Εμφανίστηκαν λίγες ώρες πριν από την προγραμματισμένη ομιλία του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο στο σχολείο και προκάλεσαν έντονη αντίδραση. Παρόμοια σχόλια άρχισαν γρήγορα να ξεφυτρώνουν σε πεζοδρόμια σε όλη τη Σλοβακία, σε αυτό που κάποιοι αποκάλεσαν «Επανάσταση της Κιμωλίας» και άλλοι «Κυματισμό Κιμωλίας του Νοεμβρίου», όπως αναφέρει ο Guardian.
Για τον 19χρονο που έγραψε τα αρχικά συνθήματα, η δυναμική που πήρε το εγχείρημα ήταν απρόσμενη. «Δεν περίμενα πραγματικά να πάρει τέτοιες διαστάσεις», είπε ο Μίχαλ, γνωστός με το παρατσούκλι Μούρο. «Φαίνεται πως δεν είμαι ο μόνος με αυτή την άποψη».
Όταν έμαθε ότι ο Φίτσο θα επισκεπτόταν το σχολείο του, στη βορειοανατολική πόλη Πόπραντ, για να δώσει διάλεξη για την εξωτερική πολιτική της Σλοβακίας στις αρχές Νοεμβρίου, ο Μούρο ήξερε ότι έπρεπε να κάνει κάτι.
Για χρόνια παρακολουθούσε τον Φίτσο —που βρίσκεται πλέον στην τέταρτη θητεία του— να υιοθετεί φιλορωσική στάση, επιδιώκοντας την «εξομάλυνση» των σχέσεων με τη Μόσχα και αμφισβητώντας τις πολιτικές της ΕΕ για την Ουκρανία. Για τον Μούρο, που ζήτησε να μη δημοσιευτεί το επώνυμό του, τα μηνύματα με κιμωλία ήταν ένας ακίνδυνος τρόπος να εκφράσει την αγανάκτησή του απέναντι σε μια κυβέρνηση που, κατά τη γνώμη του, έχει κάνει ελάχιστα για να αντιμετωπίσει τη διαφθορά και την εκτίναξη του κόστους ζωής, ενώ επενδύει ελάχιστα στην εκπαίδευση και την υγεία — κάτι που συμβάλλει στη φυγή των νέων από τη χώρα.
Η αντίδραση ήταν άμεση. Ο Φίτσο ανέβαλε την επίσκεψή του, «κάτι που ήταν αστείο, γιατί, διάολε, δεν θα ήθελα να είμαι κάποιος που φοβάται ένα μήνυμα γραμμένο με κιμωλία», είπε ο Μούρο. Η αστυνομία εμφανίστηκε στο σχολείο του και τον οδήγησε για ανάκριση.
Λίγες ώρες αργότερα, όταν βγήκε από το αστυνομικό τμήμα χωρίς να του απαγγελθούν κατηγορίες, ένα κίνημα είχε ήδη ξεκινήσει. «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έκαναν τη δουλειά τους», είπε. «Και μετά τα μηνύματα άρχισαν να καταφθάνουν».
Σε όλη τη Σλοβακία, η κιμωλία έγινε γρήγορα μέσο έκφρασης της δυσαρέσκειας απέναντι σε μια κυβέρνηση που κατηγορείται ότι περιορίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, αποδομεί σταδιακά το κράτος δικαίου και πολιτικοποιεί τον πολιτισμό. Ξεκίνησε με μαθητές που δημοσίευαν φωτογραφίες των μηνυμάτων τους μπροστά από σχολεία ή σε πεζοδρόμια γύρω από το κοινοβούλιο και σύντομα εξελίχθηκε σε ένα ευρύτερο κίνημα. «Το έβλεπες σχεδόν σε κάθε χωριό, σε κάθε πόλη, στις πλατείες και παντού», είπε ο Μούρο.
Το αποκορύφωμα ήρθε καθώς η Σλοβακία ετοιμαζόταν να τιμήσει την επέτειο της Βελούδινης Επανάστασης του 1989, που έβαλε τέλος σε δεκαετίες κομμουνιστικής διακυβέρνησης στην πρώην Τσεχοσλοβακία.
Μεγάλος αντίκτυπος σε όλη τη χώρα
Το αποτέλεσμα ήταν μια στιγμή κατά την οποία πολλοί προσπάθησαν να τιμήσουν το παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα αμφισβήτησαν την πορεία της χώρας.
Χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν σε συγκεντρώσεις που οργάνωσαν κόμματα της αντιπολίτευσης και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καταγγέλλοντας αυτό που θεωρούν δημοκρατική οπισθοδρόμηση. «Ο Φίτσο επιτίθεται στους ανεξάρτητους θεσμούς, στον πολιτισμό, στα μέσα ενημέρωσης… ακριβώς όπως έκαναν οι κομμουνιστές», δήλωσε στο πλήθος ο ηγέτης του κόμματος Δημοκράτες, Γιάροσλαβ Ναντ.
Ο Μούρο, που συμμερίζεται αυτές τις ανησυχίες, προσκλήθηκε να μιλήσει σε συγκέντρωση στη Μπρατισλάβα μετά τη διαδικτυακή διάδοση των μηνυμάτων. «Μίλησα για το γεγονός ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε: τι στο καλό ψηφίζουμε τελικά;» είπε. «Ψηφίζετε την επιστροφή όλων όσων παλέψατε πριν από 40 χρόνια να ξεφύγετε και να καταστρέψετε. Και τώρα επιστρέφουν και τα υποδέχεστε με ανοιχτές αγκάλες».
Εβδομάδες αργότερα, μιλώντας στον Guardian μέσω βιντεοκλήσης, γύρισε την κάμερα για να δείξει το χιόνι στο έδαφος όταν ρωτήθηκε γιατί το κύμα των μηνυμάτων είχε κοπάσει. «Είναι αρκετά δύσκολο να γράφεις με κιμωλία», είπε.
Ωστόσο, ήλπιζε ότι το κίνημα δεν είχε τελειώσει, δεδομένου ότι οι εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2027. «Το μήνυμα πρέπει να ειπωθεί ξανά, φυσικά, αλλά σε πιο κατάλληλη στιγμή, όταν οι άνθρωποι αποφασίζουν πραγματικά τι θα ψηφίσουν».
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι διαμαρτυρίες συνεχίστηκαν σε όλη τη Σλοβακία — από εκείνους που αντιτίθενται στην αντικατάσταση της αρχής προστασίας πληροφοριοδοτών, μέχρι δεκάδες μαθητές, ντυμένους στα μαύρα, που αποχώρησαν επιδεικτικά όταν ο Φίτσο επέστρεψε στο Πόπραντ για την αναβληθείσα διάλεξή του.
Επιχείρηση δολοφονίας χαρακτήρα του Μούρο
Στο μεταξύ, ο Μούρο βρέθηκε ξαφνικά στο προσκήνιο, δεχόμενος τόσο επαίνους όσο και καταιγισμό προσωπικών επιθέσεων, καθώς κυβερνητικά στελέχη τον παρομοιάζουν με τον άνδρα που κατηγορήθηκε ότι αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον Φίτσο πέρσι, ενώ άλλοι τον κατηγορούν ότι πληρώνεται από πολιτικούς αντιπάλους του πρωθυπουργού.
Ο ίδιος απέρριψε τις κατηγορίες: «Δεν ανήκω σε κανένα κόμμα, δεν υποστηρίζω κανέναν υποψήφιο ή συγκεκριμένο πολιτικό σχηματισμό».
Για τον ίδιο, το επίκεντρο παραμένουν οι πολλοί άνθρωποι που τον ακολούθησαν, αγκαλιάζοντας την κιμωλία ως μέσο έκφρασης της αγανάκτησής τους. «Παρά όλη την παρενόχληση που δέχομαι στο διαδίκτυο, εξακολουθώ να πιστεύω ότι έκανα το σωστό», είπε. «Είναι μια εξαιρετική μορφή διαμαρτυρίας. Μια μορφή πολιτικής ανυπακοής που είναι αρκετά “υπάκουη” ώστε να μην διώκεται νομικά, αλλά ταυτόχρονα εκφράζει μια άποψη με πολύ ορατό τρόπο».
