Οι γονείς σε ολόκληρο τον κόσμο ανησυχούν για το χρόνο που περνούν τα παιδιά τους μπροστά στις οθόνες και ιδιαίτερα σε αυτές των κινητών τηλεφώνων. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έδωσε στη δημοσιότητα μία έκθεση με τίτλο «Να κάνουμε ξανά τα παιδιά μας υγιή», η οποία αναφέρει ότι τα παιδιά περνούν υπερβολικό χρόνο σε smartphones και άλλες συσκευές. Σύμφωνα με την έκθεση, ο χρόνος μπροστά στις οθόνες συμβάλλει σε σωματικά και ψυχικά προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία και η κατάθλιψη.
Οι ειδικοί στην παιδική ηλικία και την τεχνολογία συμφωνούν ότι ο υπερβολικός χρόνος μπροστά σε οθόνες μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο, όμως πολλοί έχουν μια πιο σύνθετη και ισορροπημένη άποψη για τον ρόλο που παίζουν οι συσκευές στη ζωή των παιδιών. Σε κάθε περίπτωση, όπως διαβάζουμε στη Washington Post, υπάρχουν αρκετές ενέργειες που μπορούν να κάνουν οι οικογένειες από τώρα για να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους θα έχουν μια πιο υγιή σχέση με τα smartphones, τα κοινωνικά δίκτυα και το διαδίκτυο.
Αφαιρέστε τα κινητά τη νύχτα
Σχεδόν όλοι οι ειδικοί —και ο Λευκός Οίκος— συμφωνούν σε ένα πράγμα: οι συσκευές παρεμβαίνουν στον ύπνο των παιδιών. Ο ύπνος είναι απαραίτητος για την ανάπτυξή τους, την υγεία τους και την ικανότητά τους να μαθαίνουν στο σχολείο την επόμενη ημέρα. Οι προέφηβοι και οι έφηβοι θα πρέπει να κοιμούνται περίπου εννέα συνεχόμενες ώρες κάθε βράδυ, λένε οι ειδικοί.
Μην προσπαθείτε να βασιστείτε μόνο σε γονικούς ελέγχους ή ρυθμίσεις στο router, γιατί συχνά υπάρχουν τρόποι να παρακαμφθούν. Αφαιρέστε φυσικά όλες τις συσκευές από τα δωμάτια των παιδιών την ώρα του ύπνου, συμπεριλαμβανομένων των smartphones και των laptops, και βάλτε τα σε αθόρυβη λειτουργία. Διαλέξτε ένα σημείο σε κοινόχρηστο χώρο με φορτιστές — ακόμα και με κλειδαριά, αν υπάρχει πρόβλημα «κρυφής» χρήσης. Μια συνηθισμένη εξαίρεση είναι το ηλεκτρονικό βιβλίο (e-book reader), αν και τεχνικά και αυτό μπορεί να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Αυτή η πρακτική ισχύει και για άλλες στιγμές που θέλετε να κρατήσετε τα παιδιά μακριά από τις συσκευές και μπορεί να βοηθήσει στην επαναφορά ορίων και στη μείωση των καβγάδων.
Μιλήστε στα παιδιά σας — ξανά και ξανά — για την τεχνολογία
Υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι μπορείς να μιλήσεις στα παιδιά σου μία φορά για ένα σοβαρό θέμα —όπως το σεξ— και να τελειώσει εκεί. Στην πραγματικότητα, χρειάζονται τακτικοί και ανοιχτοί διάλογοι ώστε να γνωρίζετε τι συμβαίνει στη ζωή των παιδιών και να νιώθουν άνετα να σας πλησιάζουν όταν έχουν προβλήματα, λένε οι ειδικοί. Το ίδιο ισχύει και για την τεχνολογία και όσα κάνουν στο διαδίκτυο.
«Μπείτε στη συνήθεια να έχετε τακτικές συζητήσεις με τα παιδιά», λέει η Τζένι Ραντέσκι, παιδίατρος και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, η οποία μελετά τη σχέση παιδιών και τεχνολογίας. «Τι βλέπετε στο διαδίκτυο; Ποια είναι τα πιο περίεργα πράγματα; Τα πιο αστεία; Πώς φέρονται οι άνθρωποι ο ένας στον άλλο online; Είναι κάποιος αγενής ή κακός μαζί σου; Μπορούμε να δούμε τις ρυθμίσεις σου και αν είναι ιδιωτικές;»
Ενημερώστε τα για τις τελευταίες απάτες, ώστε να μην πέσουν θύματα, όπως το κύμα “sextortion” που στοχεύει νεαρούς χρήστες του Instagram. Μιλήστε τους για το sexting, την παιδεία στα μέσα και την τεχνητή νοημοσύνη. Μπορείτε επίσης να τους εξηγήσετε πώς οι τεχνολογικές εταιρείες σχεδιάζουν τις εφαρμογές τους για μέγιστη εμπλοκή, ώστε να καταλαβαίνουν πότε χειραγωγούνται ή παγιδεύονται για να μένουν περισσότερη ώρα online.
Εστιάστε στο πώς θα γεμίσουν τον χρόνο χωρίς συσκευές
Πολλές προσεγγίσεις για τον χρόνο οθόνης επικεντρώνονται στον περιορισμό των ωρών. Οι ειδικοί λένε ότι είναι πιο παραγωγικό να σκεφτόμαστε τι αντικαθιστούν οι οθόνες και πώς αλλιώς μπορεί να γεμίσει αυτός ο χρόνος.
«Τι θέλουμε να ξαναβάλουμε στη ζωή μας, αντί απλώς να περιορίζουμε τον χρόνο οθόνης;» λέει η Ραντέσκι.
Ο κοινός χρόνος μπροστά σε μια οθόνη είναι καλύτερος από τον ατομικό χρόνο σε συσκευές, λένε οι ειδικοί. Παίξτε παιχνίδια πολλών παικτών, όπως το Mario Kart, στην ίδια οθόνη. Δεν χρειάζεται καν να αφήσετε τα παιδιά να κερδίσουν. Διαλέξτε μια ταινία ή μια τηλεοπτική σειρά να δείτε όλοι μαζί ως οικογένεια, χωρίς να κοιτάτε το κινητό σας.
«Η τηλεόραση είναι υποτιμημένη στην εποχή των σύντομων βίντεο, αν ανησυχείτε για τη συγκέντρωσή τους», λέει η Ντεβόρα Χάιτνερ, συγγραφέας του βιβλίου “Growing Up in Public: Coming of Age in a Digital World”. «Είναι μια ευκαιρία για σύνδεση, αλλά και για να έχετε κοινό λεξιλόγιο και εμπειρίες.»
Δείτε τι επιλογές προσφέρει η κοινότητά σας, όπως δραστηριότητες με μουσική, αθλητισμό ή φαγητό. Ρωτήστε την τοπική βιβλιοθήκη για εκδηλώσεις. Ενθαρρύνετε τις βόλτες στη γειτονιά και παρακολουθήστε τα παιδιά αν νιώθετε άγχος. Όμως μην εξαντλείστε προσπαθώντας να κρατάτε τους πάντες συνεχώς απασχολημένους.
«Δεν χρειάζεται να είναι πάντα λούνα παρκ ή ακριβές εξόδους», λέει η Χάιτνερ. «Μοιραστείτε την ίδια τη δουλειά του να ζεις.»
Κάντε δουλειές μαζί και μαγειρέψτε. Αγκαλιάστε τη βαρεμάρα. Το να αφήνετε τα παιδιά να βαριούνται μπορεί να ανοίξει ευκαιρίες που χάνουν όταν είναι σε μια οθόνη, όπως το να ανακαλύψουν νέα ενδιαφέροντα και να γίνουν δημιουργικά.
Δώστε το καλό παράδειγμα
Αφού μιλάμε γι’ αυτό, πώς είναι ο δικός σας χρόνος οθόνης; Αν το τελευταίο πράγμα που βλέπετε πριν κοιμηθείτε και το πρώτο που κοιτάτε όταν ξυπνάτε είναι το smartphone σας, ίσως ήρθε η ώρα να επανεξετάσετε τις συνήθειές σας. Αν χρειάζεστε μια δόση πραγματικότητας, ρωτήστε τα παιδιά σας αν πιστεύουν ότι χρησιμοποιείτε πολύ το κινητό σας.
Μαθαίνουν πώς να κινούνται στον κόσμο παρακολουθώντας εσάς, και οι συνήθειές σας έχουν σιωπηρή αλλά μεγάλη επιρροή. Δώστε το καλό παράδειγμα όταν είστε όλοι μαζί στο σπίτι και δείτε μαζικά TikToks αφού τα παιδιά κοιμηθούν.
Να είστε ευέλικτοι και επιεικείς με τον εαυτό σας
Παρά τις προειδοποιήσεις, το να έχουν τα παιδιά χρόνο οθόνης δεν είναι αυτομάτως κακό. Ορισμένες δραστηριότητες θεωρούνται ωφέλιμες, όπως η δημιουργία ή η παραγωγή πραγμάτων — ταινιών, μουσικής, τέχνης, ιστοριών, ακόμη και περιεχομένου για τα social media με επίβλεψη και ρυθμίσεις ιδιωτικότητας. Κάποιες άλλες δραστηριότητες ίσως δεν είναι ιδανικές, αλλά μπορούν να σας βοηθήσουν να είστε καλύτεροι γονείς, όπως το να αφήσετε ένα παιδί να δει κινούμενα σχέδια για να κάνετε μια επαγγελματική κλήση ή να πάρετε έναν σύντομο υπνάκο.
Μην προσπαθήσετε να αλλάξετε τα πάντα μονομιάς. Ξεκινήστε με μικρές προσαρμογές και αφήστε τα παιδιά να βοηθήσουν στο να βρείτε τι λειτουργεί και τι όχι. Οι οθόνες και το διαδίκτυο θα αποτελούν τεράστιο μέρος της ζωής τους καθώς μεγαλώνουν. Βοηθήστε τα να τα διαχειριστούν από τώρα.
Είναι φυσιολογικό να νιώθετε καταβεβλημένοι προσπαθώντας να διαχειριστείτε την επίδραση μιας τεράστιας τεχνολογικής βιομηχανίας στα παιδιά σας. Κάντε ό,τι μπορείτε, αλλά θυμηθείτε ότι δεν πρέπει να πέφτει όλο το βάρος αποκλειστικά στους ώμους σας.
«Το να τα ρίχνουμε όλα στους γονείς, για ακόμη μία φορά, είναι τόσο άδικο», λέει η Χάιτνερ.
