήταν ο «Αγιασμός του ανθρώπου». Ο αγιασμός του ανθρώπου σαν στάση ζωής, προκειμένου να βιώσει μέσ΄την ψυχή του με αισθητό τρόπο, την ύπαρξη του Θεού και μέσα από αυτή την μύχια ενεργή σχέση, να βρεί την εσωτερική του γαλήνη και ηθική ευτυχία και να απολαύσει τη δωρεά της άδυτης, «θείας ευφροσύνης του παραδείσου». Και αληθινά με την ευμέλεια και την άφατη γλυκύτητα του μοναστικού  λόγου του, αλλά και την αρωγή της πολυεδρικής θεολογικής του παιδείας, ο Γέροντας Εφραίμ, μας πρόσφερε μιαν ανεκλάλητη ηθική ανάταση, αφού πρωτίστως με την έμπεδη επιχειρηματολογία του, μας μύησε στην κυριολεξία, στην θεία επιταγή του αγιασμού του φθαρτού – άνευ αυτού - ανθρώπου και στην ανάτασή του, μέσα από την αγιαστική εμπειρία του Χριστού μέσα του. 

Μεταξύ άλλων τόνισε ο Γέροντας Εφραίμ, «Στις μέρες μας, ο αγιασμός δυστυχώς δεν είναι πρότυπο ζωής. Λησμονήσαμε την πνευματική υπόσταση του ανθρώπου και δεν έχουμε καταλάβει ότι σκοπός της ανθρώπινης ζωής είναι ο αγιασμός». Ενώ παρέθεσε και τα λόγια που του είχε ειπεί ο πάνσεπτος Άγιος των ημερών μας Παίσιος, όταν επισκεφθείς το κελί του Οσίου Παϊσίου στην Παναγούδα, τον είχε ερωτήσει «Γέροντα ποιος είναι ο ολοκληρωμένος άνθρωπος»; «Ο Άγιος» του απάντησε, ο ιερός Παίσιος. Και στην συνέχεια εμφατικά τόνισε «Πρέπει να έχουμε τέτοιο τρόπο ζωής, ώστε μέσα μας να υπάρχει με «αισθητό» τρόπο η Βασιλεία του Θεού». Η εκκλησία, μας προσφέρει την δυνατότητα της εμπειρίας του Θεού, της κοινωνίας του Αγίου Πνεύματος. Μόνο η εν Χριστώ ζωή και κοινωνία αναπαύει τον άνθρωπο. Και αυτό γίνεται πραγματικά όταν ο πιστός τηρεί τις εντολές του Θεού». Λόγια διάστικτα από την θεολογική εμβρίθεια του του σεπτού Γέροντος Εφραίμ, αλλά και γεμάτα αγάπη για τον άνθρωπο, που τον προσκαλεί, να εγκαταλείψει τις φθαρτές απολαύσεις της καθημερινότητας και τα κίβδηλα πρότυπα ζωής, που κέντρο έχουν την χλιδή, τον πλούτο και τις καταναλωτικές ανέσεις και μέσα από την εν Χριστώ κοινωνία, να βιώσει το αληθινό νόημα της ζωής του. Που δεν είναι άλλο από την αναγωγή του στις υψηλές ηθικές σφαίρες της ορθοδοξίας μας.  Ακόμα ο Γέροντας Εφραίμ, αναφέρθηκε στην καθοδηγητική ομιλία του, στον μείζονα ρόλο που διαδραματίζουν στην ζωή μας οι μοναχοί, για να μας κρατήσουν σε ευσταθή πλεύση. Σημείωσε «Πνευματικοί οδηγοί στην οδό της Θεογνωσίας είναι οι μοναχοί, οι οποίοι, κατά τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, είναι τα πνευματικά φώτα, των εν τω κόσμω πιστών. Οι μοναχοί αρνούνται όχι τους ανθρώπους, αλλά το φρόνημα το αμαρτωλό του κόσμου, ποθώντας το θέλημα του Θεού. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος τονίζει τη Θεία Πρόνοια ως φώς και φωτιά στην ψυχή του πιστού, γεγονός που του αυξάνει την ολοκληρωτική αφιέρωση στο Θεό». 

Με την αποπεράτωση της έξοχης ομιλίας του Γέροντα, επακολούθησε Ενοριακό Αρχονταρίκι περί της 8:30 μ.μ. στην υπόγεια πελώρια και καλαίσθητη αίθουσα του Αγίου Δημητρίου, όπου ο Γέροντας, πλαισιούμενος από τον Πατέρα Ματθαίο, απάντησε με αγάπη και εξαντλητική υπομονή, σε πολυάριθμα ερωτήματα ιδίως των νέων ανθρώπων – αναφορικά με τις ανθρώπινες σχέσεις, τις ηθικές τους αγωνίες στην δύσβατη εποχή μας, την καθοδήγηση των νεαρών μαθητών, την μακρά πορεία προς τον αγιασμό κ.α. – που είχαν κατακλύσει ασφυκτικά την αίθουσα. Και έδινε άλλωστε σε όλους όσοι είχαμε την τιμή να παρακολουθήσουμε την εμπνευστική αυτή ομιλία του Αρχηγούμενου της Αγίας και Μεγίστης Μονής του Βατοπαιδίου, του Αγίου Όρους κ.κ. Εφραίμ, ξεχωριστή χαρά και ελπίδα για έξοδο από τον τούνελ  - στο οποίο μας έχει βυθίσει ο καταναλωτισμός και η ηθική αποστασία από τον λόγο του Θεού – η κατακλυσμιαία παρουσία της νεολαίας, που «βύθισε» την αίθουσα.

Στην συνέχεια έλαβε χώρα κατανυκτική αγρυπνία, χοροστατούντος του Γέροντος Εφραίμ, στον Άγιο Δημήτριο, σε ένα κλίμα αληθινά ηθικής μυσταγωγίας και έκλεισε έτσι η 4-η εορταστική ημέρα των «Δημητρίων», που με τόση ηθική επιμέλεια και αγάπη για τους ενορίτες, υλοποιεί κάθε χρόνο ο ιερός ναός του Αγίου Δημήτρίου, στην μνήμη του Μυροβλήτου Αγίου μας Δημητρίου και με τις ανύσταγες προσπάθειες τόσο του Πατρός Ματθαίου, όσο και των άλλων ιερέων του ναού. Να σημειώσουμε ακόμα το πολυεδρικό κοινωνικό και ανθρωπιστικό έργο που πραγματώνει η ενορία του Αγίου Δημητρίου και σε μια προσπάθεια να μην διαρραγεί ο κοινωνικός ιστός της περιοχής, στις αλγεινές οικονομικά μέρες που διάγουμε, στο φάσμα της σίτισης, της στέγασης και της φαρμακευτικής βοήθειας των αδυνάτων, με τις άοκνες φροντίδες των ευσεβών ιερέων του ναού, Πρωτοπρεσβύτερου π. Λουκά Γκέκα, Πρωτοπρεσβύτερου π. Ματθαίου Χάλαρη, Πρωτοπρεσβύτερου π. Γεώργιου Κυριακόπουλου και Πρωτοπρεσβύτερου π. Ευάγγελου Νικήτα, αλλά και του εργώδους Φιλοπτώχου Ταμείου και Ενοριακού Συμβουλίου.

Εκφράζουμε την άμετρη ευλάβειά μας, στο Γέροντα Εφραίμ, καθηγούμενο της Αγίας και Μεγίστης Μονής του Βατοπαιδίου, του Αγίου Όρους και τις ηθικές ευχαριστίες μας,  για την ανεκλάλητη ηθική ανάταση και πνευματική καθοδήγηση που με αγάπη Θεού μας προσέφερε, με την εμπνευστική ομιλία του. Και ευχόμαστε ο μεγαλοδύναμος Θεός, να του χαρίζει υγεία, θεολογική και πνευματική ευπραξία. Τέλος ευχαριστούμε όλους τους συντελεστές του ιερού ναού του Αγίου Δημητρίου και ιδίως τον πρωτοπρεσβύτερο και προϊστάμενό του πατέρα Ματθαίο Χάλαρη, που με τις πολυήμερες εκδηλώσεις των «Δημητρίων», μας προσφέρουν την ηθική μέθεξη, των ατίμητης αξίας Αγιορείτικων και Επισκοπικών Λόγων. Ο πανάγαθος Θεός, να είναι αρωγός, στο άξιο και έντιμο έργο τους.